بخشی از مقاله
خلاصه:
امروزه دورکاری یکی از مهمترین مباحثی است که سازمانها میتوانند با پرداختن به آن، بهرهوری خود را افزایش دهند. نتایج حاصل از گزارشات رسمی دو کشور غربی - فرانسه، امریکا - نشان داده که بیشترین تاثیر مثبت دورکاری در وهله اول، در برقراری توازن بین محیط کار و زندگی افراد بوده و تاثیر منفی در این زمینه بسیار ناچیز و تنها یک درصد بوده است. دورکاری توانسته عملکرد کارکنان و کیفیت استخدام را به میزان زیادی بهبود بخشد.
مصوبه دورکاری در ایران در سال 1392 از سوی دولت دهم بنا به دلایلی، از جمله فراهم نبودن زیرساختها، نارضایتی کارکنان، دورشدن افراد از محیط کار و کاهش امنیت شغلی، تا زمان فراهم شدن زیرساختهای لازم لغو گردید. در این مقاله به بررسی تاثیرات دورکاری در دو نمونه از کشورهای غربی - امریکا، فرانسه - و ایران و نتایج حاصل از آن با یک رویکرد مقایسه ای تجربه اجرای دورکاری بین شرکتها و سازمانهای این کشورها پرداخته شده است. نتایج این تحقیق میتواند توسط مدیرانی که میخواهند شرکت یا سازمان خود را به سمت دورکاری هدایت کنند به کار گرفته شود.
.1مقدمه
الگوهای سنتی روشکار، محلکار، زمانکار و سازمانها درحال گسست و پوست اندازی است - بهرام زاده, بطیاری, درستکار, . - 1390 اطلاعات و دانش به عنوان یکی از منابع و سرمایههای ارزشمند سازمانی و یکی از مزیتهای است که از طریق آنها، از میزان حضور فیزیکی کاسته شده است. توسعهICT ساختارهای سازمانی و به تبع آن شکل و فرم مشاغل را تغییر دادهاند. فناوری از حضور پرسنل در محل کار کاسته و بر میزان بهرهوری آنان افزوده است. بنابراین نقش زمان، مکان جغرافیایی و دسترسی به اطلاعات که جزء پارامترهای مهم مشاغل میباشد.
با توسعه ICT دستخوش دگرگونیهای جدی شده است - جهان آرا, . - 1390 کارکنان آغاز هزاره سوم در قرن بیست و یکم نیز با کارکنان متخصصی که ما تاکنون میشناختیم تفاوت دارند. محیطهای کاری جدید نیز با محیطهایی که ما در آنها کار کردهایم متفاوت است - امیری نیری, . - 1390 یکی از اشکال جدید کار در دو دهه اخیر دورکاری است. دورکاری به عنوان پدیدهای برای پاسخ و غلبه بر برخی از چالشهای فردی، سازمانی و اجتماعی ناشی از سازمانها و جوامع شکل گرفته با الگوی عصر صنعتی و ساختارهای بوروکراتیک، غیر منعطف، هزینهبر و کم بهرهور پا به عرصه ظهور گذاشت - قلی پور, قنبری, زمانی, . - 1390 تاکنون تلاشهای زیادی برای شناسایی انواع دورکاران انجام شده است.
محققین در بیشتر این تلاشها، معیارهایی شامل وضعیت قانونی دورکار، محلکار، تمایز میان کار از راه دور موقتی و دائم و میزان استفاده از فناوری اطلاعات را برای تشخیص انواع روش های دورکاری به کارگرفتهاند. با استفاده از این معیارها، چهار گروه : دورکاران در منزل-کارکنان سیار یا چند محلی- دورکاران خود اشتغال یا موقت و کارکنانی که کار از راه دور را به عنوان فعالیت تکمیلی خود انجام می دهند - مثلاً فقط یک روز در هفته - شناسایی شدهاند.
- مانیان, مراتی, ناطق, . - 1390 سازمان ها بعلت عدم وجود قوانین و آئیننامههای شفاف در زمینهی اجرای طرح دورکاری و همینطور، مشکلات درون سازمانی و فرهنگی، از توان لازم برای توسعهی هرچه بیشتر اجرای این طرح برخوردار نمیباشند - حبیبی باغی, . - 1390 طبق گزارشات رسمی دولت فدرال آمریکا در سال 2011 در مصاحبه سرپرستان دورکاری، با کارمندان دورکار سازمانهای آمریکا - دولت فدرال - ، %87 تاثیر مثبت در توانایی کارمندان در برقراری توازن میان کار و زندگی مشاهده شد.
برنامه دورکاری به میزان %55 در بهبود کیفیت استخدام کارمندان تاثیر گذاشته و همچنین توانسته عملکرد کارکنان را تا %60 بهبود بخشد - federal & .milarity, 2015 - بعد از تحقیقات انجام شده دورکاری در کشور فرانسه نیز همانند امریکا، بیشترین تاثیر دورکاری در توازن بین زندگی و کار به میزان %85 دیده شد. همچنین اجرای دورکاری در فرانسه، در بهرهوری و صرفهجویی در زمان موثر بود و میزان رضایت همه سهامداران و دورکاران مدیران و کارفرمایان از اجرای دورکاری %96 بوده است که تاثیر فوق العاده دورکاری را در بهبود وضعیت کاری در کشور فرانسه را نشان داد .
- Brun & Durieu, 2012 - در این مقاله، با تشریح دورکاری و مزایا و معایب و چالشهای دورکاری نتایج دورکاری در دو کشور غربی و شرکتها یا سازمانهای ایرانی در بهبود بهرهوری و توازن میان محیط کار و زندگی نشان داده شده است و پس از بازرسی مبانی نظری و ادبیات مربوطه، با استفاده از روش مقایسه ای نتایج اقدامات تشریح گردیده است. در پرداختن به مبانی نظری دورکاری شرکت یا سازمان و معرفی پدیده سازمانی مدرن، این مقاله می تواند یک پژوهش مروری در نظر گرفته شود و میتواند به اطلاعات ما در ناحیه دورکاری و همچنین آشنایی ما با این پدیده سازمانی اخیر در قرن21 اضافه شود. این مطالعه به مدیر اجرایی برای اداره کردن در مدیریت منابع انسانی و روشهای اداری کمک کرده و نقاط ضعف و قوت و چالشهای پیش روی دورکاری را برای مدیران به تصویر میکشد.
.2ادبیات تحقیق
ایده دورکاری در دهه 1950 شکل گرفت و این ایده به دنبال ترکیب ارتباطات از راه دور و تکنولوژی برای انجام کار در محلی غیر از محل کار سنتی بود. مفهوم دورکاری در اوایل دهه70 و با شدت یافتن پدیده آلودگی هوا در برخی از شهرهای صنعتی و همچنین، بروز بحران نفت مطرح شد - قلی پور, قنبری, زمانی, . - 1390 بیش از30 سال از مطرح شدن کار از راه دور میگذرد. کار از راه دور عموماً به نحوهای از انجام کار گفته میشود که فرد شاغل به جای کار در سازمان، از خانه یا محل کار خانگی خود مشغول به کار است. جک نیلز3 کار از راه دور و کار به کمک ارتباط از راه دور را مفاهیم متفاوتی تلقی می نمود. او کار از راه دور را هر نوع جایگزین نمودن فناوری اطلاعات - اعم از رایانه یا ابزارهای ارتباطی - با مسافرت های عادی کاری و بردن کار به محل شاغل، به جای بردن شاغل به محل کار تعریف نمود - مانیان , مراتی, ناطق, . - 1390
2,1تعریف دورکاری
دورکاری روش انجام کاری است که به کارکنان اجازه می- دهد تمام یا قسمتی از کارشان را خارج از محیط کاری انجام دهند یعنی، افراد میتوانند از خانه خود، از یک مرکز ارتباط از راه دور در نزدیکی خانهشان یا از محل کار دیگری وظایف کاریشان را انجام دهند. استفاده از رایانه و ارتباطات از راه دور به منظور تغییر موقعیت جغرافیایی محلکار و انجام وظایف شغلی، شکلی از کار است که در محلی دورتر از اداره مرکزی با استفاده از تسهیلات ارتباطی انجام می شود.
نوعی سازمان-دهی و ترتیباتی از انجام کار است که سازمانها برای فرصت کار کارکنان در منزل یا مراکز کار از راهدور به وجود می-آورند. دورکاری به کار از خانه و یا دیگر مکان راه دور، برای یک کارفرما یا خود اشتغالی تعریف میگردد - world at .work, 2011 - کارمند دورکار یک کارمند منظم - کامل و یا پاره وقت - است که، از راه دور در ساعات کسب و کار عادی حداقل یک روز در هر ماه کار میکند - مانیان, مراتی, ناطق, . - 1390 انجام هرکار یا وظیفهای در نظام دورکاری میسر نیست.
مشاغلی که نتیجه محور باشند، زمانمحور نباشند، اربابرجوع نداشته و نیاز به حضور مستمر کارمند در محل کار نداشته باشند، مشمول دورکاری هستند نظیر: مشاغل مطالعاتی و پژوهشی مشاغل کامپیوتری و IT مثل: برنامهنویسی، طراحی صفحاتوب، طراحی گرافیکی، انیمیشن سازی، حروف چینی مشاغل مترجمی، نویسندگی، فروش و بازاریابی، مشاوره، حسابداری، ویراستاری، تولید محتوای چندرسانهای و...کارهای طراحی و محاسبات در علوم مهندسی آموزش و تدریس از راهدور - از طریق ویدئو کنفرانس، اینترنت - ، کارهایی که در حوزههایی مانند امور دفتری، بانکداری، مدیریت، نظارت، پشتیبانی و... قراردارند. از مشاغلی که برای کار از راهدور مناسب نیستند: کارهای عملی و اجرایی مثل آتشنشانی، پلیس، کار آزمایشگاهی، دندانپزشکی، اورژانس پزشکی و... در اموری که نیازمند روبرو شدن مستقیم با مدیر، مشتری یا مخاطب ضروری باشد - مانیان, مراتی, ناطق, . - 1390
2,2مزایای و معایب دورکاری در سه سطح فردی، سازمانی و اجتماعی الف- - 1 مزایای فردی: مراقبت از فرزندان با استرس کمتر، انعطاف در مکان و زمان، بهبود بهرهوری، افزایش روحیه، افزایش توازن کار و خانواده، امکان اشتغال، کیفیت زندگی و کار، افزایش استقلال، افزایش اوقات فراغت و رسیدگی به خانواده، افزایش رضایتشغلی، افزایش مهارتهای فنی حواسپرتی کمتر، افزایش فعالیتهای اجتماعی، کاهش زمان رفت و آمد به محل کار، ذخیره مالی به واسطه عدم پرداخت بابت سوخت و پارکینگ میشود - قلی پور, قنبری, زمانی, . - 1390
الف- - 2 معایب فردی: انزوای کارکنان- کاهش فرصتهای ارتقاءشغلی- کاهش کار گروهی و تعاملات اجتماعی کارکنان - رامین مهر, ادراکی , توکلی, امجدی کیوی, . - 1392
ب- - 1مزایای سازمانی دورکاری: امکان استخدام نیروهای خاص، نگهداری و ابقاء کارکنان، بهبود بهرهوری، بهبود
