بخشی از مقاله
خلاصه
حداکثر ساختن ثروت سهامداران، ایفای وظایف اخلاقی و مسئولیتهای اجتماعی میتواند از اهداف بسیار مهم شرکتها به شمار میآید . یکی از عواملی که تأثیر فراوانی در تحقق اهداف مزبور دارد اجرای مناسب اصول سرمایهگذاری است. هدف از انجام این پژوهش بررسی تاثیر مدیریت سود بر کارایی سرمایهگذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. این پژوهش طی دوره 1389 تا 1393 مورد مشاهده قرارگرفته و با استفاده از رگرسیون چند متغیره شد. نتایج این تجزیه و تحلیل نشانگر آن است که بین مدیریت سود و کارایی سرمایهگذاری، با در نظر گیری دادههای پرت، رابطه معناداری وجود دارد. این در حالی است که بدون در نظر گیری دادههای پرت، رابطه ای بین مدیریت سود و کارایی سرمایهگذاری وجود ندارد.
کلمات کلیدی: مدیریت سود،کارایی سرمایهگذاری و نقاط پرت.
.1 مقدمه
سرمایهگذاران در بازارهای سهام در پی حداکثر بازده خود هستند. آنان در پی سهامی هستند که به نظر آنها، بهترین سهام باشند و همواره تمایل دارند تنها این سهام نگهداری کنند. اما بیشتر سرمایه-گذاران قادر به این کار نیستند زیرا آنان نمیتوانند با اطمینان بهترین سهام را بشناسند و در حقیقت، همواره این امکان نیز وجود دارد که سهام خوب انتخاب شده توسط سرمایهگذاران به سهام بد تبدیل شود. سرمایهگذاری در امور مختلف توسط شرکتها همواره بهعنوان یکی از راه های مهم توسعه شرکتها و جلوگیری از رکود و عقبماندگی مورد توجه بوده است .در این میان، محدودیت در منابع موجب شده است که علاوه بر توسعه سرمایهگذاری افزایش کارایی سرمایهگذاری از اهمیت فراوانی برخوردار گردد.
در تعیین کارایی سرمایهگذاری حداقل دو معیار نظری وجود دارد معیار نخست بیان میکند که به منظور تأمین مالی فرصت های سرمایهگذاری نیاز به جمع آوری منابع وجود دارد .در یک بازار کارا تمام پروژه های با خالص ارزش فعلی مثبت میبایست تأمین مالی شوند گرچه تعداد زیادی از تحقیقات موجود در حوزه مالی نشان داده است که محدودیتهای مالی توانایی مدیران در تأمین مالی را محدود میسازد. یکی از مواردی که میتوان استنباط نمود این است که شرکتهای مواجه با محدودیت تأمین مالی ممکن است به دلیل هزینه های زیاد تأمین مالی از قبول و انجام پروژه های با ارزش فعلی خالص مثبت صرف نظر نمایند که این امر به کاهش سرمایهگذاری منجر شود.
معیار دوم نیز بیان میکند اگر شرکت تصمیم به تأمین مالی بگیرد هیچ تضمینی وجود ندارد که سرمایهگذاری صحیحی با آن انجام گیرد .به عنوان مثال، مدیران ممکن است با انتخاب پروژ ههای ن امناسب در جهت منافع خویش یا حتی سوء استفاده از منابع موجود اقدام به سرمایهگذاری ن اکارامد نمایند .اغلب مقالات موجود در این حوزه پیش بینی میکنند که انتخاب پروژه های ضعیف موجب افزایش سرمایهگذاری شود - آستین، .1 - 2003به طور مفهومی، کارایی سرمایهگذاری زمانی حاصل میشود که شرکت تنها در تمام پروژ ههای با ارزش فعلی خالص مثبت سرمایهگذاری کند. البته این سناریو در صورتی کا رساز است که بازار کامل باشد و هیچ یک از مسائل بازار ناقص از جمله گزینش نادرست و هزینههای نمایندگی وجود نداشته باشد - بیدل و همکاران، .2 - 2009
علاوه بر این، کارایی سرمایهگذاری یا سرمایهگذاری در حد بهینه مستلزم آن است که از یک سو از مصرف منابع در فعالی تهایی که سرمایهگذاری در آن بیش از حد مطلوب انجام شده است جلوگیری شود و از سوی دیگر، منابع به سمت فعالیت هایی که نیاز بیشتری به سرمایهگذاری دارد هدایت شود - مدرس و حصارزاده، . - 1387یکی از اهداف صورتهای مالی انعکاس وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آنها در قبال منابعی میباشد که در اختیار آنها قرار گرفته است. استفاده کنندگان از صورتهای مالی برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی غالباً خواهان ارزیابی وظیفه مباشرت یا حسابدهی مدیریت میباشند. تصمیمات اقتصادی مزبور شامل مواردی نظیر فروش یا حفظ سرمایهگذاری در واحد تجاری و انتخاب مجدد یا جایگزینی مدیران میباشد.
استفاده کنندگان از صورتهای مالی وظیفه مباشرت مدیریت را با توجه به صورتهای مالی مورد بررسی و ارزیابی قرار میدهند. از جمله صورتهای مالی که در ارزیابی وظیفه مباشرت از اهمیت زیادی برخوردار است، صورت سود و زیان میباشد. صورت سود و زیان منعکس کننده عملکرد واحد تجاری و در برگیرنده بازده حاصل از منابع تحت کنترل مدیریت واحد تجاری است . از آنجا که تهیه صورتهای مالی به عهده مدیریت واحد تجاری میباشد ممکن است بنا به دلایل مختلف اقدام به مدیریت سود نماید. مدیریت سود زمانی اتفاق میافتد که مدیران با استفاده از قضاوت - تشخیص - در گزارشگری مالی و ساختار مبادلات، جهت منافع بعضی از ذینفعان - شامل سهامدارن، اعتبار دهندگان، کارکنان، دولت، سرمایهگذاران و ... - درباره عملکرد اقتصادی شرکت یا تحت تأثیر قراردادن نتایج قراردادی که به ارقام حسابداری گزارش شده وابسته است در گزارشگری مالی تغییر ایجاد میکنند بعبارت دیگر مدیریت سود عبارت از انتخاب رویه های حسابداری برای رسیدن به اهداف خاص توسط مدیریت است بنابراین مدیریت میتواند رویه هایی را از بین روشهای مختلف حسابداری انتخاب کند، طبیعی است که انتظار داشته باشیم مدیران روشهایی را انتخاب کنند که منافع آنها را حداکثر کند و یا باعث افزایش ارزش بازار سهام شرکت شود که این همان مدیریت سود است . در نتیجه در این پژوهش به بررسی تاثیر مدیریت سود بر کارایی سرمایهگذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته میشود.
.2 مبانی نظری پژوهش
در هر پژوهشی بررسی مبانی نظری آن از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این پژوهش و به منظور بررسی مبانی نظری آن، ابتدا مفاهیم مختلف سود به تفضیل شرداده خواهد شد و نظریههای مرتبط با آن بیان میگردد و در بخش بعد مفاهیم سرمایهگذاری توضیح داده خواهد شد.
.1 .2 مدیریت سود
به علت قابلیت انعطافپذیری ذاتی که در برخی از استانداردهای حسابداری وجود دارد؛ تفسیر و بکارگیری این رویهها، در بسیاری از موارد تابع قضاوت و اعمال نظر مدیران است. این فرصت برای مدیران فراهم شده تا با استفاده از تکنیکهای متنوع از جمله اقلام تعهدی حسابداری، سود گزارششده را مدیریت نمایند . بنابراین، سود حسابداری ممکن است عملکرد واقعی حسابداری شرکت را منعکس ننماید. از آن جایی که این رفتار مداخله-گرایانه - مدیریت سود - ممکن است بر کیفیت اطلاعات افشا شده و مفیدبودن آنها برای تصمیمات سرمایهگذاری اثر داشته باشد، احتمال دارد اعتماد سرمایهگذاران به فرآیند گزارشگری مالی را تقلیل داده و گذشته از این، ممکن است موجب تخصیص نادرست منابع کمیاب اقتصادی به سمت سرمایهگذاریها با کارایی اندک گردد. همانطور که اشاره شد، امروزه مدیریت سود یکی از موضوعات بحثبرانگیز و جذاب در پژوهشهای حسابداری به شمار میرود، به دلیل این که سرمایهگذاران بهعنوان یکی از فاکتورهای مهم، به رقم سود توجه خاصی دارند. این پژوهشها، از جنبه رفتاری، اهمیت خاص خود را دارد.
به این ترتیب، سرمایهگذاران با اطمینان خاطر بیشتر در سهام شرکتهایی سرمایهگذاری میکنند که روند سود آنها با ثباتتر است.فلسفه مدیریت سود، بهره گیری از انعطاف پذیری روشهای استاندارد و اصول پذیرفتهشده حسابداری، می-باشد. البته تفسیرهای گوناگونی که میتوان از روشهای اجرایی یک استاندارد حسابداری برداشت کرد، از دیگر دلایل وجود مدیریت سود میباشد. این انعطافپذیری دلیل اصلی تنوع موجود در روشهای حسابداری است. در زمانی که تفسیر یک استاندارد بسیار انعطافپذیر است، یکپارچگی دادههای ارائهشده در صورتهای مالی کمتر میشود. اصول تطابق و محافظهکاری نیز میتواند باعث مدیریت سود گردد - نوروش و همکاران، . - 1385
برخلاف اینکه اکثر افراد، مدیریت سود را سوءاستفاده از انعطاف پذیری در گزارشگری میدانند، به نظر میرسد که مدیران باخرد که هدفشان افزایش ارزش شرکتهایشان میباشد، در چارچوب الزامات قانونی و حسابداری، اقدام به بیشترکردن ارزش شرکت تحت نظر خود، می نمایند - کیرشنهایتر و ملومند، . - 12002 در مقابل، اگر دادههای آورده شده در صورتهای مالی به زیان صاحبان سود تغییر کند، تقلب مدیریت در جهت مقاصد فردیاش محسوب میگردد.مدیریت سود عبارت است از انتخاب رویههای حسابداری توسط مدیر تا اینکه به واسطه این انتخاب، به اهداف خاصی نایل آید. در این تعریف، انتخاب رویههای حسابداری یک مفهوم گسترده است که هم شامل انتخاب
