بخشی از مقاله
چکیده
موفقیت سیاست های مقابله با تغییر آب و هوا، از یک طرف به اقدامات فنی و تکنیکی و از طرف دیگر، به آگاهی و کنش اجتماعی افراد یک جامعه و به ویژه افراد تحصیل کرده وابسته است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی نگرش دانشجویان نسبت به سیاست های دولت در مقابله با تغییرات آب و هوایی و عوامل موثر بر آن است. روش انجام این پژوهش پیمایش بوده و از پرسشنامه محقق ساخته برای گرداوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان مقطع کارشناسی مشغول به تحصیل در دانشگاه مازندران تشکیل دادند. در این تحقیق، 200 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه با روش تصادفی ساده انتخاب شدند.
یافته های تحقیق نشان داد نگرش دانشجویان نسبت به وضعیت اجرایی سیاست های مقابله مثبت بود. سطح دانش تغییر آب و هوا در بین دانشجویان پایین اما در مقابل، میانگین شناخت آنها نسبت به منابع اطلاعاتی در حد متوسط بوده است. هم چنین، منابع اطلاعاتی، 34 درصد تغییرات نگرش دانشجویان نسبت به وضعیت اجرای سیاست های تغییر آب هوا را تبیین کرده بود. در نهایت، تفاوت معناداری در نگرش دانشجویان نسبت به سیاست های مقابله با تغییر آب و هوا برحسب جنسیت و محل سکونت دیده نشد. در پایان مقاله، راهکارهایی برای توسعه و ارتقاء سطح کیفیت بهره گیری از منابع اطلاعاتی پیشنهاد شد.
کلید واژگان: تغییر آب و هوا، سیاست های مقابله، منابع اطلاعاتی، دولت.
مقدمه
در دو دهه اخیر پدیده تغییر آب و هوا به عنوان یکی از نگرانی های عمده جوامع جهانی مطرح بوده است؛ به گونه ای که بحث تغییر آب و هوا از چارچوب زیست محیطی فراتر رفته و فرایندهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را تحت تاثیر قرار داده و حتی در بعضی از حوزه های جغرافیایی ماهیت امنیتی نیز پیدا کرده نخستین همایش ملی بررسی نظری و عملی روابط دولت و ملت در ایران: گذشته، حال، آینده - 5931 - است - خبرنامه 23 سازمان حفاظت محیط زیست، . - 1 :1390 هم چنان که اوری - - 1393 از جامعه شناسان برجسته معاصر نیز معتقد است با تغییر آب و هوای انسان ساخت قرن 21، تقلیل ناگهانی و مضمحل کننده در محیط زیست اتفاق خواهد افتاد.
به نظر او، بسیاری از جوامع انعطاف پذیری خود را از دست می دهند. علاوه براین، ناکامی جهانی در اقتصاد و امور مالی، اضمحلال جمعیت ها، افزایش جنگ بر سر منابع و کمبود شدید مواد غذایی نیز همگی از پیامدهای چنین تغییر انسان ساخت خواهند بود. تناقضات داخلی به آرامی کار خود را خواهند کرد و در طول زمان به تدریج، نظام های مسلطی روی کار می آیند که بر پایه موجودیت و عرضه گسترده انرژی شکل گرفته اند. در اجلاس سران در سازمان ملل متحد در سپتامبر سال - 2014مقارن با اول مهر ماه - 1393 در نیویورک، دکتر روحانی-رئیس جمهور ایران- تاکید داشته است که تغییرات دمایی و آثار آن بر کاهش بارندگی در منطقه خاورمیانه و بروز خشکسالی های مستمر و کم آبی، منجر به افزایش فقر و احتمال بروز نا آرامی ها و تنش های مرزی شده و متاسفانه استمرار نزاع های سیاسی و جنگ در کشورهای همجوار نیز به مانعی در برابر دستیابی به توافقات عملی و پایدار برای حل مشکلات زیست محیطی منطقه ای تبدیل شده است - دفتر طرح ملی تغییر آب و هوا، . - 1393
در پاسخ به تغییرات آب و هوا و مشکلات فزاینده ناشی از آن، جامعه بین الملل اقداماتی را در پاسخ به این مشکلات به عمل آورده است. از جمله این اقدامات، تدوین کنوانسیون تغییر آب و هوا سازمان ملل برای دست یابی به تثبیت غلظت گازهای گلخانه ای در جوّ تا سطح جلوگیری از تداخل خطرناک فعالیت های بشری با سیستم آب و هوایی می باشد - احدی، . - 1389 کنوانسیون تغییر آب و هوا یکی از پرچالش ترین کنوانسیون های زیست محیطی محسوب می شود. در یک دهه اخیر، بحث های مربوط به کنوانسیون تغییرات آب و هوا که بهکنوانسیون کیوتو نیز معروف است ابعاد بسیار گسترده تری به خود گرفته و فراتر از آن، مذاکرات فرا-کیوتو موضوع انرژی و سوخت های فسیلی را در برگرفته و موجب شده است تا امنیت انرژی و توسعه پایدار نیز به مباحث تغییر آب و هوا اضافه گردد - خبرنامه 23 سازمان حفاظت محیط زیست،. - 1 :1390
این کنوانسیون مسئولیت های مشترک ولی متفاوتی را برای کشورهای عضو در نظر گرفته است. جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از اعضای این کنوانسیون است که در راستای عمل به تعهدات خود طرح توانمندسازی را با کمک مالی تسهیلات جهانی محیط زیست سازمان ملل از سال 1377در سازمان حفاظت محیط زیست تهیه کرده است - نبی بیدهندی و همکاران، . - 1387 اگر چه به نظر می رسد ایران به بسیاری از تعهدات خود نسبت به کنوانسیون عمل کرده است،نخستین همایش ملی بررسی نظری و عملی روابط دولت و ملت در ایران: گذشته، حال، آینده - 5931 - ولی در عین حال مشکلاتی نظیر ضعف قوانین مربوط به تغییر آب و هوا، فقدان عناصر تحقیق و تشویق در قانون نیز ضعف مدیریت در مورد فعالیت های اجرایی در این زمینه قابل طرح است.
همچنین،عدم هماهنگی بین بخش های مختلف کشور و نیز عدم تناسب بین جرایم زیست محیطی و پاسخ تعیین شده از جمله چالش های اجرای کنوانسیون تغییر آب و هوا در ایران است - عتایی و همکاران، . - 147 :1389 برخی از مطالعات - صالحی و همکاران، - 1391 نشان داده اند که طی سال های اخیر، ضعف مدیریت در فعالیت های اجرایی و عدم هماهنگی بخش های مرتبط، از جمله عوامل موثر بر گسترش آلودگی در سطح ملی و محلی بوده است. علاوه بر این،شاخص ها و گزارشات بین المللی نیز نشان می دهد ایران در سیاست های کاهش1 و سازگاری2 با تغییر آب و هوا روند نزولی داشته است.
ایران در تولید دی اکسید کربن در بخش صنایع، پالایشگاه ها و حمل و نقل از رتبه هجدهم دنیا در سال 1996 به رتبه دهم در سال 2007 رسید - احدی، . - 1389:1 براساس گزارش شاخص هایعملکرد آب و هوایی سال 2011 موسسه ی جرمن واچ3، کشور ایران رتبه 52 را از بین 60 جایگاه به خود اختصاص داده است که نسبت به سال قبل حاکی از سقوط 14 پله ای در شاخص عملکرد تغییرات آب و هوایی است. هم چنین، ایران به همراه روسیه، آمریکا، چین و کانادا جزء بزرگترین کشورهای تولید کننده کربن در سال 2010 شناخته شده اند. علت این امر رشد بالای انتشار کربن ناشی از احتراق سوخت است که در سال 1373، 3/5 درصد بوده و در سال های اخیر به 6 درصد رسیده است - احدی،. - 1-2 :1390
این امر نشان می دهد که علی رغم گذشت 13 سال از زمان عضویت جمهوری اسلامی ایران در کنوانسیون تغییر آب و هوا، روند اجرای سیاست های مقابله با تغییر آب و هوا بسیار آرام و کند پیش می رود و این وضعیت، احتمال اعمال فشارهای بین المللی را برای انجام تعهدات کاهش تولید گازهای گلخانه ای برای کشور را افزایش می دهد - احدی، -2 :1389 . - 1 تعهد ایران در قبال جامعه جهانی و پذیرش پروتوکل کیوتو از یک طرف و تلاش دولت برای ایجاد محیط زیستی سالم از طرف دیگر، نیازمند مشارکت همه اقشار و گروه های اجتماعی است. در این میان، گروه های تحصیلکرده و به ویژه دانشجویان دانشگاهی مورد توجه جدی قرار می گیرند. در شرایطی که مردم عادی از درک شناخت پدیده های مهمی نظیر تغییرات آب و هوا قاصر می باشند، گروه های دانشجویی می توانند با کسب شناخت نسبت به تغییرات آب و هوا و حمایت از سیاست های دولت، نقش موثری در کمک به دولت جهت اجرای تعهدات پروتوکل کیوتو و نهایتاً، بهبود محیط زیست ملی و جهانی ایفاء کنند. متاسفانه تعداد تحقیقات
