بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین عملکرد خانواده، دینداری و خودکارآمدی اجتماعی با رفتارهای پر خطر دانش آموزان، اجرا گردید. روش تحقیق این پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی بوده است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه دوم شهر تهران در سال تحصیلی 95-96 بود. تعداد 246 نفر نمونه آماری پژوهش بودندکه بوسیله روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای گزینش شدند.
ابزارهای مورد استفاده شده در این پژوهش عبارتند از: مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی زادهمحمدی و احمد آبادی - 1388 - ، سنجش عملکرد خانواده ناتان و همکاران - 1983 - ، پرسشنامه دینداری گلاک و استارک - 1965 - و مقیاس خودکار آمدی برای موقعیت های اجتماعی گادیانو و هربرت . - 2003 - تحلیل داده ها به روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره انجام گردید. نتایج نشان داد که رابطه بین عملکرد خانواده، دینداری و خودکارآمدی اجتماعی با رفتارهای پر خطر دانش آموزان بجز بعد اعتقادی دینداری، از نظر آماری معنی دار است و عملکرد خانواده، دینداری و خودکارآمدی اجتماعی توانسته اند 38 درصد واریانس رفتارهای پر خطر دانش آموزان را تبیین کند.
مقدمه
رفتارهای پرخطر شامل مصرف سیگار، الکل، و مواد مخدر ا ست . - توماس1، 2009، ترزا2، . - 2011 متخصصان،خطر پذیری را تمایل برای درگیر شدن در رفتارهایی می دانند که تهدید آمیز است یا به سلامت ذهنی و فیزیکی شخص آسیب می رساند. کار گریج و گرور - 2003 - 3 خطر پذیری را به رفتارهایی اطلاق می کنند که احتمال نتایج منفی و مخرب جسمی، روانشناختی و اجتماعی را برای فرد افزایش دهد.مطالعه های جهانی نشان داده اند که اغلب رفتارهای پرخطر در سنین قبل از 18 سالگی آغاز میشود.
پژوهشهای انجام شده در ایران نیز بیانگر شیوع رفتارهای پرخطر مانند مصرف سیگار، قلیان، الکل، مواد مخدر در بین نوجوانان 18-14 سال است - بخشانی و همکاران، 1386، طراوتی الست، 1393، اسماعیل زاده و همکاران، . - 1393 عملکرد خانواده یکی از شاخص های مهم تضمین کننده سلامت روانی خانواده و اعضای آن است و نا کارامدی آن یکی از عوامل مهم ایجاد کننده و نگهدارنده اختلال های روانی و هیجانی است - قمری و خوشنام، . - 1390 در پژوهشهای متعددی نقش خانواده و عملکرد آن در بروز رفتارهای پر خطر نشان داده شده است.
عامل دیگری که می تواند در رفتار پر خطر نقش داشته باشد ، فرهنگ دینداری است. نقش فرهنگ دینداری به عنوان یک عامل حمایتی در برابر رفتار پر خطر، در بسیاری از پژوهش ها تایید شده است. ناننمکر، مک نیلی و بلوم - 2003 - 6 دریافتند که فعالیت دینی افراد یک عامل حمایتی در برابر استفاده از الکل، ماری جوانا و کوکایین است .ویلز، ییر و سندی - 2003 - 7 نیز به این نتیجه رسیدند که بین میزان دینداری و استفاه از الکل و ماری جوانا و نیز استعمال سیگار همبستگی منفی وجود دارد و هر چه فرد در سطح بالاتری از دینداری قرار داشته باشد، مواد مذکور را به میزان کمتری مورد استفاده قرار میدهد . آنهااز فرهنگ دینداری به عنوان یک سپر در مقابل مصرف مواد یاد نمودند.
همچنین در ایران نیز خدایاری فر و همکاران - 1387 - نشان دادند که بین سطح فرهنگ دینداری فرد و گرایش به مصرف مواد رابطه منفی معنی دار وجود دارد و هرچه فرهنگ دینداری فرد در سطح بالاتری قرار داشته باشد احتمال گرایش به مصرف مواد در وی کمتر است. محمود صالحی و همکاران - 1394 - در مطالعه ای نشان دادند که رابطه مستقل معناداری بین فرهنگ دینداری و رفتارهای پرخطر وجود دارد و نوجوانانی که اعتقادات مذهبی قوی تر ی دارند به احتمال کمتر در رفتارهای پرخطر شرکت می کنند.
فارلی8 و همکاران - - 2013 پژوهشی با عنوان نقش فرهنگ پذیری و عملکرد خانواده در پیش بینی رفتارهای پر خطر HIV در میان جوانان بزهکار اسپانیایی انجام دادند. این پژوهش بر روی 235 نوجوان در معرض خطر انجام شد و نتایج نشان داد که عملکرد خانواده می تواند در پیشگیری از این رفتار نقش موثری داشته باشد ریچارد، بل و کارلسون - 2000 - 9 در آزمایشی نشان دادند که افزایش حضور در کلیسا به کاهش مصرف الکل و کوکایین در بین گروه نمونه منجر شد. مریل، سلزار و گاردنر - 2001 - 10 نشان دادند که عواملی نظیر فراوانی حضور در کلیسا، سطح بالای دینداری در اعضای خانواده و والدین و فراوانی بحثهای دینی خانوادگی، اثر محافظ در مقابل مصرف مواد در نوجوانان و جوانان دارد.
