بخشی از مقاله
مقدمه :
معلمان به دلیل سمت و جایگاه حساسی که در رشد و پرورش دانش آموزان دارند در روند شغلی خود طبیعی ایست که دستخوش عواملی تنش زایی می شوند که بر روند زندگی فردی ، خانوادگی ، اجتماعی و...گوناگونی شغلها تاثیر گذاشته و سلامت روانی 4 معلمان را تحت الشعاع قرار می دهد . در سالهای اخیر توجه به سلامت روانی کارکنان و معلمان و تاثیر سلامت روانی و جسمی در عملکرد کارکنان مورد توجه قرار گرفته به نحوی که بسیاری از سازمانها تلاش می کنند تا از طریق پژوهش های علمی سعی در شناخت منابع ایجاد فشار و تنش در محیط کارکنان نموده تا بتوانند از طریق راهکارهای مناسب محیط های شغل مطلوب را برای معلمان فراهم آورند و در نتیجه رضایت و عملکرد شغلی معلمان را افزایش دهند - موسوی ، . - 1390 روانشناسان تربیتی طی چند دهه گذشته توجه خود را معطوف به امر آموزش استفاده از راهبردهای ویژه یادگیری به دانش آموزان نموده اند.
لفرانکوا - 1998 - 5 نیز در این مورد مهمترین سهم فعلی روانشناسی شناختی در روانشناسی تربیتی را تاکید تازه ای که بر یادگیری چگونه یاد گرفتن می شود معرفی کرده است - به نقل از محمد زاده،. - 1392 از دید فلاول - 1990 - 1 فراشناخت عبارت است از دانش فرد در باره فرایند های شناختی خود و نتایج آنها یا هرچیزی که به آنها مربوط است.میل به دانستن و تلاش برای دانستن و فهمیدن از ویژگی های جدایی ناپذیر وجود آدمی است . از این رو ذهن انسان همواره درگیر انبوهی از پرسش ها بوده است . در این میان این پرسش اساسی که فرد درباره دانستن چه می داند و چگونه و تا چه حد می داند جایگاه خاص خود را داشته است پرسشهایی از این گونه ما را به سمت مفهومی هدایت می کند که امروزه در روانشناسی یادگیری فراشناخت نامیده می شود پس از معرفی مفهوم فراشناخت در اواسط دهه 70 این مفهوم و رابطه آن با یادگیری ، موفقیت و پیشرفت تحصیلی در کانون توجه مطالعات زیادی مانند: وال - 2005 - 2، فلاول - 1990 - ، گرین برگ و باورن3 - 1993 - و حیدری - 1384 - صورت گرفته است.
همانطور که اسلاوین - 1991 - 4 اشاره کرده است، روانشناسان تربیتی طی چند دهه گذشته توجه خود را معطوف به امر آموزش استفاده از راهبردهای ویژه یادگیری به دانش آموزان نموده اند . فراشناخت همچنین به نظارت فعالانه بر این فرایندها و در نتیجه هماهنگ کردن آنها در ارتباط با اشیاء یا داده های شناختی ذیربط اشاره می کند . فراشناخت با مفهومی که در روانشناسی شناختی جدید مطرح شده است به عنوان یکی از مولفه های مهم شناخت و همچنین رابطه آن با یادگیری و پیشرفت تحصیلی همواره توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده و و به تدریج برخی مفاهیم مرتبط با آن نیز پا به عرصه متغییر های پژوهشی در تحقیقات مربوط به آموزش و یادگیری نهانده اند . نظریه پردازان براین باورند که : اندیشه است که فرد را به سوی آینده برتر سوق می دهد ، تفکر و استدلال است که بشر را از شر خود برتربینی نجات می دهد و هم اوست که انسان را وا می دارد که خویشتن خویش را بازبینی نماید و به اصلاح و تغییر بپردازد. با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تغییرات مداومی که در جامعه بوجود می آید باید شرایط و زمینه های مناسب با تغییر در هر جامعه نیزایجاد شود.
شرایط اولیه هر تغییری شناخت و آگاهی است،که به دنبال کار باید با برنامه ریزی برای دستیابی به اهداف مطلوب صورت بگیرد. قرار دادن آموزش های شناختی و فراشناختی در برنامه درسی مدارس و مجهز کردن معلمان و دانش آموزان به مهارتها و راهبردهای فراشناختی آنان را قادر می سازد خواسته ها و انتظارات عدیده در موقعیت های آموزش و پرورش را برآورده سازند - آقازاده ،. - 1388 می توان گفت فراشناخت بر روی عوامل مختلفی در محیط آموزش تاثیر گذار بوده که یکی از این عوامل سلامت روانی معلمان می باشد. امروزه در سراسر جهان بر اهمیت سلامت روانی تأکید می شود و روز به روز با انجام تحقیقات وسیع و گوناگون اهمیت و نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی آشکار تر می گردد، بطوریکه سال 2001 میلادی از طرف سازمان جهانی، تحت عنوان سال جهانی سلامت روانی اعلام گردید. سازمان مذکور در این سال شعار » غفلت بس است ، مراقبت کنیم « را جهت آشکار تر ساختن اهمیت موضوع مطرح نمود - سازمان بهداشت جهانی 2001 به نقل از آقاجانی . - 1381
در واقع عمده ترین هدف سلامت روانی پیشگیری است به همین دلیل متخصصین سلامت روانی آموزش پیش گیرانه در سازمانها آموزشی را مورد توجه بسیار قرار می دهند . سلامتی بخش اصلی یک زندگی شاد است و سازمانها آموزشی نقش مهمی در آگاه ساختن معلمان پیرامون مسائل بهداشتی، سلامتی وآموزش علوم زندگی به معلمان دارند. مدیران در مدارس می توانند با تدوین و برنامه ریزی راهکارهای آموزشی مناسب، تقویت حس اعتماد به نفس معلمان، ارتقاء سیستم پاداش و ترفیع، برنامه های آموزشی ضمن خدمت جهت ارتقاء عملکرد شغلی و ارتباط بهتر و قوی تر بین معلمین و کادر مدیریت ، ضرورت توجه فرد به سلامت جسمی و روحی خود، رعایت بهداشت فردی و روانی حس اعتماد و توانایی های معلمان را ارتقا بخشیده و موجبات سلامت روانی بیشتر را در حیطه های آموزشی ایجاد کنند . راهکارهای فراشناختی در مدارس ، زمینه درگیری را فراهم می آورد سازندگی و خلاقیت را به اوج می رساند، پختگی و بلوغ فکری و مسئولیت پذیری اجتماعی را در افراد بالا می برد ، حس اعتماد به نفس را در جهت یادگیری رفتارهای مثبت تقویت می کند،
