بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه سلامت روانی با گرایش به رفتارهاي پر خطر دانشجویان دختردانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بود. نمونه این پژوهش مشتمل بر 209نفر بودند که براي انتخاب آنها از روش نمونهگیري دسترس استفاده گردید . ابزارهاي اندازه گیري پژوهش شامل پرسشنامههاي خطرپذیري زادهمحمدي و همکاران - 1390 - ، سلامت روان - SCL-25 - بودند. طرح پژوهش از نوع همبستگی بود. ضرایب همبستگی ساده در سطح α=0/05 نشان داد که بین سلامت روانی با گرایش به رفتارهاي پر خطر دانشجویان دختررابطه منفی معنیداري مشاهده شد.
کلمات کلیدي:سلامت روانی، دانشجویان دختر، گرایش به رفتارهاي پر خطر
.1 مقدمه
یکی از مواردي که میتواند بر گرایش به رفتارهاي پر خطر دانشجویان تأثیر داشته باشد، سلامت روانی1 است. یکی از محورهاي ارزیابی سلامت جوامع مختلف، سلامت روان آن جامعه است . بیشک سلامت روان، نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدي هر جامعه ایفا میکند - ساکی و کیخانی، . - 1381 سلامت روان، یکی از مسائل مطرح در دنیاي امروز است و از جمله اموري است که انسانها در زندگی به دنبال آن هستند. از آنجاییکه سلامت روان نیازي حیاتی براي بهبود کیفیت زندگی انسان تلقی شده است، در این خصوص سازمان جهانی بهداشت - WHO - سلامتی را به عنوان حالتی از بهزیستیکامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه صرفاً غیاب بیماري میداند و سلامت روانی به عنوان حالتی از بهزیستی که در آن فرد توانمنديهاي خود را شناخته، از آنها به نحو مؤثر و مولد استفاده کرده و براي اجتماع خویش مفید است، تعریف میکند WHO - ، . - 2004
چاهن - 1991 - 2 نیز سلامت روانی را وضعیتی از بلوغ روانشناختی تعبیر میکند که عبارت است از حداکثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردي و اجتماعی که شامل احساسات و بازخوردهاي مثبت نسبت به خود و دیگران میشود. طبق نظر وایت - 2001 - 3 افراد داراي سلامت روانی، چندین ویژگی دارند که عبارتند از: -1 پذیرش خود و دوست داشتن خویش، -2 برقراري رابطه با دیگران، -3 مقابله با نیازهاي زندگی و -4 بروز مناسب هیجاناتهمگان. تقریباً توافق دارند، که بهداشت روان توانایی برقراري توازن در زندگی و مقاومت در برابر مشکلات است. مشکلات روانی، فشار ملاحظهپذیري بر جوامع وارد میکندمثلاً. پیشبینی میشود که در سال 2020، افسردگی بعد از ناراحتی قلبی، بالاترین رقم هزینهها را در سیستم بهداشتی جوامع به خود اختصاص دهد - کلر4 و بولند5، . - 1998
سلامتی منعکس کننده افکار و احساسات مثبت در مورد زندگی فرد میباشد. در سطح شناختی، سلامت ذهن شامل یک حس کلی در مورد رضایت از زندگی است که با رضایت از کار، ازدواج و سایر ابعاد زندگی به دست میآید. در سطح عاطفی، افراد داراي بهزیستی بالا، عمدتاً داراي هیجانات مثبت هستند و ارزیابی مثبتی در مورد رویدادهاي در حال وقوع دارند. افراد داراي بهزیستی پایین شرایط و رویدادها را نامطلوب ارزیابی میکنند و به همین دلیل هیجانات نامطلوب مثل اضطراب، افسردگی و پرخاشگري را تجربه میکنند - عطادخت، رنجبر، غلامی و نظري، . - 1392 مطالعه انجام شده توسط بروکس6، هریس7، ترال8 و وودز - 2002 - 9 حاکی از ارتباط بین سطح استرس و افسردگی با رفتارهاي پرخطر بوده است.
-1-1 رفتارهاي پرخطر
-1-1-1 تعریف رفتارهاي پرخطر
رفتارهاي پرخطر جوانان یکی از مهمترین مسایل بهداشتی و اجتماعی جوامع کنونی است که بر فرد، خانواده و جامعه تاثیر میگذارد - جانستون 10، اومالی11 و بچمن 12، . - 2005 رفتارهاي پرخطرشامل رفتارهایی هستند که زندگی دیگران را مختل کرده و ممکن است به اشخاص و یا اموال آنان آسیب برسانند و شامل رفتارهایی است که معمولا تحت عنوان بزهکاري دستهبندي میشوند که شامل تخطی از قانون، نظیر تخریب اموال، سرقت، خشونت یا استفاده از سیگار، الکل، مصرف مواد، خودکشی، فرارازمدرسه، آتشافروزي، تجاوزبهعنفیاتهدیدمیشود. با ارائه اصطلاح سندروم رفتار مشکلساز، مقولههاي رفتارهاي پر خطر را شامل سیگار کشیدن، مصرف مواد، الکل، رانندگی خطرناك و فعالیت جنسی زود هنگام میداند. مصرف مواد مخدر، خشونت و رفتارهاي جنسی عامل بسیاري از مرگ و میرهاي سنین نوجوانی و اوایل بزرگسالی است - لیندبرگ و همکاران، . - 2000 بسیاري از رفتارهاي پر خطر از قبیل مصرف سیگار، مواد و روابط جنسی نامطمئن در سنین قبل از 18سالگی اتفاق میافتند - برگمن1 و اسکات2، . - 2001
-2-1-1 عوامل به وجود آورنده رفتار پرخطر
-1نظریه رفتار مشکل: با این فرض را آغاز میشود که آسیب پذیري در برابر رفتارهاي مشکل آفرین ناشی از تعامل شخص و محیط است. محیط به ساختارها یا عوامل نزدیک و دور تقسیم می شود. در هسته مرکزي ساختارهاي دور، پیوند و ارتباط با خانواده و همسالان قرار دارد . اگر نوجوانها با والدین دلبستگی و پیوند برقرار نکنند، با همسالان خود ارتباط نزدیکتري داشته باشند و بیشتر تحت تأثیرآنها قرار گیرند،می تا والدین خود، در معرضِ رفتارهاي پرخطر هستند. در هسته ساختارهاي نزدیک، الگوپذیري اجتماعی و رفتارهاي ویژه مواد از سوي دوستان و اعضاي خانواده است. اگر فرد دوستانی داشته باشند که رفتارهاي پرخطر - مصرف مواد، بزهکاري، خشونت،... - انجام بدهند؛ احتمال انجام این رفتارها از سوي آنان بیشتر است. ویژگیهاي شخصیتی و روانی فرد نیز به سه مقوله دور، واسط، و نزدیک تقسیم می شود. دورترین ویژگی روانی در گرو باور شخصی قرار می گیرد، ساختاري که بر اساس آن فرد در معرض رفتارهاي پرخطر است؛ اگر:
الف- از نظر اجتماعی عیبجو و خرده گیر باشد و از نظر فرهنگی احساس طرد و غریبگی نماید، ب عزت نفس پایین داشته باشد و احساس کند در صورت اقدام به رفتارهاي انحرافی چیزي زیادي را از دست نمیدهد. منبع کنترل بیرونی داشته باشد؛ یعنی هیچ کنترلی بر رفتارش ندارد و موفقیتها و شکستهاي خود را به عوامل بیرونی و محیطی نسبت میدهد.عوامل واسط رفتارهاي پرخطر تحت گروه ساختار تحریک انگیزشی قرار می گیرد و جهت گیري اهداف اصلی فرد، انتظارات و ارزش هاي شخصی آنان را در نظر دارد. این ساختار بیان می کند که فرد، در معرض رفتارهاي پرخطر هستند. اگر فرد، به ارتباط با همسالان ارزش زیادي بدهند، به دنبال استقلال و جدایی از خانواده باشند و پیشرفت و موفقیت تحصیلی را بیارزش بدانند و در نهایت نزدیکترین علل درون فردي تحت گروه ساختار کنترل فردي قرار می گیرد. این ساختار نگرش افراد را در مورد رفتارهاي انحرافی در نظر دارد و مدعی است که فرد در معرض رفتارهايپرخطر است اگر عموماً رفتارهاي انحرافی را بپذیرد و یا معتقد باشد که سودمندي هاي رفتارهاي پرخطر از آثار زیان بار آن بیشتر است - طارمیان، . - 1378
-2نظریه تعامل خانواده: بروك3، بروك، گوردون4، وایتمن 5 و چن - 1990 - 6 نظریهاي را توصیف میکنند که در آن دلبستگی عاطفی عاطفی به والدین یادگیري هاي اجتماعی و ویژگیهاي درون فردي نوجوانان، به طور مستقیم بر سوء مصرف مواد اثر میگذارند. پایه و اساس نظریه تعامل خانواده، ارتباط و پیوند قوي عاطفی میان والدین و کودك استخصوصاً. ارتباط مادر و کودك . بر اساس این نظریه، دلبستگی میان والد و کودك چهار علت دارد. علل آن عبارتند از: الف- ارزشهاي مورد قبول والدین، ب- رفتار و روش توام با حمایت و عطوفت والدین، ج- آرامش روانی مادر، د- کنترلی که مادر در مورد کودك خود دارد.
-2-1 سلامت روان
-1-2-1 مفهوم سلامتروان
مفهوم سلامت روان یا سلامت روانشناختی، جنبهاي از مفهوم کلی سلامت جسمی، روانی و اجتماعی است، که علیرغم تلاشهایی که از سوي پیشگامان سلامت روانی در جهان به منظور تأمین هر چه بیشتر سلامتی انسانها به عمل آمده است، هنوز معیار قاطعی در زمینه تعریف و مصداق کامل سلامتی روانی در افراد وجود ندارد. توجه به سلامت فکر و روان، پس از جنگ بین الملل اول در برخی از دانشکدههاي اروپا به تدریج متداول شد، تا آنجا که در سال 1944 ، نوزده کشور اروپا و آمریکا داراي جمعیت هاي طرفدار بهداشت روانی شدند، ولی پس از جنگ بین الملل دوم و بر ملا شدن وقایع وحشت انگیز آن، موضوع سلامت فکر و بهداشت روانی با تأکید بر
