بخشی از مقاله
چکیده
لنگش پس از ورم پستان دومین بیماری پر هزینه در گاوداری ها است که به شدت عملکرد اقتصادی واحد را تحت تاثیر قرار می دهد. هر مورد لنگش می تواند درصد بالایی از حذفهای اجباری گله را به خود اختصاص دهد. پوشش کف بستر، طراحی بهاربند و مدیریت تغذیه نقش بسزایی در لنگش ایفا می کند. علائم این بیماری شامل تغییر شکل سم - ترک خوردگی، آبسه و عفونت سم - خونریزی و زخم شدن پاشنه، لنگیدن حیوان، کاهش فعالیت و تحرک حیوان، کاهش علائم فحلی هستند. در یک گاوداری 220 راسی واقع در شهر کرج پس از انجام تلقیح های مختلف مشاهده گردید که گاو ها آبستن نمی شوند و به وسیله ی معاینه ی رکتال، تخمدان های استاتیک قابل ردیابی بود .پس از بررسی های انجام گرفته عامل آن بستر خیس گاوداری مشخص گردید. از 140گاو شیروار و تلیسه ی آماده ی آبستنی، 35 گاو مبتلا به لنگش بودند گاوهای درگیر با لنگش نه تنها زمان مصرف خوراک را کاهش می دهند، بلکه بدلیل محدودیت در حرکت، خوراک خود را آهسته تر می خورند. در نتیجه حیوانات مزبور امکان دریافت احتیاجات یک گاو شیری پرتولید را نخواهند داشت و سرانجام وزن خود را از دست خواهند داد. بنابراین باعث ایجاد بالانس منفی انرژی می شوند، که متعاقب آن مشکلات تولید مثلی از جمله آتروفی های تخمدانی و عدم فحلی را در پی دارد. هدف از این مطالعه نشان دادن اهمیت مدیریت مناسب گله برای جلوگیری از ابتلا به لنگش و ابتلا به بیماری های تولید مثلی در گله می باشد.
کلمات کلیدی: لنگش، تغذیه، تولید مثل،کرج
مقدمه
لنگش - - laminitis پس از ورم پستان دومین بیماری پر هزینه در گاوداری ها است که به شدت عملکرد اقتصادی واحد را تحت تاثیر قرار می دهد. در طی دو دهه ی گذشته طراحی جدید جایگاه های استراحت گاو و پوشش های بستر - ماسه بادی، تراشه چوب، کلش جو - و تعبیه ی پاروبهای الکتریکی به منظور افزایش تعداد دفعات جمع آوری گل و لای ناشی از جمع شدن فضولات دفعی اگر چه اصلاحاتی در جهت بهداشتی نمودن محل زندگی گاوان و بهینه نمودن مدیریت بهداشتی گله های شیری منجر شده است - 1,2,4,5,6,11 - ولی با این حال با توجه به فضای ناکافی و افزایش جمعیت گاوان و نیز تغییرات غیر قابل پیشبینی در جیره ی غذایی و به دنبال آن احتمال تغییر در قوام مدفوع استانداردهای تعریف شده برای نگهداری گاو در شرایط بهداشتی برهم خورده و انتظار وقوع بیماری های عفونی محیطی به ویژه در دو ساختار انتهایی بدن یعنی پستان و اندام حرکتی را فراهم می آورد.
هر مورد لنگش می تواند درصد بالایی از حذفهای اجباری گله را به خود اختصاص دهد. پوشش کف بستر، طراحی بهاربند و مدیریت تغذیه نقش بسزایی در لنگش ایفا می کند. هزینه های لنگش شامل درمان، کاهش تولید شیر - - 8,12 کاهش عملکرد تولید مثلی - 9,10 - و افزایش حذف - 3,7 - می باشد. استرس گرمایی، فاکتورهای تغذیه ی و تغییرات هورمونی پیرامون زایمان سه عامل مستعد کننده ی laminitis هستند. اعتقاد بر این است که پاتوژنز laminitis مرتبط با ایجاد اختلال در microcirculation بافت شاخی است که منجر به فروپاشی پیوستگاه درمی - اپیدرمی بین دیواره ی پنجه و استخوان - P3 بند سوم انگشت - می شود. تخریب پیوستگاه درمی - اپیدرمی موجب اختلال در انتشار مواد غذایی از طریق غشای پایه به لایه های زنده ی اپیدرمیسی می شود که قرار بود به شاخ - بافت شاخی - پنجه تبدیل شوند. این تداخلات مانع از تمایز طبیعی این سلول ها می شود که به دنبال آن بافت شاخی نرم تر و ضعیف تر شکل می گیرد.
فیبرها به طور فیزیکی موجب جویدن و در نتیجه تحریک ترشح بزاق می شوند. جیره ی حاوی مقادیر بالای کربوهیدرات قابل تخمیر موجب تولید بیش از حد اسید لاکتیک و تجمع آن در شکمبه می شود. با کاهش pH شکمبه جمعیت میکروفلوری غالب شکمبه از باکتری های گرم منفی به باکتری های گرم مثبت تولید کننده ی اسید لاکتیک تغییر می یابد. با متلاشی شدن دیواره ی باکتری های گرم منفی در حال مرگ، اندوتوکسین آزاد شده و به همراه باکتری،اسید لاکتیک و احتمالا هیستامین از طریق مخاط آسیب دیده ی شکمبه وارد گردش خون عمومی و سپس microcirculation سم می شود.علائم این بیماری تغییر شکل سم - ترک خوردگی، آبسه و عفونت سم - خونریزی و زخم شدن پاشنه، لنگیدن حیوان، کاهش فعالیت و تحرک حیوان، کاهش علائم فحلی. درمان این بیماری شامل سم چینی و مراقبت از سم، حوضچه های حمام پا، تغذیه ی کافی با فیبر و استفاده از بافر ها می باشد.
مواد و روش کار
در یک گاوداری 220 راسی واقع در شهر کرج پس از انجام تلقیح های مختلف مشاهده گردید که گاو ها فحلی را نشان نمیدهند. پس از بررسی های انجام گرفته و معاینات دقیق رکتال، تخمدان های استاتیک قابل ردیابی در 35 گاو مشاهده گردید. گاوهای مذکورمبتلا به تخمدان استاتیک به لنگش مبتلا بودند. که پس از انجام بررسی علت لنگش، عامل آن بستر خیس گاوداری مشخص گردید. از 140گاو شیروار و تلیسه ی آماده ی آبستنی، 35 گاو مذکور مبتلا به لنگش بودند. گاوهای درگیر با لنگش نه تنها زمان مصرف خوراک را کاهش می دهند، بلکه بدلیل محدودیت در حرکت، خوراک خود را آهسته تر می خورند. فرض بر این است که گاوهای دچار لنگش، خود را دیرتر از سایر گاوها به آخور می رسانند. این مقارن با زمانی است که بدلیل مصرف انتخابی خوراک توسط گاوهایی که زودتر به خوراک دسترسی داشتند، افت کیفی و کمی قابل توجهی در خوراک به وقوع پیوسته است.
در نتیجه حیوانات مزبور امکان دریافت احتیاجات یک گاو شیری پرتولید را نخواهند داشت و سرانجام وزن خود را از دست خواهند داد. بنابراین باعث ایجاد بالانس منفی انرژی می شوند، که متعاقب آن مشکلات تولید مثلی از جمله آتروفی های تخمدانی و عدم فحلی را در پی دارد. پس از جداسازی گاوهای مبتلا به لنگش و اصلاح بستر خیس گاوداری و درمان آن ها به وسیله ی سم چینی و گذاشتن اندام حرکتی به مدت پنج دقیقه، روزی دو مرتبه به مدت 4 روز در محلول سم شوی - کات کبود - صورت پذیرفت و پس از پیگیری های بعدی بهبودی در وضعیت لنگش حیوان و افزایش مصرف غذا و بهبودی در وضعیت تولید مثلی و ایجاد فحلی مشاهده گردید که جلوی ضررهای اقتصادی آن گاوداری پس از درمان گرفته شد.
بحث
هدف از این مطالعه نشان دادن اهمیت مدیریت مناسب گله برای جلوگیری از ابتلا به لنگش در گله می باشد بدین صورت که می توان با استفاده از ایجاد شرایط مناسب محل نگهداری حیوان و فراهم نمودن تغذیه ی مناسب برای حیوانات از ابتلا به این بیماری و متعاقب آن مشکلات تولید مثلی همانند غیر فعال شدن تخمدان ها ناشی از عدم تغذیه ی مناسب جلوگیری به عمل اورد. بنابر آنچه که گفته شد لنگش به عنوان یکی از بیماری های مهم صنعت دامپروری به حساب می آید. مشکلی که ارزش کمی نداشته و در بسیاری از مواقع می تواند جلوی تولید یک گاوداری را بگیرد.بعد اقتصادی لنگش در یک گاوداری کم نیست و حتی میتواند تا %20 از سود سالیانه کاهش دهد. از سوی دیگر کنترل لنگش به وسیله ی مدیریت و سیاست گذاری صحیح در سایه ی درک درست از ماهیت چند عاملی لنگش امکان پذیر است و میتواند ایجاد مشاغلی پرکار برای دامپزشکان میتواند کمک ارزنده ای برای صنعت دامپروری به ارمغان آورد. در گاوداری مورد نظر پس از اتخاذ تمهیدات لازم برای وضع مدیریتی گله، میزان درصد آبستنی گله بهبود پیدا کرد و تولید گله افزایش یافت.
