بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه باورهای غیر منطقی با اضطراب اجتماعی مادران کودکان اتیسم شهر شیراز بوده است. مواد و روش ها: جامعه آماری این پژوهش، مادران دارای کودک مبتلا به اتیسم شهر شیراز بود که با توجه به تعداد محدود 126 نفر بودند لذا از سرشماری استفاده شد. مطالعه از نوع توصیفیB همبستگی بود. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه باورهای غیر منطقی - جونز، - 1968 و پرسشنامه اضطراب اجتماعی - واتسون و فرند، - 1969 بود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش آمار توصیفی - میانگین و انحراف استاندارد - و استنباطی - ضریب همبستگی پیرسون - استفاده شد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان داد که باور های غیر منطقی رابطه مثبت معنی دار r=0/49 - و - P<0/001 با اضطراب اجتماعی دارند.
مقدمه
مادران به عنوان یک عامل اصلی و کلیدی در خانواده نقش پر اهمیت و اثربخشی دارند، در جامعه مادران به علت دشواری های فراوان در کارهای روزمره بدون داشتن مدیریت و رهبری اثربخش نمی توانند به راحتی از پس مشکلات خانواده برایند یکی از دلایل مهم مسئولیت پذیری و پاسخ گویی و داشتن حساسیت نسبت به پیشرفت فرزندان می باشد که همواره مادران در خانواده برای آرام نمودن محیط خانواده با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند.
یکی از اختلالات فراگیر تحول1، اختلالات اتیسم - درخودماندگی - می باشد. ویژگی اختلال در خودماندگی عبارت است از نقص قابل توجه در ارتباط و تعامل اجتماعی و محدودیت های فعالیت ها و علایق فرد. در این اختلال تعامل اجتماعی بشدت و به شکلی با دوام آسیب می بیند. افراد مبتلا در کاربرد رفتارهای غیر کلامی مانند تماس چشمی و بیان چهره ای و حرکات بدنی دچار مشکلات چشمگیری هستند.
از آنجا که درخودماندگی درمان قطعی ندارد، اغلب موارد فشار روانی خاصی بر شبکه ارتباطی و همچنین روابط فردی و اجتماعی اعضای خانواده ایجاد می کند. نتایج پژوهش های متعدد نشان می دهند که شادکامی، رضایت از زندگی، امید، کیفیت زندگی و بطور کلی بهداشت روانی در اعضای خانواده های دارای کودک اتیسم پایین و در بعضی موارد نگران کننده است. در عوض میزان بالای استرس، اضطراب، افسردگی، ناامیدی و کاهش روابط اجتماعی در این خانواده گزارش شده است - لاوگسون2 و همکاران، 2009؛ فیرات3 و همکاران،2002؛ دابرسک و پیسولا4، . - 2010 با توجه به نقشی که اختلالات اتیسم در بهداشت روانی و رضایتمندی اعضای خانواده ها ایفاء می کند، لذا در این پژوهش به بررسی اضطراب اجتماعی مادران دارای کودکان مبتلا به به اتیسم و یکی از عوامل مرتبط با اضطراب اجتماعی یعنی باور های غیر منطقی پرداخته شد. یکی از نظریه های معروف شناختی در زمینه اختلالات عاطفی نظریه الیس5 است.
به اعتقاد او رفتارهای ناسازگار تا حد زیادی ناشی از باورهای غیرمنطقی6 است که بر آنچه برای خودمان توصیه می کنیم اثر می گذارد و در نتیجه رفتار ما را کنترل می کند. باورهای غیرمنطقی باورهایی هستند که بر روان فرد سلطه دارند و عامل تعیین کننده نحوه تعبیر و تفسیر و معنی دادن به هستند که بر روان فرد سلطه دارند و عامل تعیین کننده نحوه تعبیر و تفسیر و معنی دادن به رویدادها و تنظیم کننده کیفیت و کمیت رفتارها و عواطف است.
باورهای غیرمنطقی حقیقت ندارد و با واقعیت منطبق نیست، باید و حکم برای فرد می آورد، تعادل فرد را از بین می برد، از ایجاد نظم جلوگیری میکند. و مانع مواجهه موفقیت آمیز با حوادث تحریک کننده می گردد - الیس، . - 1995 باورهای غیر منطقی علت اصلی بسیاری از اختلافات اجتماعی، به ویژه در روابط است - الیس ،. - 2000 منظور از چنین باورهایی، در واقع وجود افکار نادرست و نامنطبق با واقعیت درباره خود و جهان است. به اعتقاد الیس - - 2001 هیچ رویدادی ذاتا نمی تواند در انسان ایجاد آشفتگی روانی کند؛ زیرا تمام محرک ها و رویدادها در ذهن معنا و تفسیر می شوند. بر این اساس، ناسازگاری و مشکلات هیجانی، در واقع ناشی از نحوه تعبیر، تفسیر و پردازش اطلاعات حاصل از محرک ها و رویدادها هستند.
واکنش های اولیه والدین به این مساله می تواند بسیار متفاوت باشد اما اغلب این واکنش ها تحت تاثیر باورهای مختلف پدر و مادر و محیط اطرافشان دارای طیف وسیعی از انکارکلی مساله و کنار نیامدن با آن و یا پی گیری شدید برای درمان متفاوتند - جکسون و همکاران،. - 2012 ایرمیا و شیکد - 2005 - 1 در یک مطالعه فراتحلیلی به مقایسه اختلالات روانی در والدین دارای کودک مبتلا به اتیسم و والدین عادی پرداختند، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که والدین کودکان در خود مانده مشکلات روانپزشکی بیشتری از جمله استرس، اضطراب، ناامیدی، انزوای اجتماعی و افسردگی در مقایسه با والدین کودکان عادی دارند.
در پژوهشی، رضایی و همکاران - 1391 - به بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای مقابله با باورهای غیرمنطقی روی اضطراب امتحان در بین دانش آموزان دبیرستان پرداختند، نتایج حاصل از 8 جلسه آموزش راهبردهای مقابله با باورهای غیرمنطقی رو مقایسه گروههای آزمایش و کنترل، نشان دادند که آموزش راهبردهای مقابله با باورهای غیرمنطقی رابطه مثبت معنادار در سطح 0/05 روی اضطراب امتحان دارد، یعنی کاهش باورهای غیرمنطقی باعث کاهش اضطراب امتحان در دانش آموزان شد. این نتایج در مرحله پیگیری هم حفظ شد. با توجه به ویژگی هایی که در فوق بیان شد پژوهش حاضر، به دنبال توصیف و تبیین رابطه باورهای غیر منطقی با اضطراب اجتماعی مادران کودکان اتیسم می باشد.
مواد و روش
جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه مادران دارای کودک اتیسم شهر شیراز می باشد که کودک آنها در مدارس ویژه اختلالات رفتاری به عنوان کودک مبتلا به اتیسم ثبت نام کرده اند. نمونه پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری سرشماری انتخاب گردید، بدین صورت که مادران کودکان ثبت نام شده در هر 4 مدرسه ویژه کودکان دارای اختلالات رفتاری به عنوان نمونه انتخاب شدند، که تعداد این مادران در حدود 126 نفر می باشند.
ابزارها
پرسشنامه باورهای غیرمنطقی : - IBT - برای اندازه گیری باورهای غیرمنطقی افراد نمونه در این پژوهش از پرسشنامه باورهای غیرمنطقی جونز - 1968 - استفاده شد. آزمون باورهای غیرمنطقی - IBT - بر اساس نظریه رفتار درمانی عقلانی-عاطفی الیس ساخته شده است. این ابزار یکی از پرکاربردترین ابزار اندازه گیری باورهای غیرمنطقی در جهان است که دارای فرم بلند 100 - ماده ای - و فرم کوتاه 40 - ماده ای - می باشد که در این پژوهش از فرم کوتاه استفاده گردید. این مقیاس به روش لیکرت بصورت 5 درجه ای - بشدت موافقم تا بشدت مخالفم - تهیه شده که آزمودنی نظر خود را با انتخاب یکی از گزینه ها مشخص می کند. - علیزاده صحرایی و همکاران، . - 1388
به منظور تعیین پایایی این مقیاس از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. بررسی های به عمل آمده در مورد روایی و پایایی مقیاس باورهای غیرمنطقی نشان می دهد که این مقیاس از اعتبار قابل قبولی برخوردار است. جونز - 1969 - پایایی مقیاس باورهای غیرمنطقی را با استفاده از روش بازآزمایی حدود 0/92 گزارش کرد. میزان پایایی مقیاس مذکور در مطالعه گاویتا و همکاران - 2011 - با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 73 بدست آمد - گاویتا و همکاران، . - 2011 همچنین ضریب آلفای کرونباخ مقیاس باورهای غیرمنطقی در تحقیق علیزاده صحرایی و همکاران - 1388 - معادل با 81 گزارش شده است - علیزاده صحرایی و همکاران، . - 1388در مطالعه حاضر نیز ضریب پایایی مقیاس باورهای غیرمنطقی با استفاده از روش آلفای کرونباخ و روش تنصیف به ترتیب برابر با 0/89 و 0/77 بدست آمد.
