بخشی از مقاله
چکیده
در حال حاضر و با توجه به مصرف روز افزون انرژی در سطح دنیا، اکثر کشورها به دنبال راهکارهایی هستند که با کمک به توسعه پایدار، هم حافظ محیط زیست بوده و هم منابع طبیعی را از بین نبرده و هم کرامت انسانی را افزایش دهند. یکی از این سیستمهای حمل و نقلی که میتواند تا حد بسیار زیادی به کاهش ترافیک شهری کمک کند استفاده از دوچرخه است. دوچرخه دارای مزایای بسیار زیادی است. بطور مثال میتواند بخشی از حمل و نقل را در شهرها بر عهده گیرد و علاوه بر کاهش آلودگی هوا در شهرها، به جابجایی سریع در فواصل کوتاه کمک شایانی کند. توسعه تکنولوژی و پیشرفت ماشین آلات، در کنار تمامی مزایای خود، باعث شده است که زندگی افراد، کم تحرک تر و ساکن تر شده و این عدم تحرک و فعالیت عضلات و ماهیچه ها که منجر به سست شدن آنها می شود، عواقب ناگواری به همراه خواهد داشت.
در صورتی که به راحتی میتوان از بروز این آسیب ها جلوگیری کرد.خوشبختانه امروز با تغییر نگرش ایجاد شده و احساس نیاز به داشتن زندگی سالم تر و شاداب تر، تعداد افرادی که به ورزش کردن روی آورده اند، روز به روز، رو به افزونی است و با افزایش میزان استفاده از دوچرخه، علاوه بر کاهش ترافیک، به سلامتی جسم و روح مردم نیز کمک خواهد شد. نکته قابل توجه استفاده از تجربیات سایر کشورها در زمینه فرهنگسازی استفاده از دوچرخه بوده که در این مقاله سعی شده است به آن پرداخته شود.در این مقاله از روش تحلیلی - مقایسهای استفاده شده است و نتایج بدست آمده با توجه به پرسشنامهای است، که بین 274 نفر از شهروندان توزیع و پاسخ داده شده است. ارایه راهکار نیز با در نظر گرفتن شرایط منطقه، مردم و تجارب سایر کشورها میباشد.
کلمات کلیدی: دوچرخه، مالکیت دوچرخه، خانه های دوچرخه، منطقه یک، روش تحلیلی – مقایسه ای
-1 مقدمه
یکی از وسایل مهم در حمل و نقل در درون شهرها دوچرخه محسوب میشود. دوچرخه سواری دارای مزایی نظیر حفظ محیط زیست، امکان سفرهای درب تا درب، کاهش هزینههای شخصی و عمومی و کاهش مصرف انرژی است که آنرا تبدیل به یکی از شیوه های مناسب حمل و نقل درون شهری نموده است. هرچند که در ایران هنوز به حدی نرسیده است که بتوان برروی آن اتکا کرد و از آن به عنوان یک سیستم حمل و نقلی یاد کرد، اما میتوان به آینده آن در صورت فرهنگ سازی و رفع موانع موجود در سر راه آن خصوصا در کلان شهرها از آن به عنوان یک وسیله مناسب جهت جابجایی استفاده کرد.بر اساس مطالعات انجام شده تعداد سفرهای انجام شده با دوچرخه در شهر تهران بسیار کم و محدود است. بر اساس این مطالعات، در شهر تهران در حدود %1 از سفرهای روزانه، با دوچرخه انجام میشود. این میزان بسیار کم را میتوان ناشی از عوامل زیر دانست:
-1 پایین بودن مالکیت دوچرخه
-2 توپو گرافی نامناسب در شهر تهران
-3 فقدان پارکینگ دوچرخه
-4 عدم وجود مسیرهای مناسب
-5 سرانه بالای استفاده از خودروهای شخصی
دوچرخهسواری هم ورزش است و هم به سلامتی انسان کمک کرده و هم میتواند به کاهش ترافیک خودروهای شخصی کمک کند. ترویج دوچرخه سواری به عنوان گزینهای برای کاهش استفاده از خودروهای سواری در الگوی مصرف حمل و نقل کشور و مقررات معماری و شهرسازی ایران مورد تایید قرار گرفته است. بطوری که در مصوبه 68/10/25 شورای عالی شهرسازی و معماری کشور در کلیه شهرهای بالاتر از 50 هزار نفر جمعیت، مسیر مخصوص عبور دوچرخه توصیه شده است. در همین راستا در سالهای اخیر معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران اقدام به احداث مسیرهای دوچرخهسواری و خانههای دوچرخه و فرهنگ سازی و ترویج استفاده از دوچرخه در سطح شهر تهران نموده است.قابل به ذکر است که هرچند دوچرخه نمیتواند جایگزین خیلی از جابجاییهای موتوری در سطح شهر شود، اما در جابجاییهای کوتاه، میتواند به عنوان یک وسیله بسیار سریع با قابلیت انعطاف بسیار بالا جهت رسیدن به مقصد از آن استفاده نمود.چنانچه دوچرخه بتواند به عنوان یک سیستم حمل و نقلی مورد استفاده مردم در منطقه 1 قرار بگیرد، میتوان به کاهش چشمگیر ترافیک در شبکه معابر امیدوار بود.
-2 مطالعات تطبیقی
در حال حاضر و در اکثر کشورهای دنیا دوچرخه را به عنوان یک سیستم حمل و نقلی پذیرفته اند و با توجه به بحرانهای انرژی در دنیا، مردم کشورهای خود را به استفاده از این سیستم ترغیب نموده و در این راستا تسهیلاتی را در اختیار شهروندان خود قرار دادهاند.سیاست عمومی کشور چین و تا حدودی در کشور ژاپن مبتنی بر محدودیت استفاده از خودروهای شخصی و استفاده و توسعه جابجایی با دوچرخه است. در بسیاری از کشورهای صنعتی نظیر آمریکا نیز، به عنوان یک جایگزین مناسب مطرح شده و اقداماتی در جهت ترویج آن صورت گرفته است که در ادامه خواهد آمد. در کشور چین سرانه مالکیت دوچرخه %5 است که در بعضی از شهرهای بزرگ آن تا %70 سفرها با دوچرخه صورت میگیرد. البته دوچرخههایی با موتور الکتریکی کوچک، نیز در بعضی از شهرهای چین مورد استفاده قرار میگیرد که مصرف بسیار کمی داشته و به راحتی حمل و نقل و جابجایی کمک میکند. البته دولت در این زمینه کمکهایی را به شهروندان ارایه مینماید. در کشور هلند نیز %30 از سفرهای کاری، %60 از سفرهای آموزشی و %33 از سفرهای خرید با دوچرخه صورت میگیرد و نکته قابل توجه در این کشور، میزان استفاده بیشتر بانوان نسبت به آقایان است.
