بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حا ضر، برر سی رابطهی تفکر خلاق با سازگاری اجتماعی و شادکامی در کودکان پیشدب ستانی بود. در این پژوهشِ توصیفی که از نوع همبستگی بود، کلیهی کودکان پیشدبستانی سال تحصیلی 1395-96 شهر کرمانشاه، جامعه پژوه شی مورد نظر را ت شکیل میدادند. پژوهش بر روی 293 کودک - 141 پ سر و 152 دختر - که به روش نمونهگیری ت صادفی خوشهای انتخاب شده بودند، اجرا شد. جهت جمعآوری اطلاعات از پرسشنامههای شادکامی آکسفورد OHI - ؛ آرجیل، مارتین و کرا سلند، - 1989، آزمون تفکر خلاق تورنس ، فرم ب - TCTT؛ تورنس، - 1974، پر س شنامه سازگاری اجتماعی - احمدی، - 1369 استفاده شد.
تجزیه و تحلیل دادهها از طریق محاسبه ضرایب همبستگی با روش پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه با روش همزمان انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که سازگاری اجتماعی و شادکامی با تفکر خلاق رابطه مستقیم و معنادار داشتند و بر اساس سطح بالای تفکر خلاق در کودکان، سازگاری اجتماعی و شادکامی مطلوبتر، قابل پیشبینی بود. در نتیجه میتوان سازگاری اجتماعی و شادکامی را جزء عوامل زیربنایی مرتبط با تفکر خلاق دانست. در انتها با توجه به تاثیر مهم سازگاری اجتماعی و شادکامی بر زندگی کودکان، پیشنهاد شد که والدین و مسئولان مراکز پیشدبستانی به عوامل مرتبط با آنها همچون تفکر خلاق توجه داشته باشند. بعلاوه پیشنهاد شد که برای کمک به ارتقاء خلاقیت در کودکان، کلاسهای پرورش خلاقیت برای آنها مورد توجه قرار گیرد.
-1 مقدمه
یکی از سازههای مطرح شده در حوزه روانشناسی مثبت، تفکر خلاق است که در سرتاسر جهان مطالعات پژوهشی بسیاری، به آن معطوف شده ا ست. اهمیت تفکر خلاق چه به لحاظ رابطه با دیگر سازهها و چه به لحاظ نق شی که در تبیین پیامدهای رفتاری- هیجانی میتواند داشته باشد، بر پژوهشگران پوشیده نیست. مطالعه تفکر خلاق امروزه در حوزههای گوناگون همچون تحصیل، شغل، سلامت، بهزیستی ذهنی، و ویژگیهای شخصیتی گسترش یافته و توجه پژوهشگران بسیاری را به خود معطوف کرده است.
همچنین تفکر خلاق به عنوان یکی از عوامل مؤثر در زندگی و پیشرفت کودکان مورد تأیید قرار گرفته است و بررسی آن به منظور تشخیص تفاوتهای موجود بین کودکان، پیشبینی سازگاری اجتماعی و شادکامی مورد استفاده قرار گرفته است - فولر، اسکالر و آیرس،. - 1999 1 از عوامل تاثیرگذاری که توسط محققان مورد توجه و پژوهش واقع شدهاند، تفکر خلاق و سازگاری اجتماعی فرد هستند که در کنار شادکامی میتوانند ارمغان خوبی برای روزهای خوب زندگی باشند.
از آنجا که آمارهای خشونت اجتماعی بالا رفته و برعکس آن سازگاری اجتماعی افراد در جامعه گاهاً کاهش داشته است، لزوم بررسی این خلاء ارتباطی مشخص خواهد بود. در دنیای امروز ارزش و اهمیت والای خلاقیت و سازگاری و شادکامی به خصوص برای کودکان و نقشی که در جهت تجلی شخصیت واقعی کودک و کسب آرامش بیشتر بر عهده دارد بر هیچ کس پوشیده نیست - لیندستروم و جیوردانو،. - 2016 2 اخیراً تأکید ب سیاری در این خ صوص وجود دارد که در مدارس فر صت ب سیار کم و نامحدودی برای فعالیتهای خلاق کودکان در نظر گرفته میشود. همچنین برخی از کودکان در کلاسهای درسی غیرخلاق زندان میشوند و به آنها گفته می شود »بن شین سرجایت.« به همین دلیل یکی از ضروریات نظام آموز شی، توجه به ا ستعدادهای خلاق کودکان و پرورش معلمان در خصوص فراهم آوردن فضای مناسب برای پرورش آن استعدادهاست.
یکی از عواملی که میتواند تفکر خلاق را به شدت تحت تأثیر خود قرار دهد، سازگاری اجتماعی ا ست. با توجه به سختی تحمل و هزینهبر بودن دورههای آموزش تفکر خلاق و سازگاری اجتماعی میتوان تصور کرد که این سازه در بسیاری از جنبههای زندگی تأثیرگذار باشد - جلیلیان، . - 1393 از طرف دیگر در پژوهشهای حوزهی روانشناسی، در رابطه با تفکرات خلاق کودکان پیش دبستانی، هنوز مطالعات جامعی در این زمینه انجام نشده است.
شادی در میان ان سانهای مختلف تعریفهای متفاوتی دارد و هرک سی با توجه به ساختار ذهنی و روحی خود، آن را درک میکند. شادی، امری درونی و شخ صی ا ست. م سألهای که باعث خو شحالی یک فرد می شود، ممکن ا ست در دیگری، هیچ احساسی را بیدار نکند یا حتی در برخی موارد باعث ناراحتی او شود. طریقهی درک شادی و ابراز آن در افراد، متفاوت است؛ اما در کنار این تفاوتها، یک عامل م شترک وجود دارد و آن، اح ساس ر ضایت و خ شنودی ا ست - اینگل و هارت،1990 3؛ به نقل از کرمینوری، . - 1395 هرگاه در زندگی اح ساس کردید که از امری را ضی و خ شنود ه ستید و از روند کلی درونی خود لذت میبرید، بدانید که شادی را به سوی خود جذب کردهاید.
آیا هرگز این تجربه را دا شتهاید که از انجام عملی را ضی با شید، ولی اح ساس شادی نکنید؟ فکر میکنید دلیل بروز این اگر در زمان رضایت، به لحظه لحظهی آن توجه کنید، شادمانی را نیز به طور کامل جذب خواهید کرد؛ ولی اگر به سرعت از کنار آن بگذرید و به خود اجازه ندهید که طعم شادی را مزمزه کنید، کمبود آن را حس خواهید کرد. هنگامی که از م سألهای خ شنود می شوید، کمی صبر کنید و بگذارید شادی مانند طعم شیرینی در رگهایتان جاری شود و تکتک سلولها و اندامهایتان را سرشار از لذت کند.
یک اصل کلی را به یاد داشته باشید: هرچه انسان، خلاقتر باشد و در لحظه لحظهی زندگی خود با خلاقیت عملکرد بهتری داشته باشداحتمالاً، سطح شادی او بالاتر خواهد رفت - میکالوس،. - 1991 طبق مبنای نظری سازه تفکر خلاق گفته شد، این سازه عملکرد فرد در را در مواجهه با شرایط و موقعیتهای جدید و ناآشنا در زندگی را نشان میدهد. بعبارت دیگر افرادی که بیشترین خلاقیت را دارند، بطور کارآمدتری میتوانند میتوانند با شرایط مختلف زندگی سازگار شوند و بهتر در جامعه جابیفتند - شیخ و همکاران، . - 1394 نکته قابل توجهای که میتواند از لحاظ نظری رابطه تفکر خلاق کودکان پیش دبستانی را با سازگاری اجتماعی و شادکامی توجیه کند این است که در زمان برخورداری از تفکر خلاق بالا، فرد میتواند منابع و داشتههای درونی و بیرونیاش را به بهترین نحو مدیریت کند و با شرایط و موقعیت سازگار شود و با توجه به ارضاء نیازها و موفقیت در زندگی شادکامی لازم در او ایجاد و تثبیت شود.
لیکن و تلژن1996 - 2؛ به نقل از لطفی، - 1391 در پژوهشی نشان دادند که مولفههای تفکر خلاق بطور قابل توجهی با بهزیستی روانشناختی رابطه مثبت دارند. بطوری که افرادی که از خلاقیت بالاتری برخوردارند، در مقابل سطح بالاتری از بهزیستی و رضایت را گزارش میدادند. از طرف دیگر پژوهشگران بر این باورند که سازگاری مثبت با زندگی، هم میتواند پیآمد خلاقیت در تفکر و تحلیل مسائل زندگی به شمار رود و هم به عنوان پیشآیند، سطح بالاتری از خلاقیت را سبب شود. آنها این مسئله را ناشی از پیچیدگی تعریف و نگاه فرایندی به تفکر خلاق میدانند. در زمینه پیآمدهای شادکامی نیز، شماری از پژوهشها به افزایش سطح سلامت روان و رضایتمندی از زندگی اشاره دارند - دستجردی و همکاران، . - 1390
با توجه به مبانی نظری تفکر خلاق که آن را »توانایی تصمیمگیری و استفاده از ابزارهای در دسترس برای حل مسائل و داشتن تفکری نوآورانه و تحلیل محور سازگاری موفقیتآمیز در شرایط مختلف« تعریف میکنند، میتوان اینطور استنباط کرد که این سازه با شادکامی و سازگاری اجتماعی در ارتباط است، زیرا سبک تفکر ثابت و بطور قطع از عوامل تهدید کنندهای است که زندگی فرد را تحت شعاع قرار خواهد داد.
به عبارت دیگر با دان ستن میزان تفکر خلاق افراد، میتواند شادکامی را در آنها به چالش بکشد. همچنین ابوالقاسمی - - 1390 در پژوهشی نشان دادند که افرادی که سطح بالایی از تفکر خلاق را گزارش میدهند، نسبت به زندگی سازگاری اجتماعی بی شتری دارند. با توجه به مطالب گفته شده لااقل بر اساس مبانی نظری اینطور استنباط میشود که شادکامی و سازگاری اجتماعی با تفکر خلاق کودکان پیش دبستانی در ارتباط باشند.
