بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه سلامت روانی با گرایش به رفتارهاي پر خطر دانشجویان پسردانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بود . نمونه این پژوهش مشتمل بر 158نفر بودند که براي انتخاب آنها از روش نمونهگیري تصادفی در دسترس استفاده گردید . ابزارهاي اندازهگیري پژوهش شامل پرسشنامههاي خطرپذیري زادهمحمدي و همکاران - 1390 - ، سلامت روان - SCL-25 - بودند. طرح پژوهش از نوع همبستگی بود. ضرایب همبستگی ساده در سطح α=0/05 نشان داد که بین سلامت روانی با گرایش به رفتارهاي پر خطر دانشجویان پسرابطه منفی معنیداري مشاهده شد.
کلمات کلیدي:سلامت روانی، دانشجویان پسر، گرایش به رفتارهاي پر خطر
.1 مقدمه
سوء مصرف مواد1، همواره مشکلات متعددي در گستره زندگی بشر به همراه داشته است، از جمله افت تحصیلی، افت سلامت عمومی، افزایش مرگ و میر، آسیبهاي خانوادگی و اجتماعی، از دست رفتن فرصتهاي آموزشی و شغلی و افزایش نرخ درگیري با سیستم قضایی، ایجاد چرخه مواد، تداوم آسیب و بازپیدایی آنها در نسلهاي بعدي - بولز2 و میوتتو3، . - 2003 آمارها نشانگر این هستند که میزان مصرف مواد در بین جوامع مختلف به ویژه در میان نوجوانان و جوانان در دهههاي اخیر افزایش چشمگیري داشته است - ملچیور4، چاستانگ5 و گلدبرگ6، . - 2007 جوانان و نوجوانانی که با مصرف مواد مخدر سرو کار دارند، درگیر مسائلی مثل دزدي، خشونت، افت تحصیلی، تفکر بدون سازمان، کاهش سازگاريهاي روانی – اجتماعی، کاهش تواناییهاي مربوط به حل مسئله درجه بالاي کناره گیري اجتماعی و افسردگی، میباشند - سهرابی، هادیان، دائمی و اصغرنژاد فرید، . - 1387
سنین جوانی و بویژه دوران دانشجویی، به دلیل مشارکت بیشتر جوان در گروه همسالان و قرار گرفتن در موقعیتهاي اجتماعی متنوعتر و نیز مسؤولیتهاي تحصیلی، اجتماعی و اقتصادي بیشتري که از او انتظار میرود، میتواند بیشتر مستعد ارتکاب رفتارهاي پرخطر باشد، چراکه گرایش به رفتارهاي پرخطر در واقع نوعی گریز از مواجهه مؤثر با موقعیتهاي تنشزا است. رفتارهاي پرخطر طیف وسیعی از رفتارهاي آسیبزا مانند سیگارکشیدن و مصرف موادمخدر، پرخاشگري اجتماعی و زدو خورد با دیگران، آسیب رساندن به خود، خودکشی، روابط نامشروع جنسی، و ... را شامل میشود - باریکاتی، . - 1387 بر طبق آمارهاي مرکز کنترل پیشگیري بیماريها7 شیوع رفتارهایی که سلامتی را به خطر میاندازند در جامعه جوانان و سالمندان رو به تزاید است. مصرف سیگار، مصرف تنباکو، غذاهاي پر چرپ و مصرف کم فیبر، عدم فعالیت فیزیکی، مصرف الکل، رفتارهاي پر خطر جنسی، سوء مصرف مواد و ... رفتار پر خطر محسوب میشوند - سازمان جهانی بهداشت 8 - WHO - ، . - 2004
خودکشی 9 و اقدام به آن در اجلاس سازمان جهانی بهداشت - WHO - در سال 1996 یک مساله مهم بهداشت عمومی و رفتاري ضد اجتماعی اعلام شد. این پدیده افزون بر زیانهاي شخصی و خانوادگی یک زیان اجتماعی نیز شمرده میشود. اقدام به خودکشی با هدف آسیب رساندن به خود به طور آگاهانه و بیشتر در افراد خودمحور، مضطرب، پرخاشگر و ناتوان در برقراري ارتباطهاي اجتماعی انجام می شود - سادوك10 و سادوك، . - 2007 بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، اقدام به خودکشی عبارت است از عملی که در آن شخص عمدي و بدون مداخله دیگران رفتاري غیر عادي مثل خود آسیبزنی یا خوردن یک ماده به میزان بیشتر از مقدار تجویز شده براي درمان را انجام میدهد و هدف وي تحقق تغییرات مورد انتظار خود است. بر اساس گزارش همین سازمان، خودکشی سیزدهمین علت مرگ و میر در جهان و سومین علت مرگ در گروه سنی 15 تا 34 سال است. میزان اقدام به خودکشی 10 تا 40 بار بیشتر از خودکشی منجر به مرگ می باشد و با توجه به پیچیده تر شدن تعاملات و ارتباطات در همه جوامع بشري میزان اقدام به خودکشی رو به افزایش است WHO - ، 2008 و مرادي، مرادي و مصطفوي، . - 1391
پناغی11، پیروي12، ابوالمعصومی13 و سهرابی - 2007 - 14 با بررسی آمار پزشکی قانونی نشان دادند که در سال 1383-85 تعداد 230 خودکشی در دانشجویان زیر پوشش وزارت علوم رخ داده است، که بر پایه آن پیشینه نرخ خودکشی دانشجویی در ایران 3 در 100000 است، یعنی دو برابر نرخ گزارش شده به وسیله زرانی15 و وقار. - 2003 - 1 یافتههاي پژوهشی نشان دادهاند هر قدر سامانه دانشگاه در غربالگري و شناسایی این دانشجویان، شناسایی عوامل خطرزا و تهدید کننده بهداشت روانی دانشجویان و ارایه خدمات روانشناختی و روانپزشکی تعلل کند، شدت این اختلالها و پیامدهاي ناشی از آن وخیمتر خواهد شد. افکار خودکشی و اقدامات خودکشی به ویژه در میان دانشجویان افسرده، مضطرب و داراي افکار و رفتارهاي آسیب به خود، از پیامدهاي این بیتوجهی است - گرایسون2 و میلمن3، . - 2006
یکی از موارد جدي تهدید کننده سلامت، که در سالهاي اخیر مورد توجه سازمانهاي بهداشتی، مجریان قانون و سیاستگذاران اجتماعی قرار گرفته شیوع رفتارهاي پر خطر4 در میان اقشار مختلف میباشد. هر چند که هیچیک از بخشهاي جامعه از عواقب ناگوار رفتارهاي تهدیدکننده سلامت در امان نیست، اما بعضی از گروههاي سنی و اجتماعی از جمله نوجوانان و جوانان در معرض خطر بیشتري قرار دارند - مسعودي5 و محمدي6، . - 2006 از طرف دیگر، از علایم گذر یا انتقال از دوره نوجوانی به بزرگسالی، پذیرفته شدن در دانشگاه است و یکی از خصوصیات این دوره، رسیدن به استقلال نوپدیدي است که تحت تأثیر آن دانشجویان، خودمختاري بیشتري در سبکهاي زندگی و رفتارهایشان احساس کرده و بسیاري از آنها گرایش بیشتري به سمت رفتارهاي ناسالم و سبکهاي پرخطر پیدا میکنند - رنسبورگ7 و سوروجلال8، . - 2013 رفتارهاي پرخطر در بسیاري از موارد با هم رخ میدهند و روي هم اثر تشدید کننده یا تقویت کننده دارند. در میان جمعیت جوان کشور رشد رفتارهاي پرخطر به صورت تصاعدي میباشد و شیوع کلی مصرف سیگار در دانشجویان دانشگاه علوم تبریز 8/9 درصد 18 - درصد مردان و 1/4 درصد زنان - گزارش شده است - شمسیپور9، کارانی10، محمدپور11 و منصوري12، . - 2012
یکی از مواردي که میتواند بر گرایش به رفتارهاي پر خطر دانشجویان تأثیر داشته باشد، سلامت روانی13 است. یکی از محورهاي ارزیابی سلامت جوامع مختلف، سلامت روان آن جامعه است . بیشک سلامت روان، نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدي هر جامعه ایفا میکند - ساکی و کیخانی، . - 1381 سلامت روان، یکی از مسائل مطرح در دنیاي امروز است و از جمله اموري است که انسانها در زندگی به دنبال آن هستند. از آنجاییکه سلامت روان نیازي حیاتی براي بهبود کیفیت زندگی انسان تلقی شده است، در این خصوص سازمان جهانی بهداشت - WHO - سلامتی را عنوانبه حالتی از بهزیستی کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه صرفاً غیاب بیماري میداند و سلامت روانی به عنوان حالتی از بهزیستی که در آن فرد توانمنديهاي خود را شناخته، از آنها به نحو مؤثر و مولد استفاده کرده و براي اجتماع خویش مفید است، تعریف میکند WHO - ، . - 2004
چاهن - 1991 - 14 نیز سلامت روانی را وضعیتی از بلوغ روانشناختی تعبیر میکند که عبارت است از حداکثر اثربخشی و رضایت به دست آمده از تقابل فردي و اجتماعی که شامل احساسات و بازخوردهاي مثبت نسبت به خود و دیگران میشود. طبق نظر وایت - 2001 - 15 افراد داراي سلامت روانی، چندین ویژگی دارند که عبارتند از: -1 پذیرش خود و دوست داشتن خویش، -2 برقراري رابطه با دیگران، -3 مقابله با نیازهاي زندگی و -4 بروز مناسب هیجاناتهمگان. تقریباً توافق دارند، که بهداشت روان توانایی برقراري توازن در زندگی و مقاومت در برابر مشکلات است. مشکلات روانی، فشار ملاحظهپذیري بر جوامع وارد میکندمثلاً. پیشبینی میشود که در سال 2020، افسردگی بعد از ناراحتی قلبی، بالاترین رقم هزینهها را در سیستم بهداشتی جوامع به خود اختصاص دهد - کلر16 و بولند17، . - 1998
