بخشی از مقاله
چکیده
بررسی رضایت شغلی معلمان به منظور بهبود کارایی آنان و تاثیر آن جهت پیشرفت دانش آموزان مورد توجه فراوان است؟ هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه سلامت روان و فرسودگی شغلی با رضایت شغلی در معلمان مشغول به تدریس در مدارس شهر اسلام آباد غرب در سال تحصیلی 95/96 میباشد. روش پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع و اهداف مورد نظر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه معلمان مشغول به تحصیل در مدارس شهر اسلام آباد که 697 نفر می باشد که با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران247 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند.
اطلاعات این پژوهش از طریق پرسشنامه های سلامت روان گلدبرگ، فرسودگی شغلی مسلش و رضایت شغلی شفیع آبادی در معلمان جمع آوری میشوند و به وسیله نرم افزار spss22تجزیه و تحلیل داده ها انجام شد. روش مورد استفاده برای آزمون فرضیههای پژوهش ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره بوده است که فرضیه ها در سطح 0.05 آزمون شده اند. یافتههای تحقیق نشان می دهد که بین سلامت روان - علایم جسمانی، علائم اضطرابی و خواب، علائم اجتماعی، علائم افسردگی - با رضایت شغلی رابطه مثبت معنادار و بین فرسودگی شغلی با رضایت شغلی رابطه منفی معنادر وجود دارد. از نتایج این پژوهش می توان برای تدوین و اجرای برنامه های آموزشی و درمانی به منظور توجه به سلامت و رضایت معلمان و بهبود وضعیت سلامت روان و رضایت شغلی آنان استفاده کرد؟
کلید واژه: سلامت روان، فرسودگی شغلی، رضایت شغلی، معلمان
-1 مقدمه
هر سازمانی برای نیل به اهداف خود احتیاج به منابع مختلفی دارد و بدون شک مهم ترین منبع در هر سازمانی نیروی انسانی شاغل در آن سازمان است - دوتاٌ،کار و نایرٍ،. - 2007 تحقق توسعه درکشورها،مستلزم برنامه ریزی وسیعی است تا تماممنابع رابه کارگیردوبامدیریت صحیح واستفاده بهینه ازآنها،حداکثرارزش افزوده رادرسطح ملی ایجاد کند.منابع انسانی مهم ترین وبا ارزش ترین سرمایه های یک سازمان یاهرنوع مؤسسه دیگر است که نقش حیاتی و حساسی در پیشبرد و تحقق اهدافآن سازمان یامؤسسه دارد.اثربخشی سازمان ها بیش از آنکه در گرو تجهیزات و امکانات مناسب باشد،وابسته به نیروی انسانی است.امروزه هیچ سازمان اثربخشی رانمی توان یافت که برنامه هایی مؤثربرای ارتقا و بهبود سلامت و بهداشت کارکنان نداشته باشد.
دربخش برنامه های ایمنی فیزیکی و سلامت جسمی،فعالیت هاتاحد زیادی مطلوب جلوه می کند،امادربخش بهداشت وسلامت روانَ کارکنان هنوز دغدغه های زیادی وجوددارد و بایدقسمت اعظم فعالیت ها به این بخش معطوفشود - کریمی،. - 1385کارایی و اثربخشی سازمان به کارایی و اثر بخشی نیروی انسانی آن سازمان بستگی دارد. یکی از عوامل موثر در بهره وری نیروی شاغل، رضایت شغلیُ می باشد. مطالعات مختلف روی رضایت شغلی نشان می دهد که عوامل سازمانی، محیطی، فاکتورهای فردی و ماهیت کار با رضایت شغلی مرتبط است - طباطبایی و همکاران، . - 1390 از نظر سازمانی سطح بالای رضایت شغلی منعکس کننده یک جو سازمانی مطلوب است که می تواند منجر به افزایش انگیزه کارکنان و بهره وری آنان گردد - تاج ور و همکاران،. - 1385
رضایت شغلی، یکی از متداولترین متغیرهای مورد مطالعه طی چند دهه اخیر در حوزه سازمانی بوده است و مانند اکثر متغیرهای علوم اجتماعی ارائه یک تعریف مورد توافق از آن دشوار می باشد. رضایت شغلی، میزان کلی تأثیر یا احساسات مثبتی است که افراد در مورد کارهایشان کسب می کنند - قلی پورسلیمانی و آزاده دل، ×. - 1380رضایت شغلی، نتیجه ادراک کارکنان است که محتوا و زمینه شغل، آن چیزی را که برای کارمند ارزشمند است، فراهم می کند - مقیمی،×ٌََِ - ×؟رضایت شغلی، حالت عاطفی مثبت است که از احساس لذت یک کارمند از شغل خود نشأت می گیرد و ادراکات و محرک های اطراف یک کارمند از عوامل مهم در ایجاد این رضایت است - عاقل ولگزیان،. - 1387 رضایت شغلی، ترکیبی از موارد روان شناختیِ، فیزیولوژیکیّ و محیطی است که باعث می شود شخص اظهار نماید که من از شغل خود رضایت دارم - نیکپور و سلاجقه،. - 1391
پنج عامل عمده که به عنوان ابعاد رضایت شغلی مطرح هستند، عبارتند از: - 1 پرداخت:×میزان حقوق دریافتی و انصاف و برابری در پرداخت؟ - 2فرصت های ارتقا و پیشرفت:×قابلیت دسترسی به فرصت ها برای پیشرفت؟ - 3سرپرست:×توانایی های سرپرست برای نشان دادن علاقه و توجه به کارکنان؟ - 4شغل× - ماهیت کار - :حدی که وظایف شغلی، فرصت را برای آموزش و پذیرش مسؤولیت فراهم می آورد؟ - 5 همکاران:×حدی که همکاران، دوستانه، شایسته و حمایتی هستند.سلامت، در اساسنامه ی سازمان بهداشت جهانی، حالت خوب بودن کامل از نظر جسمی، روانی و اجتماعی در نظر گرفته شده است. مطالعات انجام شده رابطه ی تنگاتنگ عوامل شخصیتی، روانشناختی، و سلامت را با بیماری هایی همچون زخم معده، فشار خون، آسم و امثال آن به وضوح نشان داده است - فتحی آشتیانی، . - 2006
سلامت عمومی هم چنان که از نام آن پیداست یک مفهوم کلی است که جنبه های جسمانی و روانی را در بر می گیرد. سلامتی عمومی مفهومی است که دور بودن و عاری بودن از بیماری را در ذهن تداعی می کند و کلیه تلاش های پزشکان و روان شناسان در جهت حفظ این سلامتی و جلوگیری از بروز اختلال در جسم و روان بوده است. - اصلانخانی، . - 1387امروزه دربسیاری ازسازمانها،فشارهای عصبیْوروانی در انواع گوناگون وجود داردکه یکی ازمهمترین پیامدهای آن فرسودگی شغلی است - عارفی،. - 1389 فرسودگی شغلیَ سندروم روانشناختی،مشتمل بر خستگی عاطفیُ، مسخ شخصیتًٌ و نبوداحساس کفایت شخصیٌٌ است - ماسلاچٌٍ،. - 2003 بعدتحلیل عاطفی به از دست رفتن انرژی عاطفی و شخصی مربوط می شود.شخصی که دچارتحلیل عاطفی می شود،احساس درماندگی میکندوکاربرای وی خسته کننده میشود.
هنگامیکه فرد دچارمسخ شخصیت میشود،افرادیامراجعان را انسان درنظرنمی گیرد،بلکه آن ها راازفردیت خارج میسازدو به صورت یک شیء غیرانسانی درک میکند.منظورازعملکردشخصی این است که احساس فرد، از عملکرد شخصی او حاصل می شود و ممکن است فرد احساس کند عملکرد او با موفقیت همراه نیست - کریمی،. - 1385 کاهه و هیودی - - 1391 در تحقیقی به بررسی رابطه ی رضایت شغلی و سلامت روانی کارکنان پرداختند. نتایج تحقیق آنان نشان داد که رضایت کلی از شغل، رضایت از محیط فرهنگی و رضایت از رفتار فرهنگی « دارای ارتباط معنی دار بود - p<0/05 - و افرادی که رضایت بیشتری را ابراز داشتند، از سلامت روان بهتری نیز برخوردار بودند.
بر اساس نتایج، درآمد افراد، سلامت روان آنها را تحت تأثیر قرار نمی دهد، اما رضایت شغلی، عاملی تأثیرگذار بر سلامت روان است.پژوهش غفوری و علوی لنگرودی - 1393 - نشان داد که بین رضایت شغلی با فرسودگی شغلی دبیران شهرستان خاتم رابطه منفی معنی داری وجود دارد. نتایج پژوهش اسکالویک و اسکالویکٌَ - 2009 - نشان داد که رضایت شغلی معلمان بیشتر به دو بعد فرسودگی شغلی و به طور غیر مستقیم مربوط به تمام جنبه های بافت مدرسه به واسطه خستگی عاطفی و کاهش موفقیت شخصی بستگی دارد. زمینی و همکاران - 1391 - در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که بین رضایت شغلی و فرسودگی شغلی زنان و مردان تفاوت معنی داری وجود ندارد.
حسینیان - 1388 - در پژوهش نشان داد که بین رضایت شغلی، ویژگی های شخصیتی، انگیزش شغلی، سلامت روان، سبک های مقابله رابطه معناداری با فرسودگی شغلی دارند.فراگر - 2005 - نیز در یک فراتحلیل به بررسی رابطه سلامت روان و رضایت شغلی پرداخت؛ بدین شکل که×َُِ مطالعه را با نمونه ای برابر با 267995 را مورد بررسی قرار دادو به این نتیجه دست یافت که رضایت شغلیشدیداً با مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی و همچنین بیماریهای جسمانی در ارتباط است؟ با توجه به مطالب گفته شده این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال است که آیا بین رضایت شغلی با فرسودگی شغلی در معلمان رابطه معنادار وجود دارد؟
-2 روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش تمامی معلمان شاغل به تدریس در مدارس شهر اسلام اباد می باشد که تعداد انها برابر با 697 نفر است. که با استفاده از روش تعیین حجم نمونه کوکران 247 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده خواهد شد. و نتایج با استفاده از نرم افزار آماریSPSS 22 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار خواهد گرفت.برای گرداوری اطلاعات از پرسشنامه های رضایت شغلی، سلامت روان و فرسودگی شغلی استفاده می شود.پرسشنامه رضایت شغلی: در بخش رضایت شغلی از پرسشنامه 22 سوالی شفیع آبادی و شریعت - - 1380 ،استفاده شد که سوالات شامل 4گزینه کاملا موافق، موافق، مخالف، و کاملا مخالف است .برای سنجش پایایی آزمون، سازنده آزمون یادشده از فرمول آلفای کرونباخ استفاده کرده است .مقدار پایانی بدست آمده با استفاده از این روش 0.90 بود که این رقم نشانگر انسجام بالای آزمون است - خلج اسدی، - 1389
