بخشی از مقاله
چکیده
گرایش به رفتارهای پرخطر از جمله آسیبهای دوره نوجوانی میباشد که متاثر از عوامل مختلفی می باشد، یکی از این عوامل پیوندهای والدینی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین پیوندهای والدینی با گرایش به رفتارهای پرخطر در دانش آموزان پسر دورهی متوسطه شهر اهواز انجام شد. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. جامعهی آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان پسر دوره متوسطه شهر اهواز بودند. به منظور انجام پژوهش 288 نفر از دانش اموزان به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از پرسشنامه پیوندهای والدینی و پرسشنامه گرایش به رفتارهای پرخطر استفاده شد.
به منظور تخلیل دادهها از نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که بین پیوندهای والدینی و رفتارهای پرخطر با میزان همبستگی - r =-0/449 - در سطح معناداری - P<0/01 - رابطه منفی و معنادار وجود دارد. به عبارت دیگر هر چه پیوند والدینی بیشتر گزارش شده باشد میزان گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان کمتر است. بر این اساس اینگونه میتوان نتیجه گرفت که پیوندهای والدینی و ارتباط قوی بین نوجوانان و والدین از جمله عوامل بازداری کننده از رفتارهای پرخطر در جوانان میباشد.
مقدمه
تغییرات روانی- اجتماعی، شناختی و بیولوژیکی در دوره نوجوانی، فرصتهای تحولی بیشماری را برای نوجوانان فراهم میکند تا در رفتارهایی درگیر شوند که به طور ضمنی، در اتخاذ سبک زندگی همراه با سلامت و یا به خطر انداختن سلامت اهمیت دارد - هریس1، مالان2 و بیزجولی3، . - 2002 از طرفی، نوجوانان به کشف موقعیتهای مخاطرهای تمایل دارند و این امر ظرفیت آنها را برای نداشتن زندگی طولانی و حتی مرگ بالا برده است - استویبر4 و گاد5، . - 1995 کرکمر6 و گرین - 2000 - 7 مخاطرهجویی را تمایل برای درگیر شدن در رفتارهایی میدانند که تهدیدآمیز است یا به سلامت ذهنی و فیزیکی شخص آسیب میرساند.
درگیری در یک رفتار مخاطرهای احتمال درگیری در رفتارهای پرخطر دیگر را افزایش میدهد. نوجوانانی که داروهای غیرقانونی مصرف میکنند، مصرف الکل و درگیری در فعالیتهای جنسی و حمل سلاح را نیز داشتهاند و با مصرف بیشتر کوکائین، تنباکو، الکل و ماریجوانا با احساس افسردگی، افکار خودکشی و تنفر از مدرسه و تلاش برای فعالیت جنسی، مشکلات عاطفی و سطح پایینی از موقعیت تحصیلی و رفتارهای ضد اجتماعی همراه بوده است. - توپولسکی8 و همکاران، 2001؛ تپرت9 و همکاران 2001؛ ولیوس10، مکیون11، گارسیون12 و وینسنت13، 1995؛ پلنت14 و پلنت15، . - 1992
خانواده مهمترین نهاد اجتماعی در جوامع انسانی است که تکوین و پرورش شخصیت افراد در آن شکل میگیرد - فرجاد، . - 1377 برای اینکه خانواده بتواند کارکردهای اصلی خود را به خوبی انجام دهد، لازم است امنیت و آرامش در آن وجود داشته باشد. واقعیت این است که در فرایند چرخه ی زندگی خانواده مسایل و مشکلاتی بوجود میآید که آرامش آن را هر چند برای مدت کوتاهی سلب میکند. این مسایل در سطح خرد مربوط به ساختارها و کارکردهای نهاد خانواده و در سطح کلان مربوط به ساختارهای اجتماعی است.
تغییر و تحولاتی که به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع بوجود میآید، نهاد خانواده را تحت تأثیر قرار میدهند. - رویتر16، . - 2004 معمولا والدین، هم مسئول فرزندان مودب، با صلاحیت، سازگار و درس خوان به حساب میآیند و هم مسئول فرزندان بزهکار، درس نخوان و عصبی شناخته میشوند. البته تاثیر والدین بر فرزندان در زمینه گسترده تری مطرح میشود. یعنی روابط بین فرزندان و والدین و حتی سایر اعضای خانواده را میتوان به عنوان شبکه ای از بخشهایی دانست که در کنش متقابل از یکدیگر قرار میگیرند - صادقی و حسینی، . - 1391 صفات شخصیت از دیگر عوامل موثر در گرایش جوانان به رفتارهای بزهکارانه میباشد.
برای توصیف شخصیت هرکسی معمولاً به ویژگی های شخصی او، یعنی به صفاتی از قبیل باهوش بودن، برونگرایی و وجدانی بودن و نظایر آن اشاره میشود - هیلگارد1، . - 1385 خانواده اولین پایه گذار شخصیت، ارزشها و معیارهای فکری فرزندان است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و خط مشی زندگی آینده آنها دارد - احدی و محسنی، . - 1381 اولین محیطی که زمینه بزهکاری را در فرد ایجاد میکند خانواده است. معمولا بزهکاران از خانواده های آشفته و از هم پاشیده بر میخیزند و جدایی و طلاق، الکلیسم، اعتیاد و بزهکاری در خانواده آنان شایع است - احمدی، . - 1387 چون خانواده اساسی ترین نهاد اجتماعی است که اولین رکن رشد و پرورش به شمار میرود، به همین دلیل هرگونه اختلالی در خانواده، در فرزندان نیز رسوخ میکند و موجبات انحراف آنها را از قوانین و مقررات فراهم میسازد.
خانواده، گروه کوچکی است که ویژگی اساسی و غیر قابل تفکیک آن صمیمت آن است. اجتماعی کردن نسل آینده جزء بدیهیترین و اساسیترین وظایف خانواده است - روزن باوم2، . - 1973 محبت موجب استواری کانون خانوادگی است، نفرت در جهت معکوس آن جریان دارد و متضمن نفاق و جدایی و مخاصمه و جدال است. هنگامی که نفرت و اختلاف عمیق و مخاصمه به کانونی راه یافت، بقای نظم خانوادگی بین افراد آن متزلزل و دشوار میشود. امروزه با پیشرفت سریعی که در تمام زمینهها نصیب جرم شناسی شده است، هم در مورد فرد تحقیقات لازم به عمل میآید و هم جرم و عوامل مؤثر بر آن مورد نظر قرار میگیرد یعنی در حقیقت علم جرم شناسی شامل بررسیهای جرم و مجرم شده است. - صدیق، . - 1376
از آنجائیکه پیشرفت و ترقی هر جامعه ای در گرو سلامتی آن جامعه از هر نظر میباشد، لذا تحقیق درمورد پدیده بزهکاری نوجوانان برای علت یابی جرائم و خطاها بسیار رهگشا میباشد تا از این طریق بتوان کمبودها و نارسائیها را دریافت و در صدد رفع این مشکلات اقدام نمود. همچنین میتوان گفت که از این طریق شاید بتوان مشکلات جامعه و خصوصاً نسل نوجوان که میتوان گفت حساس ترین نقطه انعطاف پذیر یک جامعه است را به نحوی رفع نمود تا آنجا که بتوان از این راه یک استراتژی برای پیشبرد اهداف علمی و فرهنگی جامعه اتخاذ نمود. - محمدی، . - 1394
کودکان و نوجوانان سرمایههای معنوی جامعه می باشند و سلامت روح و جسم آنها تضمین کنندهی سلامت جامعه در آینده است. بنابراین مسائل آنان از جمله مسائلی است که باید به آنها توجه ویژه ای مبذول داشت. بررسی ریشهای مسائل نوجوانان و از آن جمله بزهکاری نوجوانان، برای رسیدن به یک جامعهی ایده آل شرطی ضروری است. پیامدهای سوء جرم نوجوانان نه تنها بر پیکر جامعه بلکه بر خانواده و تمام کسانی که به نوعی با خانواده در ارتباط میباشند، اثر منفی میگذارد.
سالیانه هزینه بسیار سنگینی برای نگهداری، درمان و توان بخشی نوجوانان مجرم بر دوش جامعه نهاده میشود که عمده برنامههای اصلاحی و تربیتی این قبیل افراد متمرکز بر اصلاح و تغییر رفتار فرد مجرم است، غافل از اینکه این نوجوان آسیب دیده محصول کج کارکردی و بد عملکردی خانواده میباشد و بدون شناخت عوامل زمینه ساز و تلاش برای تغییر روابط درونی خانواده، اصلاح رفتار فرد مجرم شعاع عمل محدود داشته و اثر بخشی مطلوبی نخواهد داشت. بر این اساس سؤال اصلی این پژوهش این است که آیا بین بین پیوند های والدینی و گرایش به رفتارهای پرخطر در دانش آموزان پسر دورهی متوسطه شهر اهواز رابطه وجود دارد؟
