بخشی از مقاله
مهندسي كيفيت راهي به سوي بهبود فرآيندها
مهندسي كيفيت دانش نوظهوري در ايران است كه از تولد آن در كانونهاي پيشرفته صنعتي جهان بيش از نيم قرن مي گذرد .
اين دانش كه بر اساس نيازهاي ضروري صنايع بزرگ و كوچك جهان براي تطبيق با استانداردهاي به وجود آمده آثار ملموس و وسيعي از خود بر جاي گذاشته است ، بطوري كه هم اكنون دانش مهندسي كيفيت ابزاري است كه از يك سو كيفيت محصولات توليد شده را ارتقا مي دهد و از ديگر سو هزينه هاي غير ضروري و اتلاف منابع را بخوبي شناسائي كرده و مديران را متوجه فرصتها و راههائي مي سازد كه طي آن ميزان بهره وري سرمايه و نيروي انساني به حداكثر خود مي رسد .
تاسيس مهندسي كيفيت در ايران خودرو :
عمر كوتاه دانش مهندسي كيفيت و آثار مثبت آن در شناسائي روشهاي كه كارائي و بهره وري منابع و سرمايه را به حداكثر مي رساند ، موجب شده است كه شركت ايران خودرو از دو سال گذشته ، براي نخستين بار در سطح كشور اقدام به راه اندازي واحد مهندسي كيفيت كند . تاسيس و ايجاد اين واحد در شركت ايران خودرو با دو انگيزه صورت گرفته است .
نخست بهره گيري از تجربيات پروژه طراحي و ساخت محصول سمند و جمع بندي نتايج اين تجربيات در پروژه هاي بعدي ، انگيزه دوم پشتيباني فني در حوزه توليد و كيفيت به منظور طراحي و استقرار سيستمهاي پيشگيرانه وقوع ايراد در محصول و فرايند .
نام دقيق اين واحد عبارت است از مهندسي طراحي فرايند كيفيت كه به اختصار مهندسي كيفيت ناميده مي شود .
شرح وظايف واحد مهندسي كيفيت
وظايف حوزه مهندسي كيفيت به گونه اي طراحي و تدوين شده است كه اهداف كوتاه‌مدت و بلند مدت شركت در زمينه دستيابي به كيفيت و كاهش اتلاف منابع به شكلي عملي در مراحل طراحي يا اصطلاحاً قبل از توليد انبوه تحقق يابد . بدين خاطر در شرح وظايف مهندسي كيفيت پيش‌بيني شده است كه اين واحد مشغول فعاليتهاي بهبود كيفيت در پروژه‌هاي جديد محصولو فرايند كه در اين رابطه مسئوليت كيفيت پروژه 206 فاز دو و نيز مسئوليت بهبود كيفيت بدنه محصول 405 در پروژه نوسازي قالبهاي اين محصول (D7) به عهده اين واحد گذاشته شده است .
در شرح وظايف اين واحد همچنين پيش بيني شده است كه طراحي و تدوين پروسه هاي كيفيت براي محصولات جاري و نيز مسئوليت تهيه مدارك فني شامل طرح نظارت بر محصولات ، براي كليه سالنهاي توليدي - از پرس تا تكميل كاري - به عهده اين واحد است .
شناسايي و رفع كامل مشكلات :
يكي از فعاليتهاي اين واحد كه از پروژه طراحي و نمونه سازي محصول سمند به دست ما رسيده سيستم (PIR) Problem Innestigation Request است كه در اواخر سال گذشته ، پس از گذشت يك سال از توليد انبوه سمند به واحد كنترل كيفيت منتقل شد .
در اين سيستم هر يك از مشكلات خودرو درمراحل طراحي ، نمونه سازي و توليد آزمايشي با دقت شناسايي و بررسي مي شود ، بعد مشكلات شناسايي شده از طريق شناسنامه و كد شناسايي مستند مي گردد و سپس با تشكيل يك تيم كارشناسي كه اعضاي آن متشكل از كارشناسان واحدهاي مختلف خواهد بود ، مراحل رفع مشكلات خودرو تا زماني كه اين مشكلات به كلي مرتفع شود ، نظارت و پيگيري خواهد شد .
در پروژة سمند در طول دو مرحله توليد آزمايشي 2800 PIR صادر شد كه شش ماه پس از شورع توليد انبوه ، اين تعداد به كمتر از بيست عدد رسيد و نمره منفي محصول در طول اين مدت از 1820 به كمتر از 250 در نظام آديت PSA كاهش يافت .
اهميت مهندسي كيفيت :
مهندسي كيفيت در علوم كيفيت ، هم اكنون به عنوان يك ترم شناخته شده جهاني است كه از پنجاه سال پيش توسط آقاي فايگن بام به دنيا معرفي شد . اين مهندس خلاق در كتاب خود به نام Total Quality Control به تعريف دقيق اين دانش آموز پرداخت . هم اكنون در انجمن كيفيت امريكا ASQ كه يكي از معتبرترين و قديمي‌ترين انجمن هاي علمي و تخصصي در اين زمينه است يك بخش علمي تحت عنوان مهندسي كيفيت Quality Engineering وجود دارد كه آخرين مقالات علمي در دانشگاهها و تجربيات موفق شركتها و سازمانها از نقاط مختلف جهان را مورد بررسي قرار داده و در قالب يك فصلنامه با همين نام منتشر مي سازد .
از حدود ده سال پيش واحدي تحت عنوان (QOP Operatinal Process Quality) در گروه PSA فرانسه تاسيس شد كه به فعاليتهاي هندسي كيفيت در شاخه (Geometry) كنترل مهندسي خودرو مي پردازد . اخيراً نيز يك گروه كارشناسي از بخشهاي مهندسي كيفيت ، مهندسي توليد و كنترل كيفيت خودرو براي آموزش تكنيك فوق به كشور فرانسه اعزام شدند . قرار است اين گروه كارشناسي آموخته هاي خود را به ساير كارشناسان واحد خود آموزش دهند و در فاز دو پروژه 206 در Luanch سالن بدنه سازي جديد 206(unit/h 42) اين آموزشها بكار گرفته شوند .
از جمله مباحثي كه در اين رشته از مهندسي كيفيت مورد كاربرد قرار گرفته‌اند عبارتند از :
علايم ابعادي در نقشه ها GD&T
علم اندازه‌گيري Metrology
زنجيره تلرانس Tolerancc chain
اندازه گير توانايي فرايند Pricess Capability CPK
از جمله فعاليتهاي ارزشمندي كه در اين واحد در حال انجام است ، تدوين استاندارد ايران خودرو براي طراحي ، ساخت و صحه گذاري چكينگ و فيكسچر است كه در كنترل قطعات ، تزيينات ، نيروي محركه و بدنه خودرو مورد استفاده بسياري دارد .
اين استاندارد به منظور يكسان سازي مشخصات فني مورد نظر ايران خودرو در طراحي و ساخت اين ابزار كنترلي مهم در سطح سازندگان كشور است . اين استاندارد ابزارهاي جهاني خودروسازي را در اختيار خودروسازان قطعات خودرو در سطح كشور قرار مي دهد .
تدوين استاندارد فوق هم اكنون در قالب يك كار گروهي مشترك با واحد مهندسي متد شركت ساپكو و مهندسي كيفيت ايران خودرو به مرحله اجرا گذاشته شده است .
خودكنترلي در توليد Self Control Inproduction
يكي ديگر از فعاليتهاي مهندسي كيفيت كه بر اساس بند (ب) وظايف اين واحد به مرحله اجرا در آمده است ، موضوع استقرار خودكنترلي در سالنها است . البته اين موضوع از حدود پنج سال پيش در ايران خودرو مطرح گرديده و در برخي سالنها نيز آزمايش شده بود . به عبارت ديگر با استفاده از الگوي PSA و به منظور انتقال بخشي از فعاليتهاي كنترل كيفيت به توليد ، روش و برنامه خود كنترلي تحت عنوان طرح نظارت Survey Plan پيش بيني شده است.
در واقع طرح نظارت ، سيستم ياست كه فعاليتهاي كنترلي در توليد را به سه سطح تقسيم مي كند .
سطح 1 كارگر يا اپراتور توليد N1
سطح 2 استادكار يا سرپرست توليد N2
سطح 3 كنترل كيفيت N3
با تعريف ياد شده 70 درصد از فعاليتهاي كنترلي در منشاي توليد ، كنترل خواهد شد و 30 رصد از فعاليتهاي كنترلي نيز به صورت تصادفي (Randum) توسط كنترل كيفيت و در انتهاي خط صورت مي گيرد .
به عبارت ديگر كليه كنترلهاي در حين فرايند ، توسط توليد به اجرا در مي آيد .
مدارك فني طرح نظارت از ابتداي سال گذشته به صورت فراگير براي هفت محصول شركت در فرايندهاي (پرس ، بدنه سازي ، رنگ ، تزيينات و تكميل كاري) ضرورتاً مي بايست تهيه شود كه اين اقدام در دو مرحله صورت گرفته است . مرحله اول براي چهار محصول پژو پارس ، پژو 405 ، پژو 206 و سمند در مرحله دوم براي سه محصول RD پيكان وانت .
هم اكنون مرحله اول تكميل ، براي سالنهاي مربوطه فرستاده شده و مرحله دوم نيز در دست اقدام است و تا پايان دي ماه سال جاري ، تحويل سالنها خواهد شد .
