بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رابطه بین سبک زندگی و عدالت سازمانی با رضایت شغلی آموزگاران آموزش و پرورش شهرستان آمل بوده است. طرح پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان که مشغول به کار در مدارس ابتدایی هستند، می باشد که تعداد آنها برابر با 1100 نفر می باشد. به منظور برآورد حجم نمونه از جدول کرجسی و مورگان استفاده شده است.
با توجه به اینکه حجم جامعه آماری برابر می باشد با 1100 نفر، بنابراین بر اساس جدول کرجسی و مورگان، حجم نمونه برابر می شود با 285 نفر. همچنین به منظور انتخاب نمونه ها از جامعه معلمان ابتدایی شهرستان امل به روش تصادفی ساده از جامعه انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات مورد نیاز این تحقیق سه پرسشنامه می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه از روش آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل ضریب همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون مورد استفاده قرار گرفته است.یافته های پژوهش نشان می دهد که بین سبک زندگی و عدالت سازمانی با رضایت شغلی آموزگاران رابطه معناداری وجود داشته است.
مقدمه و بیان مسله
نقش عامل انسانی در پیشبرد امور جامعه، دارای اهمیتی خاص است و مؤثرترین رکن تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود. در سالهای اخیر، سازمانهای پیشرفته و مؤفق بخش عظیمی از زمان و سرمایه خود را به نیروی انسانی اختصاص داده اند تا آن را برای افزایش بهره وری و کارآیی سازمان به کار گیرند. پیش نیاز این امر نیز شناخت منابع انسانی نه تنها از نظر کمیت، بلکه از نظر کیفیت و نوع نگرش آن نسبت به شغلش در سازمان میباشد.
نگرش فرد نسبت به شغل خود، برآورده ساختن نیازهای شغلی وی مطابق با توانایی ها و تمایلاتش را در بر میگیرد و رابطه مستقیمی با رضایت شغلی وی دارد. نیروی انسانی جزء جدایی ناپذیر و از مهمترین ابزارها برای پیشبرد اهداف در هر سازمانی است و مطالعه رضایت کارکنان در محیط کار به دلیل اهمیت زیاد نیروی انسانی در مقایسه با سایر منابع درون سازمانی حائز اهمیت است. عدالت سازمانی روی نگرشها و رفتار کارکنان در محیط کاری تاثیرگذار است - کولکویت1،. - 2001 به طوری که رفتار عادلانه از سوی سازمان منجر به تعهد بالاتر آن ها نسبت به سازمان می شود که این موضوع نیز منجر به رضایت شغلی خواهد شد.
همچنین سبک زندگی ازجمله عواملی است که ممکن است بر افزایش یا کاهش تعارض کار- خانواده تأثیرگذار باشد، به عبارت دیگر پیشرفت و توسعه ی جامعه در تمام ابعاد آن مستلزم داشتن نیروی انسانی پویا و سالم است و سلامتی، وابسته به فاکتورهای زیادی است که سبک زندگی نقش مهمی در این میان ایفا می کند - پیامنی،. - 1387 مطالعه رفتار افراد در محیط های کاری از دیرباز موردتوجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است و با ظهور رشته رفتار سازمانی در سالهای نخست دهه 1960، در این امر جدیت بیشتری به عمل آمد. بسیاری از مطالعات صورت گرفته، سعی در تقسیم بندی رفتارها و علل بروز آن ها داشته اند.
مباحثی نظیر: ادراک، انگیزش، نگرشهای شغلی و ... از جمله مواردی هستند که به بررسی ریشه بسیاری از رفتارهای آدمی در محیط کار می پردازند. زندگی شغلی و خانوادگی دو جزو لاینفک زندگی اکثر افراد جامعه به شمار می آید به طوری که رمز موفقیت افراد در پیشبرد اهداف شان در این دو حیطه از زندگی یعنی خانواده و کار می باشد، چنانچه فرد در مسیر زندگی شغلی یا خانوادگی خود دچار مشکل شود عوارض آن نه تنها گریبانگر خود فرد می شود بلکه سازمانها و در سطح کلان جامعه را نیز دربر میگیرد. - خدابخشی کولایی، شیخی و ازخوش، . - 1391
در این راستا امروزه صاحبنظران و اندیشمندان بر اهمیت و نقش نیروی انسانی به عنوان عامل توسعه کشور واقف بوده و بر آن تأکید دارند و مهمترین سرمایه هر سازمان را نیروی انسانی آن میدانند. مطالعات اخیر در حوزه مدیریت منابع انسانی به ویژگی های فردی داوطلبین کار را که تا حد زیادی موفقیت آنان را در پیشبرد اهداف سازمانها و همجنین ایجاد رضایت شغلی3 در مسیر خدمتی آنان تامین میکند مورد تاکید قرار دادهاند.رضایت شغلی عبارت است از حدی از احساسات و نگرشهای مثبت که افراد نسبت به شغل خود دارند. ویکتوروروم، رضایت شغلی را بهعنوان تمایلات روانی فرد نسبت به نقشی که شاغل در شغل خود ایفا میکند، تعریف کرد.
در این تعریف با توجه به مفهوم نقش که عبارت است از کارآمدی در انجام یک وظیفه به وسیله فرد، میتوان گفت شاغل خود را در سازمان مفید مییابد، در نتیجه، احساس رضایت به او دست میدهد. رضایت شغلی به حالتی مطبوع، عاطفی و مثبت، حاصل از ارزیابی شغل یا تجارب شغلی اطلاق میشود. همچنین رضایت شغلی به طرز تلقی کارکنان نسبت به شغل و سازمان بستگی دارد و وقتی میگوییم فردی دارای رضایت شغلی بالاست، منظور این است که در مجموع شغل خود را دوست دارد و برای آن ارزش قائل است. - عابدی و مزروعی، . - 1389
در این میان، عدالت از زیباترین، مقدس ترین و عالی ترین واژه ها در قاموس تمدن بشری محسوب می گردد و استقرار آن به عنوان یک نیاز اساسی برای گروههای انسانی، همواره در طول تاریخ و در ادیان مختلف مطرح بوده است. برای توصیف نقش عدالت در رابطه با موقعیت های شغلی، از اصطلاح عدالت سازمانی استفاده می شود. رعایت عدالت در سازمان ها یکی از مهم ترین عوامل موثر در بقا و پایداری سازمان و کارکنان آن است، به طوری که مدیران با تکیه بر عدالت و رعایت آن می توانند موجبات ماندگاری کارکنان در سازمان و در نهایت موفقیت آن را فراهم کنند - امین بیدختی و مردانی، . - 1393 در این راستا برخی از پژوهشگران عنوان داشته اند که یکی از نتایج عدالت سازمانی، رضایت شغلی می باشد.
لذا گرین برگ معتقد است که درک عدالت سازمانی، یک الزام اساسی برای کارکرد موثر سازمان ها، و رضایت شخصی افرادی است که در سازمان ها مشغول به کار هستند. همچنین یکی دیگر از عواملی که باعث رضایت شغلی می شود عوامل درونی است. یکسری از افراد به نسبت سایر افراد از کار و شغلشان در شرایط یکسان و یا مشابه محیط سازمانی، راضی تر هستند که این می تواند به دلیل سبک زندگی آنها باشد لذا مقاومت روانی در برابر فشارهای روانی به رویکرد زندگی افراد بستگی دارد. سبک زندگی راهبردی است که افراد برای دست یابی به حس با هم بودن یا دستیابی به جایگاهی در این دنیا به کار می برند - حجتی نیا، پورشافعی و دستجردی، . - 1392 سازمان بهداشت جهانی، سبک زندگی را الگوهای مشخص و قابل تعریف رفتار می داند که از تعامل بین ویژگی های شخص، برهم-کنش روابط اجتماعی و موقعیت های محیطی و اجتماعی اقتصادی، حاصل می شود.
در رابطه با نقش سبک زندگی در سازمان ها، رحیم نیا و امانی - 1393 - در پژوهش خود نشان دادند سبک زندگی پیش بینی کننده فرسودگی شغلی می باشد و بدین ترتیب می تواند با رضایت شغلی در رابطه باشد. با توجه به موارد بیان شده در رابطه با نقش نیروی انسانی در سازمان ها در جهت پیشبرد اهداف هر سازمان و نظر به نقش رضایت شغلی در سازمان ها برای داشتن نیروی انسانی با انگیزه و توانمند و با توجه به نقش سبک زندگی و عدالت سازمانی در رضایت شغلی، پژوهش حاضر این مهم را بررسی می نماید که آیا بین سبک زندگی و عدالت سازمانی با رضایت شغلی آموزگاران آموزش و پرورش شهرستان آمل رابطه معناداری وجود دارد؟
اهمیت و ضرورت پژوهش
آموزش و پرورش را می توان یکی از ارکان مهم و اساسی هر جامعه دانست. بقا و دوام و پیشرفت هر جامعه به کیفیت تعلیم و تربیت آن بستگی دارد و آموزش و پرورش با داشتن رسالت فردی و جمعی، هدایت گر توسعه و پیشرفت است. و مهمترین مأموریت نظام آموزش عالی یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه های فکری4 در جامعه اطلاعاتی 5 و دانایی محور6می باشد. این هدف در پرتو رضایت شغلی معلمان امکان پذیر است . چرا که زندگی انسان امروزی ابعاد پیچیده ای دارد یکی از ابعاد مهم زندگی هر فرد که بر سایر جنبه های زندگی اش تأثیر مستقیمی دارد شغل اوست.
بخش عمده ای از زندگی روزانه افراد صرف کار می شود رضایت از کار، رضایت از حقوق و دستمزد، رضایت از رئیس و همکاران، رضایت از اعتماد متقابل بین افراد در سازمان و سایر موارد مرتبط با رضایت شغلی می تواند با رضایت از زندگی و درنهایت آرامش و سلامت روانی اعضای خانواده ارتباط مستقیمی داشته باشد. رضایت شغلی به عنوان پیش بینی کننده ی قوی برای شناخت رضایت کلی فرد در نظر گرفته می شود.علاوه بر این یک پیش بینی کننده خوب برای فهم نیات و تصمیم های کارکنان در خصوص ترک شغل نیز هست.
لذا رضایت شغلی تحت تأثیر شرایط و رویدادهایی شکل می گیرد که فرد در محیط کار تجربه می کند، از این رو شیوه ی مدیریت، فرهنگ سازمان، ساختار سازمان، ماهیت کار، شرایط کار و نوع ارتباط با همکاران در شکل گیری رضایت شغلی سهم به سزایی دارد. جذب و نگهداری و جلب رضایت شغلی کارکنان منوط به عواملی همچون فضایی توأم با اعتماد، اطمینان و شایسته پروری و تحلیل و قدردانی از آنان است که همگی در فرهنگ سازمانی نهفته است و تشکیل دهنده عدالت سازمانی می باشد. عدالت در سازمان بیانگر برابری و لحاظ رفتار اخلاقی در یک سازمان می باشد. افراد نیاز دارند باور کنند در دنیایی زندگی می کنند که در آن به آنچه استحقاقش را دارند دست پیدا می کنند.
با درنظر گرفتن دنیای عادلانه، افرادی که عقیده دارند دنیای پیرامون شان با آنها با عدالت رفتار می کند، با استفاده از قواعد عادلانه مختلفی به قضاوت در مورد شایستگی خود و عدالتی که دیگران در مورد آنها روا می دارند می پردازند. رفتار منصفانه خواسته ای است که همه کارکنانی که وقت و انرژی خود را در یک سازمان صرف می کنند از سازمان انتظار دارند که این انتظار باعث می شود که رهبران تمایل بیشتری به تاکید بر رعایت انصاف داشته باشند - توفیقی7 و همکاران،. - 2015 اهمیت عدالت سازمانی به عنوان پایه اساسی برای اثربخشی فرایند های سازمانی، مورد توجه متخصصان علوم اجتماعی بوده است و در دهه اخیر نیز توجه بسیاری به عدالت سازمانی بعنوان یک ساختار مهم و یک زمینه پژوهشی قابل توجه در روان شناسی صنعتی و سازمانی معطوف شده است.
فاکتورهای فراوانی بر رضایت شغلی مؤثرند، ازجمله آن ها می توان به سبک زندگی افراد اشاره کرد. سبک زندگی هر فرد و جامعه ای متأثر از نوع جهان بینی و ایدئولوژی حاکم بر آن فرد و جامعه است . به طور کلی سبک زندگی راهبردی است که افراد برای دستیابی به حس با هم بودن یا دستیابی به جایگاهی در این دنیا به کار می برند - حجتی نیا و همکاران،. - 1392 سبک زندگی روش سازمان یافته و ثابتی برای نگاه کردن به فرد، دیگران و سازگاری به روش خود فرد است . همچنین سبک های زندگی می تواند در استحکام بخشیدن به موقعیت و برطرف کردن مشکلات و نقایص، تصمیم های کارکنان، افزایش روحیه سازمانی، رشد و تعالی کارکنان ، بالندگی سازمان ها راهنمایی کند.
