بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی پژوهش بررسی رابطه بین توانمندسازی با عملکرد شغلی آموزگاران مدارس ابتدایی اقلید بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه آموزگاران شهرستان اقلید به تعداد 370 نفر تشکیل داده اند که با استفاده از نمونهگیری تصادفی طبقه ای-نسبی و با توجه به جدول کرجسی و مورگان تعداد 180 نفر - 107 زن، 73 مرد - به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری دادههای مورد نیاز از دو پرسشنامه استاندارد: -1پرسشنامه توانمندسازی -2 پرسشنامه عملکرد شغلی استفاده شد.
برای به دست آوردن روایی پرسشنامهها از روش روایی محتوایی استفاده شد. ضریب پایایی محاسبه شده برای پرسشنامهها نیز به ترتیب0/89، 0/91 برآوردگردید. برای تجزیه و تحلیل یافتههای پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده گردید. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه مثبت و معنیداری بین توانمندسازی با عملکرد شغلی وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه بیانگر آن است که ابعاد توانمندسازی - دو مؤلفهی احساس شایستگی و حق انتخاب - ، میتوانند پیش بینی کننده ی عملکرد شغلی باشند.
مقدمه
مهمترین سرمایه ی سازمان ها و عامل تحقق اهداف و برنامه های هر سازمان افرادی هستند که در آن کار می کنند. صاحبنظران معتقدند که بدون نیروی انسانی ماهر و توانمند، متعهد و خشنود تحقق اهداف سازمانی غیر ممکن است. امروزه عصر تغییرات سریع و عدم اطمینان نسبت به آینده و فقدان اطلاعات در دسترس وکافی جهت تصمیم گیری برای مدیران است. تغییراتی که اگر سازمان خود را با آن همراه نکند، چه بسا سازمان را به ورطه نابودی کشاند. مهمترین عامل ایجاد و موفقیت تغییر در سازمان نیروی انسانی سازمان می باشد، به کارگیری روشهای صحیح مدیریتی و همچنین ارتقاء سطح توانمندی کارکنان، انگیز آنان را برای ارتباط پایدار و طولانی با سازمان افزایش می دهد.
امروزه داشتن کارکنان توانمند و متعهد به عنوان مهمترین منبع سازمان در نظر گرفته می شود. نیروی انسانی، اساس ثروت واقعی یک سازمان است و محیط های کاری امروزی نیاز به کارکنانی دارند تا اینکه تصمیم های مناسب بگیرند و برای مشکلات موجود، راه حل هایی سازنده ارائه دهند، در نتیجه کارکنان یک سازمان باید توانمند باشند و مسئولیت نتایج حاصله را نیز بر عهده گیرند. توانمندسازی یک جهت گیری کاری فعال است که در آن یک فرد توان و تمایل دارد که زمینه و نقش کار خود را شکل دهد و آن را نمایان سازد - حلاجیان و همکاران،. - 1391 عملکرد فرد در یک سازمان به نوع شخصیت او و نقش سازمانی که به عهده دارد و نیز به موفقیت و شرایط سازمانی بستگی دارد.
این شرایط به عنوان محیط، فرهنگ، احساس، مهارت های ارتباطی، توانمندسازی، عملکرد شغلی مورد مطالعه و توجه قرار گرفته است. احساس توانمندسازی کارکنان را قادر می سازد که احساس کنند می توانند در کارشان به طور شایسته عمل کنند. عملکرد شغلی به عنوان یکی از متغیرهای مهمی است که در مطالعات رفتار سازمانی از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است، عملکرد شغلی در واقع میزان بازده ای است که به موجب اشتغال فرد در سازمان اعم از خدماتی و تولیدی حاصل می شود و تحت تاثیر دو عامل یعنی توانایی کارکنان برای انجام دادن وظایف شغلی و نیز وجود انگیزه در آنان می باشد، افراد اگر صرفا توانایی و انگیزه های لازم را داشته باشند کارهای خود را خوب انجام می دهند.
عملکرد شغلی به عنوان ارزش کلی مورد انتظار هر سازمان شاخصی جهت تعیین سطح بازدهی و بهره وری آن به شمار می رود در حال حاضر یکی از مشکلات اساسی سازمان ها پایین بودن میزان عملکرد شغلی و به تبع آن بعضا ترک خدمت کارکنان و به ویژه کارکنان متخصص و ارزشمند است که صدمات جبران ناپذیری به سازمان وارد می کند - پیریایی و همکاران،. - 1392 از طرفی سازمانهای آموزشی تاثیر گذارترین سازمانها برروی زندگی افراد هستند، مخصوصا مدارس که عملکرد شغلی آموزگاران آنها به طور مستقیم آینده فرزندان این مرز و بوم را رقم می زند.
شتاب دگرگونی ها هر روز بر میزان ابهام، عدم قطعیت و پیچیدگی سازمان ها می افزاید و این امرشایستگی های کلیدی اثربخشی را دچار تغییر اساسی می کند. برای حفظ شایستگی های پایدار و تعادل پویا در این محیط پرتلاطم، تجهیز شدن به نیروی انسانی مناسب و توانمند، به اصل حیاتی تبدیل شده است. در این میان توانمندسازی یک تکنولوژی مؤثر، پیشگام و ابزار مشارکت اعضای گروه در کامیابی سازمانهاست.
بکارگیری این ابزار به مدیران امکان می دهد تا از دانایی، مهارت، تجربه و انگیزه همه افراد سازمان بهره برداری کنند - عبدالهی و نوه ابراهیم، . - 1385 توانمند سازی برداشتن موانع رشد، ترغیب تعهد به اهداف، ترغیب خطر پذیری، خلاقیت و نوآوری و قادر ساختن افراد به حل مشکل، افزایش مسئولیت و از بین بردن ترس است. به طور خلاصه توانمند سازی، خاتمه دادن به هر چیزی است که موجب توقف رشد، آزادی عمل ، اعتماد به نفس ، مشارکت و همکاری افراد می شود - عقلمند و اکبری، . - 1384 توانمندسازی به فرایندی اطلاق میشود که طی آن مدیر به کارکنان کمک میکند تا توانایی لازم را برای تصمیمگیری مستقل به دست آورند. این فرایند نه تنها در عملکرد افراد بلکه در شخصیت آنان نیز مؤثر است. مهمترین مفهوم توانمندسازی، واگذاری اختیار به پایینترین سطوح سازمان است توانمندسازی وقتی موفقیت آمیز خواهد بود، که:-1 خود اثربخشی-2 خود سامانی -3 خود پذیرشی -4 خود احساسی -5خود ارزشمندی -6 خود اعتمادی، در افراد سازمان حاصل آمده باشد .
- Moye Melinda & Henkin Alan - که به قطع یقین در این موفقیت عواملی چون: ویژگی های شخصیت فردی افراد- کانون کنترلی و نظارتی، احساس عزت نفس و تعلق خاطر کارکنان، نظام انگیزشی، نظام ارزش ها، کارکردهای مشارکتی، گروهی کردن کار، شفاف سازی های نقش ها، شرح وظایف، دسترسی به منابع و اطلاعات، توزیع و تفویض اختیارات، ترسیم جایگاه فردی در جایگاه سازمانی، حمایت های اجتماعیB سیاسی درون سازمانی، کارآمدی فرهنگ و جو سازمانی، نظام های آموزشی و یادگیری و شرایط انجام نظام پاداش ها آنطور که شایسته و بایسته بسترسازی، آماده سازی و فرهنگ سازی سازمانی است، نقش آفرین و اثرگذار خواهند بود - حلاجیان حلاجیان و همکاران،. - 1391
از سوی دیگر در مورد عملکرد شغلی نیز دیدگاه های مختلفی ارایه شده است، عملکرد شغلی در واقع مجموع رفتارهایی که افراد، در ارتباط با شغل از خود بروز می دهند یا به عبارتی میزان محصول، پیامد و یا بازده ای که به موجب اشتغال فرد در شغل خود، حاصل می گردد، تعریف می شود - - Rashidpur,2000 براساس شاخص های ارزیابی عملکرد معلمان، در مدرسه ی کمبریج - 2006 - 1 شاخص های عملکرد شغلی معلمان در قالب برنامه ریزی آموزشی، آموزش، ایجاد محیط یادگیری مناسب، تعامل با والدین، همکاری با سایر کارکنان، رشد حرفه ای و بازخورد به فراگیران طبقه بندی شده است.
- موذن زاده و همکاران،Mar chant - 1998 - . - 1390 دو عامل توانایی و انگیزش را در عملکرد شغلی موثر می داند وی بیان می کند که جهت توانمند کردن افراد می بایستی آن ها را آموزش داد و برای برانگیختن آن ها باید از عوامل انگیزشی استفاده کرد، در واقع دو عامل انگیزشی و آموزشی در عملکرد شغلی افراد از دید وی نقش تعیین کننده دارند. در این تحقیق، میزان انجام گرفتن وظایف و مسئولیت های محول شده به کارکنان برابر با عملکرد شغلی دانسته شده است.
