بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر تبیین تبیین رابطه بین یادگیری خودتنظیمی و امید تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه منطقه درودزن بود. به لحاظ ماهیت و اهداف، این پژوهش از نوع کاربردی و برای اجرای آن از روش همبستگی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان مقطع متوسطه منطقه درودزن به تعداد 1435 نفر 664 - نفر پسر و 771 نفر دختر - در سال تحصیلی 1393-94 بود که با استفاده از جدول مورگان تعداد 304 نفر به عنوان حجم نمونه برآورد شد این تعداد با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامههای یادگیری خود تنظیمی پنتریچ ودی گروت، امید تحصیلی سامانی و سهرابی و عملکرد تحصیلی فام و تیلور استفاده شد.
جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیره به شیوه همزمان استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد بین یادگیری خودتنظیمی و امید به تحصیل با عملکرد تحصیلی دانشآموزان رابطه مثبت و معنادار وجود دارد، از بین ابعاد یادگیری خودتنظیمی بین بعدهای - خودکارآمدی، ارزش تکلیف، راهبردهای شناختی و راهبردهای فراشناختی - با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. هچنین یافتهها نشان داد یادگیری خودتنظیمی و در میان ابعاد آن بعدهای ارزش تکلیف، راهبرهای شناختی و راهبردهای فراشناختی به طور مثبت قادر به پیشبینی عملکرد تحصیلی دانش آموزان میباشند.
مقدمه
زندگی تحصیلی، یکی از مهمترین ابعاد زندگی اشخاص است که بر سایر ابعاد زندگی تأثیر فراوان دارد. در این بین یکی از مسایل و مشکلات اساسی زندگی تحصیلی افراد و نظام آموزشی هر کشور، مسأله عملکرد تحصیلی 1 دانشآموزان و دانشجویان آن کشور است. بهبود وضعیت تحصیلی دانشآموزان، یکی از اهداف اساسی نظامهای آموزش و پرورش معاصر است. در سالهای اخیر، متخصصان تعلیم و تربیت و روانشناسان تربیتی، پژوهشهای قابل توجهی را در زمینه عملکرد تحصیلی دانشآموزان و متغیرهای مرتبط با آنها انجام دادهاند که در میان آنها راهبردهای یادگیری ابزرارهایی مهم برای توانا ساختن دانشآموزان در دستیابی به اهداف آموزشی تلقی می-شوند.
{1} یادگیری فراگیران معمولا به وسیله عملکرد تحصیلی آنها مورد سنجش قرار میگیرد، عوامل متعددی، عملکرد تحصیلی دانشآموزان را تحت تأثیر قرار میدهند. از جمله عواملی که به شکل مثبت بر عملکرد تحصیلی اثرگذار خواهد بود و اخیراً مطالعاتی را در مدارس و دانشگاهها به خود اختصاص داده است، یادگیری خودتنظیمی {2} 2 و امید به تحصیل3 میباشد که متاسفانه کمتر مورد بررسی علمی قرار گرفتهاند.یادگیری خودتنظیمی به عنوان رفتار خود مهارگری فعال، هدفگرا با مفهومی انگیزشی و شناختی برای انجام و تکمیل تکالیف تحصیلی توسط یک دانش آموز تعریف میشود {3} یادگیرنده خود تنظیم، بدون نیاز به نظارت، خود شخصا برای یادگیری تلاش کرده، بدان جهت بخشیده و یادگیری خود را پایش و ارزیابی میکند.
{10} یافتههای پژوهشی نشان می-دهد که بسیاری از یادگیرندگانی که میتوانند جنبههای شناختی، انگیزشی و رفتاری عملکرد تحصیلی خود را تنظیم و کنترل کنند، به عنوان یک یادگیرنده بسیار موفق بودهاند، این یافتهها نشان میدهد که یادگیری خودتنظیمی پیشبینی کننده موفقیت تحصیلی است - پنتریچ و زوشو4، 2007، شانگ و زیمرمن، 2006، به نقل از بمبوتی5، - 2008، بنابراین توجه و پرورش خودراهبری دانشآموزان راهکاری جهت بهبود و توسعه نظامهای آموزشی میباشد.
علاوه بر فعال و خودتنظیم بار آوردن دانشآموزان توجه به امید در آنها می-تواند زمینه موفقیت تحصیلی دانشآموزان را فراهم کند. اهمیت امید در زندگی انسان چنان است که قرآن در آیات متعدد به طرح امید برای انسان می پردازد. از وظایف اصلی آموزش و پرورش در هر کشور انتقال میراث فرهنگی جامعه، پرورش استعدادهای دانشآموختگان و آمادهکردن آنان برای شرکت فعال در جامعه است. بنابراین آموزش افراد به منظور تصدی امور مختلف ضروری مینماید و مسأله موفقیت یا عدم موفقیت در امر تحصیل از مهمترین دغدغههای هر نظام آموزشی در تمامی جوامع است. کنترل میکند{12} .
حجم نمونه و روش نمونه گیری
در این پژوهش با استفاده از جدول مورگان تعداد 304 نفر به عنوان حجم نمونه آماری پژوهش برآورد شده که این تعداد از طریق روش نمونه گیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند که حجم نمونه به تفکیک جنسیت در جدول - 1-3 - آورده شده است.
ابزار پژوهش
برای انجام تحقیق حاضر از سه پرسشنامه استفاده شد: -1 پرسشنامه یادگیری خودتنظیمی -2 پرسشنامه امید تحصیلی -3 پرسشنامه عملکرد تحصیلی
الف - پرسشنامه یادگیری خودتنظیمی
پرسشنامه یادگیری خود تنظیمی - - MSLQ دارای دو مقیاس باورهای انگیزشی و راهبردهای خود تنظیمی می باشد که به وسیله پنتریچ ودی گروت - - 1990 ساخته شده است. مقیاس باورهای انگیزشی شامل سه خرده آزمون خود کار آمدی، ارزش گذاری درونی و اضطراب امتحان است و مقیاس یادگیری خود تنظیمی دارای دو خرده آزمون استفاده از راهبردهای شناختی و فرا شناختی می باشد، ماده های این پرسشنامه از نوع بسته پاسخ 7 - گزینه ای از کاملا درست تا کاملا نادرست - است.
پرسشنامه مذکور دارای 44 گویه می باشد که به ترتیب برای خود کارآمدی 9 گویه، ارزش تکلیف 9 گویه، اضطراب امتحان 5 گویه، راهبردهای شناختی 12 گویه و راهبردهای فراشناختی 9 در نظر گرفته شده است. آزمودنی ها با پاسخ دهی به هر یک از گویه های این پرسشنامه مطابق با وضعیت فعلی خود برروی یک مقیاس لیکرت 7 درجه ای - از 1 تا - 7 میزان استفاده خود از راهبردهای یادگیری و خودتنظیمی را گزارش می دهد.
پایایی و روایی
بررسی های پنیریچ و دی گروت - 1990 - برای تعیین پایایی و روایی پرسشنامه راهبرد های انگیزشی در یادگیری - - MSLQ نشان داد که قابلیت پایایی برای عوامل سه گانه باورهای انگیزش یعنی خودکارآمدی، ارزش گذاری درونی و اضطراب امتحان به ترتیب 0/89. و 0/87 و 0/75 و باری دو عامل مقیاس راهبردهای یادگیری خود تنظیمی، یعنی راهبردهای شناختی و فراشناختی به ترتیب 0/83 و 0/74 بود.
اعتبار این آزمون را حسینی نسب - - 1379 با استفاده از روش تحلیل عامل بررسی کرد که نتایج بدست آمده آلفای کرونباخ برای تحلیل خودکارآمدی، ارزش گذاری درونی و اضطراب امتحان و راهبردهای شناختی و فراشناختی به ترتیب 68/48 درصد، 64/77 درصد و 0/68 بودند. همچنین البرزی وسامانی - 1387 - برای بدست آوردن اعتبار »پرشسنامه راهبردهای انگیزش از روش بازآفرینی استفاده کردند که ضریب اعتبار 0/76 بدست آمد.« همچنین رضویه و همکاران - - 1385 ضریب پایایی این آزمون را 0/83 و میزان آلفای کرونباخ برای کل آزمون 0/90 بدست آوردند.
ب - پرسشنامه امید تحصیلی
پرسشنامه امید تحصیلی - سامانی و سهرابی، - 2011 مشتمل بر 9 ماده است که آزمودنی براساس یک مقیاس 5 گزینه ای از یک "کاملا مخالفم تا کاملا موافقم" پاسخ می گوید. مقیاس این پرسشنامه می تواند از9 تا 45 تغییرکند. بزرگترین امتیاز منعکس کننده مسیرها و فعالیت های بزرگتر است.
پایایی و روایی
مک برایدتال - - 2007 و کمپبل و کوین - - 2001 به وسیله ضریب اعتباری آلفای کرونباخ با اعتباری نسبتا بالا امتیاز 89 یا حتی بیشتر را گزارش کردند.برای اعتباریابی پرسشنامه امید تحصیلی - سامانی و سهرابی، - 2011 از سه مقیاس امید تحصیلی - سوری و اسنایدر، - 2004، مقیاس امید و مقیاس پشتیبانی دانشگاهی استفاده شد. اعتبار درونی عامل توسط آلفای کرونباخ ارزیابی شده است.
ضریب آلفای مسیر و نوع فعالیت به ترتیب 0/73 و 0/75 بود. امتیاز ضریب همبستگی بین مسیر وفعالیت 0/60 - p<0/001 - و ضریب همبستگی بین دو عامل با امتیاز کل مقیاس امید تحصیلی 0/88 - p<0/001 - و 0/90 - P<0/001 - بود و در پژوهش حاضر از طریق آلفای کرونباخ 0/79 بدست آمد. در مجموع این پرسشنامه یک ابزار معتبر و قابل اعتماد برای ارزیابی امید تحصیلی دانش آموزان و اهداف تحقیقاتی می باشد.
