بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه دلبستگی عمومی والدین با سازگاری اجتماعی کودکان پیش دبستانی انجام شده است. این پژوهش به روش توصیفی-همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان مقطع پیش دبستانی شهر یزد و بهبهان بود که برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری چند مرحله ای خوشه ای استفاده شد و نمونه آماری با تعداد 50 نفر از والدین این کودکان انتخاب شده به پرسشنامه های دلبستگی بزرگسالان هازان و شیور - AAQ - و سازگاری کودکان دخانچی پاسخ دادند و داده های مورد نیاز جمع آوری شد. پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که دلبستگی عمومی والدین با سازگاری اجتماعی کودکان پیش دبستانی رابطه مثبت و معناداری دارد.
مقدمه
انسان محصول اجتماع است و در نتیجه تحت تاثیر نظامها و فرهنگهای جامعه خود قرار دارد. در چنین شرایطی است که باید نیازهای خوود را برآورده سازد و آرامش و تعادل خود را حفظ کند، بنابراین انسان باید با اجتماع سازگار شود. ابعاد سازگاری شامل: سازگاری جسمانی، روانی، اجتماعی و اخلاقی است که در راس آنها سازگاری اجتماعی قرار دارد. سازگاری اجتماعی بر این ضرورت متکی است که نیازها و خواسته های فرد با منافع و خواسته های گروهی که در آن زندگی می کنند، هماهنگ و متعادل شود و تا حد امکان از برخورد و اصطکاک مستقیم و شدید با منافع و ضوابط گروهی جلوگیری شود.
سازگاری اجتماعی به عنوان مهمترین نشانه سلامت روان از مباحثی است که در دهه های اخیر توجه بسیاری از جامعه شناسان و روان شناسان را به خود جلب کرده است. داشتن جامعه ای سالم مستلزم داشتن افرادی سالم است و هرچه میزان سازگاری اجتماعی افراد بالاتر باشد، سلامت جامعه نیز بالاتر خواهد بود. تلاش و کوشش دست اندر کاران تعلیم و تربیت کشورها برای رشد همه جانبه افراد است که پایه و اساس آن را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند. از طرف دیگر در دوران کودکی و نوجوانی به دلیل اینکه ارتباط با همسالان افزایش و وابستگی به والدین کاهش می یابد، سازگاری اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
بر اساس نتایج پژوهشهای گوناگون در اغلب فرهنگها عامل نخست اجتماعی شدن فرزند، والدین او هستند. والدین به سه شکل ابتدایی در اجتماعی شدن فرزندان نقش دارن. .اول، آنها از طریق آموزش مستقیم فرزندانشان را اجتماعی می کنند؛ این مرحله با تقویت رفتارهایی که ارزشمند یا مطلوب والدین هستند، انجام می شود .دوم، والدین در روند تعامل با فرزندشان نقش الگوهای مهمی را بازی می کنند تا عقاید و گرایشها را از آنها فرا گیرند و بالاخره والدین سایر چیزهایی از زندگی اجتماعی کودکان را تحت کنترل دارند که می خواهند رشد اجتماعی آنها را تحت تأثیر قرار دهند.
انسان محصول اجتماع است ومسلماً تحت تأثیر نظامها و فرهنگهای جامعه خود قرار دارد و سازگاری او یک سازگاری اجتماعی است. هدف هر موجود زنده رسیدن به سازگاری اجتماعی است .انسان نیزدائماً در تلاش است تا سازش بین دنیای درونی و بیرونی خود را به وجود آورد .سازگاری اجتماعی فرآیندی است که روابط بین افراد، گروهها و عناصر فرهنگی را به وضع رضایت آمیزی برقرار می کند .به عبارت دیگر، طی این فرآیند روابط میان افراد و گروهها طوری برقرار می شود که رضایت متقابل آنها را فراهم کند. دانش آموزی که ارتباط بهتر و بیشتری با همسالان خود دارد، از سازگاری اجتماعی خوبی برخوردار است و احساسات خود را صریح و آشکار، بدون وحشت از دست دادن دوستان بیان می کند .چنین کودکی دارای ثبات عاطفی لازم و قدرت کافی جهت روبه رو شدن با ناکامی است، بدون اینکه احساس ناراحتی یا شکست در او به وجود آید.
فرآیند کسب مهارت اجتماعی و سازگاری اجتماعی کودکان در روا نشناسی وخصوصاً در مبحث شناخت اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است .از مهارت اجتماعی تعاریف زیادی شده است. مهارت اجتماعی را مترادف با سازگاری اجتماعی می دانند. مهارت اجتماعی عبارت است از توانایی ایجاد ا تباط متقابل با دیگران در زمینه خاص اجتماعی به طریقی که در عرف جامعه قابل قبول و ارزشمند باشد. سازگاری و هماهنگ شدن با خود و محیط پیرامون خود برای هر موجود زنده ضرورتی حیاتی است و تلاش روزمره همه آدمیان بر محور همین سازگاری دور می زند. هر انسانی آگاهانه یا نا خودآگاه می کوشد تا نیازهای متنوع و گاه متعارض خود را در محیط زندگی خود برآورده کند، و از آنجا که باید نیازهای خود را در قالب ساخت اجتماعی برآورده کند، سازگاری او لاجرم سازگاری اجتماعی است.
در دوران کودکی و نوجوانی به جهت اینکه ارتباط با همسالان افزایش و وابستگ ی به والدین کاهش می یابد، سازگاری اجتماعی اهمیت زیادی دارد - مظاهری و افشار, . - 1388 انسان موجودی اجتماعیاست و اعمال و رفتارهای او متأثّر از آداب و رسوم قوانین اجتماعیاست. انسان بدون تعلّق به جامه و گروه احساس امنیت نمی کند و به تنهایی برای استفاده از طبیعت به منظور ارضای نیازهایش توان کافی ندارد.
به عبارتیانسان در گروه - اجتماع - متولدّ می شود، زندگی، کار می کند و در آن بیمار و درمان می شود. از این رو با گروه و جامعه بودن و زیستن برای انسان امری اجتناب ناپذیر است. لازمه تداوم این بودن و زیستن و روابط انسان ها در جامعه، سازگاری اجتماعی است که به مفهوم پذیرش و ایفای نقش های مورد قبول جامعه باتوجه به صمیمیت و موقعیت اجتماعی اقتصادی است. مک دونالد می گوید: وقتی می گوییم فردی سازگار است که پاسخ هایی که او را به تعامل با محیطش قادر می کند آموخته باشد و به طریقی قابل قبول اعضای جامعه خود رفتارکند. تا نیازهای خود را ارضا کند - سلیمی, . - 1391با توجه به مطالب عنوان شده، از آنجا که در دوران پیش از دبستان تنها عامل پرورش سازگاری اجتماعی کودکان خانواده می باشد، لذا پژوهش حاضر درصدد بررسی رابطه سبک های دلبستگی والدین با سازگاری اجتماعی کودکان پیش دبستانی است - غلامپور, سهرابی, و برجعلی, . - 1393
یکی از مفاهیم اصلی بسیاری از رویکردهای تحولی این است که تجربه های تکوینی با مراقبان اولیه و افراد مهم زندگی نه تنها مبنایی برای احساسات بنیادی شخص از خودش فراهم می سازد، که شیوههای هدایت چالشها و موضوعات تحولی متعدد زندگی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد . نظریه دلبستگی یکی از مدلهای مناسب برای شناخت روشهای سازش یافته و ساازش نیافته ای است که افراد از طریق آنها با چالشهای تحولی متعدد زندگی مواجه می شوند.
بر اساس مشاهده ویژگیهای روبط مادر-کودک در نظریه پرداز اصلی دلبستگی، بالبی، موقعیتهای مختلف به این نتیجه رسید که پیوندهای مراقب-کودک مسئول تنظیم تجربه های عاطفی و رفتاری کودک هستند. یکی از مفاهیم اساسی نظریه دلبستگی، مفهوم مدل های درون-کاری است. بر این اساس کودک در طی تجارب خود در طی رشد پیوند عاطفی با ثباتی را با مراقبت مراقب خود برقرار میکند که حتی در غیاب او میتواند از آن بعنوان یک پایگاه امان استفاده کند .
این بازنمایی درونی جز مهمی از شخصیت کودک میشود و بعنوان یک الگوی واقعی درونی یا راهنما برای همه روابط صمیمی در می آید و در مواقع استرس آور از حمایات این تصاویر ذهنی در چارچوب تعامل برخوردار میشود. نوزاد- مادر به منزله معادلهای روانشناختی کیفیت این رابطه تشکیل میشوند. کنش اصلی این مدلها، تسهیل توانایی فرد در رمزگردانی تعاملها و پیش بینی صحیح رفتار دیگران، افراد مهم و احساس، اندیشه و رفتار خود در پاسخ به آن است .
