بخشی از مقاله
چکیده هدف از این پزوهش بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری ،عزت نفس و افسردگی در بین نوجوانان سیگاری و غیر سیگاری بوده است . این پژوهش مطالعه توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان مقطع دبیرستان شهراهواز بود که از این جامعه 100 پسر به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه سبک های فرزند پروری بامریند،پرسشنامه عزت نفس کوپراسمیت و پرسشنامه افسردگی استفاده شد.داده ها به کمک روش های آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون تحلیل شدند.
نتایج حاصل تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که r = 00/837 درسطح α = 0/01 با N = 100 رابطه معناداری بین این دو متغیر وجود دارد..همچنین جهت سنجش این فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید که نتایج حاصل از آن نشان داد r = 0/597 درسطح α = 0/01 با N = 100 رابطه معناداری بین این دو متغیر وجود دارد. بین شیوه های فرزندپروری و عزت نفس با افسردگی در دختران رابطه وجود دارد . ضریب همبستگی - - R 2 به 0/838 افزایش یافته است.
یعنی می توان، با دو مولفه شیوه های فرزند پروری والدین و عزت نفس 0/838 درصد از افسردگی را پیش بینی کرد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون یا روش مرحلهای، از میان متغیرهای ذکر شده برای پیش بینی افسردگی دانش آموزان، به ترتیب مولفه ی شیوه های فرزندپروری والدین و عزت نفس پیش بینی کننده برای افسردگی هستند. میزان F در سطح P 0/01 معنیدار میباشد؛ و مقدار t نشان دهندهی معنادار بودن ضریب بتا در سطح P 0/01 میباشد. بنابرین مولفهی شیوه های فرزندپروری و عزت نفس پیشبینی کنندهی بهتری برای افسردگی دانش آموزان میباشند، با هم رابطه چند گانه دارد و فرضیه تحقیق تأیید می شود.
مقدمه
یادگیری و رشد و در نتیجه پیشرفت تحصیلی تحت تأثیر عواملی ارثی و محیطی هستند از جمله این عوامل می توان به تفاوتهای فردی ،جنسی،خانوادگی،زبانی، اقتصادی، اجتماعی و شخصیتی اشاره کرد - پارسا،. - 1371 در میان عواملی که در رشد و پیشرفت فرزندان موثر است خانواده نقش موثرتری خواهد داشت چرا که فرهنگ و خرده فرهنگهای یک جامعه - مانند طبقه اجتماعی - اقتصادی - معمولاً. تأثیر مستقیمی روی کودک ندارندبلکه عموماً به وسیلهی خانواده بر رشد کودک وپیشرفت تحصیلی و درسی او اثر میگذارند - رمضانی ،. - 1381 عزت نفس هسته مرکزی جنبه های روان شناختی آدمی است و او را از اضطراب محافظت می نماید و او را نسبت به آسیب پذیری و فناپذیری آگاه می گرداند.
عزت نفس یک جنبه مهم در کار کرد یا کنش کلی فرد است و یا زمینه های دیگر چون سلامت روانی - اجتماعی و عملکرد تحصیلی وی در ارتباط است. بدون تردید لازمهی هر تحول و فراگیر فرهنگی در هرجامعه تغییر و تحول بنیادی در نظام آموزشی آن جامعه است و این تحول اساسی درگروه همخوانی نظام های ارزشی حاکم برخانواده ومدرسه وآمادگی ذهنی وتمایل اولیاء در همراهی با برنامه ریزان ومربیان مدارس است - افروز ،. - 1375 عزت نفس عبارت است از مقدار ارزشی که فرد به خود نسبت میدهد و یا این که مقدار ارزشی است که فرد فکر میکند دیگران به عنوان یک شخص برای او قائلند. الیسون - 1998 - انجام داد مشخص شد که از دست دادن حس کنترل و ایجاد نارضایتی فردی، یکی از جنبهای مشخص عزت نفسِ پایین بوده است.
اسمیت - 1998 - طی تحقیقی متوجه شدند که هرچه مقدار عزت نفس افراد بیشتر باشد میزان افسردگی کم خواهد بود. در واقع یک رابطه معکوسی را در عزت نفس و افسردگی طی این تحقیق متوجه شدند و با تجزیه و تحلیل گرسیون دریافتند که افراد با تصور بدنی قوی، دارای عزت نفس بیشتر و میزان افسردگی کمتری را از خود نشان میدهند. تلادو - - 1974 دریافتند که توانایی بیشتر در حل مسأله با افزایش عزت نفس و پایگاه درونی رابطه دارد - کاپلان - 1992 - ، نتایج نشان داد که آموزش ها در پیشگیری از مصرف مواد مؤثر است و تمایل به استفاده از مواد الکلی را کاهش می دهد.همچنین یافته ها، به اثرات مثبت این آموزش بر مهارت دانش آموزان در حل مشکلات بین فردی و مقابله با اضطراب دلالت دارند.
توکلی - - 1387 در تحقیقی نشان داد هیچگونه تفاوت معنی داری بین میانگین عزت نفس دانشجویان سیگاری و غیر سیگاری وجود ندارد. با توجه به عدم وجود رابطه ای بین سیگارکشیدن و عزت نفس به عنوان یک مؤلفه مهم سلامت روانی، بنظر می رسد استعمال دخانیات در دانشجویان با عوامل دیگری از جمله الگوبرداری از دیگران - ازجمله الگوبرداری از والدین و برادران و خواهران آنها - مربوط باشد. نمونه آماری و روش نمونه گیری نمونه این تحقیق مشتمل بر 100 نفر از دانش آموزان جامعه یادشده می باشد که برای انتخاب آنها از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده گردید.
ابزار اندازه گیری
پرسشنامه فرزندپروری بامریند این پرسشنامه توسط بامریند - 1967 - پس از بررسی های طولانی ساخته شده است و خود او نیز در تحقیقات فراوانی از آن استفاده نموده است. این پرسشنامه شامل 30 جمله است که 10 جملهی آن به سبک فرزندپروری سهل گیرانه و 10 جملهی آن به سبک مستبدانه و 10 جمله ی دیگر به سبک مقتدرانه مربوط می شود. ضرایب پایایی این پرسشنامه را با روش بازآزمایی ./81 برای آزادگذاری، 0/85 برای استبدادی و 0/92 برای اقتدار منطقی پدران نمود.
همچنین وی درمورد میزان اعتبار پرسشنامه، این نتایج را گزارش نمودهاند: مستبد بودن مادر رابطه معکوسی با آزادگذاری ، - -0/38 - و اقتدار منطقی او - -0/48 - دارد.مستبد بودن پدر رابطه معکوسی با آزادگذاری - -/50 - و اقتدار منطقی - -0/52 - او دارد. این پژوهش آزمودنیها که مادران نمونه های مورد مطالعه بودند باید با مطالعه هر ماده، نظر خود را با علامت × برحسب یک مقیاس 5 درجهای - کاملا مخالفم، مخالفم، تقریبا مخالفم و موافقم - مشخص کنند که بعداً و به ترتیب از صفر تا 4 نمرهگذاری شده و با مجموع نمرات، 3 نمره مجزا درمورد آزادگذاری مطلق، استبدادی و اقتدار منطقی برای هر آزمودنی بدست میآید.
آزمون عزت نفس کوپر اسمیت کوپراسمیت این آزمون را رد سال - - 1967میلادی براساس تجدید نظر روی مقیاس را جردودیموند - 1954 - تهیه کرد این مقیاس دارای 57 ماده می باشد و آزمودنی در مورد خودش آن مواد را پاسخ می دهد و از نوع مواد کاغذی است. هشت ماده از آزمون یعنی شماره های 55-48-41-34-27-20-13-6 دروغ سنج می باشند که اگر فرد به بیش از 4 مورد آن پاسخ دهد و نمره بگیرد اعتبار آزمون پایین می آید و آزمودنی سعی کرده خود را بهتر از آنچه هست نشان دهد و 50 ماده دیگر آن به چهار خرده مقیاس عزت نفس کلی عزت نفس اجتماعی - همسالان - عزت نفس خانوادگی - والدین - عزت نفس تحصیلی - آموزشگاهی تعلیم شده است - . شیوه نمره گذاری بصورت 0 و1 می باشد .
بدین معنی که ماده های شماره -36-32-31-30-29-28-24-23-21-19-18-14-11-10-5-4-2 57-47-45 پاسخ بلی 1 نمره گذاری می شود. یعنی پاسخ خیر 1 نمره و پاسخ بلی صفر نمره می گیرد. بدیهی است که حداقل نمره ایی که یک فرد ممکن است بگیرد صفر و حداکثر نمره وی 50 خواهد بود. تحقیقات متعدد ضریب اعتبار این مقیاس را تائید نموده اند. در مطالعه شکرکن و نیسی - 1373 - ضریب اعتبار این آزمون از طریق همبسته کردن نمره های آن با معدل آخر سال آزمودنیها محاسبه گردید. ضرایب بدست آمده برای پسران /69 و برای دختران ./71 بود که در سطح p=0/1000 معنی دار بودند. پور فرجی - 1380 - در تحقیق خود ضریب اعتبار این ازمون را از طریق همبسته کردن نمرهای آن بانمره های رسشنامه حمایت اجتماعی محاسبه کرد.
ضریب بدست آمده ./39 بود که ر سطح 0/10 معنی دار بود. درتحقیق یادآوری - 1383 - ضریب اعتبار این آزمون از طریق همبسته کردن نمره های آن با عملکرد تحصیلی آزمودنی ها 0/23 بدست آمد که در سطح p=0/0/5 معنی دار بود. در تحقیق شکر کن و نیسی - - 1373 ضرایب پایایی آزمون به روش بازآزمایی برای دانش آزمون پسر و دختر به ترتیب 0/90 و 0/92 گزارش شده است. در تحقیق پورفرجی - 1380 - ضریب پایایی مقیاس کوپراسمیت، با روش آلفای کرونباخ برابر با ./52 بود که از لحاظ روان سنجی ضریبی قابل قبول است. در تحقیق یادآوری - 1383 - ضریب پایایی این مقیاس با روش آلفای کرونباخ و تنصیف محاسبه شد که به ترتیب برابر با ./77 و ./73 بدست آمد.
پرسشنامه افسردگی بک پرسشنامه افسردگی بک اولین بار در سال - - 1961توسک بک معرفی شد و در سال - - 1971مورد تجدید نظر قرار گرفت و در سال - - 1978انتشار یافت. فرم بلند پرسشنامه افسردگی بک 21 ماده ای می باشد که یک ابزار مداد کاغذی است. ضمن کار از آزمودنی خواسته می شود تا سوال ها را با دقت بخواند و سپس از هر سوال گزینه ای را انتخاب کند که بهتر از همه احساس کنونی او را بیان می کند. گزینه ها به ترتیب بر اساس مقادیر0، 1، 2، 3 نمره گذاری می شوند. در تحقیق دبیری نژاد - - 1378 اعتبار پرسشنامه فوق از طریق همبستگی نمره آزمودنی های افسردگی و اضطراب ./65 در سطح معنی داری 0/ 0001 بدست آمد که از اعتبار قابل قبولی برخوردار است.
همبستگی بین فرم کوتاه و بلند بین ./89 تا ./97 گزارش شده است.ضری همبستگی پرسشنامه افسردگی بک با » مقیاس درجه بندی روانپزشکی همیلتون برای افسردگی ، ./73 با مقیاس خودسنجی افسردگی زونگ« ،./76 و با مقیاس افسردگی ام ام پی آی، ./74 است. مهرابی زاده،هنرمند - - 1387 پایایی این پرسشنامه را با روش همسانی درونی از ./73 تا ./92 با میانگین ./86 گزارش کرد. ضریب پایایی آن به روش آلفای کرونباخ نیز ./82 بدست آمده است. مجتهدزاده - 1384 - ضریب پایایی این پرسشنامه را با استفاده از روش تنصیف ./80 و به روش آلفای کرونباخ ./90 محاسبه و گزارش کرده است. در تحقیق دبیری نژاد - - 1387 ضرایب پایایی پرسشنامه افسردگی با استفاده از روش آلفای کرونباخ و تنصیف محاسبه گردید که به ترتیب ./87 و ./84 می باشد که بیانگر ضرایب قابل قبول پرسشنامه یاد شده است.
