بخشی از مقاله
چکیده
قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، موجب گسترش به کارگیری آن در حوزه های مختلفی بویژه دورکاری شده است. هدف مطالعه حاضر، بررسی نقش پیش نیازها و نگرش های فردی و سازمانی در ایجاد تمایل کارکنان به دورکاری در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران می باشد. به علاوه، نقش آفرینی فناوری اطلاعات در این زمینه مد نظر قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان سازمان صدا و سیمای جمهوری ایران در تهران می باشد. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 160 نفر از این کارکنان انتخاب گردید. این پژوهش از نظر شیوه پژوهش، توصیفی-کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها از نوع کمی است.
به منظور تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه، از آمار توصیفی - درصد و فراوانی - و نیز از آزمون های کولموگروف-اسمیرنوف و آزمون میانگین یک جامعه - تی تک نمونه ای - بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که نگرش های فردی و سازمانی در ایجاد تمایل به دورکاری در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موثر بوده اند. به علاوه، پیش نیازهای فردی و سازمانی نیز در شکل گیری گرایش به دورکاری کارکنان اثرگذار بود. بر اساس یافته های پژوهش، پیشنهاداتی به مدیران سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ارائه می گردد. باافزایش تعداد خودروها و جمعیت، مشکل ترافیک چند برابر شده که هم باعث هدر رفتن وقت و سرمایه و هم ایجاد خستگی شده و هم مشکل الودگی شهرها را چند برابر مینماید. دورکاری به عنوان یک راه حل برای حل مشکلات کاری و موارد فوق مطرح گردیده است.
واژههای کلیدی: دورکاری، فناوری اطلاعات، سازمان صدا و سیما، پیش نیازهای فردی و سازمانی، نگرش شغلی
مقدمه
با ورود به هزاره سوم که توسعه و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات اعم از رایانه، شبکه های ارتباطی، نرم افزارها و سخت افزارهای ارتباطی، اداری و تخصصی موجب تحولات عظیمی در حوزههای مختلف اجتماعی، اداری و اقتصادی شده است، سازمان ها از ساختار عمودی و سلسله مراتبی فاصله گرفته اند - سولیس1، . - 2016 سازمان های بزرگ برای همگام شدن با تغییرات شتابان باید به دنبال راهکارهایی برای بهبود عملکرد سازمانی و استفاده بهینه از منابع انسانی باشند که امروزه مهمترین سرمایه در هر سازمان محسوب می شود و سهم زیادی در اثربخشی آن دارد. با توجه به هزینه های روزافزون ناشی از استخدام های جدید، فراهم آوردن امکانات و خدمات لازم برای آنها، بالا بودن هزینه های سوخت، آلودگی هوا، اهمیت انگیزش و رضایت کارکنان و مواردی از این قبیل، سازمان ها به به صورت فزاینده ای به دورکاری به عنوان یک استراتژی نوین علاقه مند شده اند - افشتین و همکاران2، . - 2010 دور کاری رویه کاری روبه رشدی است که به موجب آن کارمندان حداقل بخشی از هفته را در محلی دور از دفتر خود کار می کند.
دور کاری فصل مشترک کار انجام شده در منزل یا در زمینه مورد نظر دور کاران در مشاغل خدماتی و فروش می باشد - مارویاما و تیتز3، . - 2012 بدین ترتیب دور کاری نقطه عزیمت از شرایط کاری استاندارد به سمت رویه های کاری قابل انعطاف می باشد که در حال حاضر عمومیت یافته و به چالش منحصر به فردی، برای مدیران و کارمندان تبدیل شده است. گرچه دور کاری به طور کلی به عنوان انجام کار به دور از محل مرکزی کار و با استفاده از فنآوری های ارتباطی تعریف شده است و در سراسر جهان همچنان در حال رشد می باشد ولی در مورد آن انتقادات فراوانی نیز وجود دارد - کانلوپلوس1، . - 2011 با توجه به اینکه تعداد افراد دور کار طی سال های اخیر در حال افزایش است ولی هر دو گروه کارکنان و مدیران یا کارگران و کارفرمایان در مورد اثرات منفی بالقوه کار به دور از دفتر مرکزی ابراز نگرانی کرده اند.
دورکاران اعتقاد دارند که آنها با مدیران و همکاران خود روابط بسیار منفی و دوری داشته و به طور متوسط نرخ توان کار/زندگی خود را پایینتر از همتایان و همکاران خود می دانند. در عین حال آنها از افزایش استقلال و برنامه کاری انعطاف پذیر استقبال می کنند - حسین پور و علیزاده، . - 1391 در طرف دیگر، مدیریت به دلیل افزایش بهره وری کارکنان از پیاده سازی دور کاری حمایت می کنند. در کشور ما با توجه به سیاست دولت و حرکت سازمان ها به سمت دولت الکترونیک که کمکی برای کاهش بروکراسی ناکارآمد اداری محسوب می شود، پایین بهره وری کارکنان، بالا بودن هزینه های فردی و سازمانی، عدم تعادل کار با زندگی، کاهش نقش های خانوادگی و بروز بی هویتی اجتماعی، افزایش میزان غیبت، لزوم اجرای طرح دورکاری را با توجه به برنامه ششم توسعه در خصوص تحولات ادرای، پررنگ تر کرده است - ضیایی و ناطق، . - 1392 به علاوه، تغییرات اقتصاد جهانی و مباحثی همچون پیوستن به سازمان تجارت جهانی، سازمان های ایرانی و به خصوص سازمان های بزرگ دولتی - از جمله صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران - را ناگزیر به استفاده کامل از تمامی ظرفیت های کاری موجود در کشور، و در راستای افزایش تولید ملی و بهبود وضعیت معیشتی و رفاهی کارکنان در شرایط موجود می نماید - مبینی و امین نژاد، . - 1390 شایان ذکر است که برخی از هنجارهای جامعه سنتی ایران چه در اثر تغییرات فرهنگی و چه به واسطه فشار اقتصادی وارد بر خانواده ها در حال تغییر است.
این موضوع در شهرهای بزرگ جلوه بیشتری دارد. در این میان دورکاری کارکنان شاغل، گزینه مناسبی است که می تواند بدون نیاز به ایجاد تغییرات اساسی در نقش های آنان در جامعه کمک کند. یکی از بزرگترین چالش های پیش روی سازمان های ایرانی، همراستایی استراتژیک فناوری اطلاعات با کسب و کار می باشد. بسیاری از سازمان های ایرانی، سیستم های پیچیده ای دارند که فاقد یکپارچگی است و علت آن، تغییرات محیطی و تکامل تدریجی محیط سازمان می باشد. با توجه به اینکه معماری سازمانی یکی از بهترین راهکارهای مدیریت فناوری اطلاعات سازمان و همراستا سازی آن با استراتژی کسب و کار است، چشم پوشی از آن برای سازمان ها، به خصوص سازمان های دولتی همچون صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران امکانپذیر نیست. اکثر سازمان ها یا در حال آغاز اینگونه پروژه ها و یا درصدد پیاده سازی آن هستند. با وجود مطالعات ارزشمند صورت گرفته در زمینه دورکاری و روش های پیاده سازی آن در داخل و خارج کشور، هنوز مطالعه ای در داخل کشور روی سازمان صدا و سیما به عنوان یک سازمان دولتی غیرانتفاعی انجام نشده است. بر این اساس، مساله اصلی این پژوهش آن است که پیش نیازها و نگرش های فردی و سازمانی دورکاری کارکنان در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به چه میزان نقش آفرینی می نماید؟ در ادامه پس از بیان مسئله و مروری بر ادبیات دورکاری و روش های پیاده سازی آن، به مرور پیشینه تجربی دورکاری در داخل و خارج از کشور، و روش شناسی پژوهش پرداخته می شود. پس از تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده، نتایج پژوهش مورد بحث قرار گرفته و در بخش پایانی نتایج کلی حاصل از پژوهش به همراه پیشنهادهایی ارائه می شود.
