بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق، مطالعه تاثیر مدیریت سود بر سطوح سرمایه گذاری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و طی بازه زمانی 1380 تا 1391 است. بدین منظور 58 شرکت از جامعه مورد نظر به روش حذف سیستماتیک بعنوان نمونه انتخاب و داده های آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور اندازه گیری متغیر سود از مدل تعدیل شده جونز و برای سنجش سطوح سرمایه گذاری در دو بعد مازاد یا کمبود سرمایه گذاری از انحراف معیار مثبت یا منفی سرمایه گذاری شرکتها طی دوره مورد مطالعه استفاده گردید. آزمون فرضیات با استفاده از مدل رگرسیونی چند متغیره انجام شد و یافته های تحقیق نشان داد که میانگین مازاد سرمایهگذاری شرکتهای مدیریت کننده سود در دوره مدیریت سود و همچنین دردوره بعد از اقدام به مدیریت سود با سایر شرکتها تفاوت معنا داری ندارد. یعنی اقدام به مدیریت سود تاثیر معنی داری بر سطوح سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهاداری تهران ندارد.
واژههای کلیدی: مدیریت سود، اقلام تعهدی جونز تعدیل شده، سطوح سرمایه گذاری، بورس اوراق بهادار تهران.
1. مقدمه
در سال های اخیر بسیاری از شرکت ها با وضعیت نامناسب سوداوری مواجه اند که بررسی عوامل مرتبط با این وضعیت مساله ساز و حائز اهمیت است. تحقیقات تجربی در اقتصادهای پیشرفته دنیا نشان داده که مدیریت سوداوری و سرمایه گذاری با سرمایه در گردش کارا، ارزش بازار یک شرکت را افزایش می دهد و در نهایت تاثیر مثبتی بر ارزش صاحبان سهام دارد - ساندی1 و همکاران ، . - 2012 درواقع، بحث گزارش های مالی و مدیریت سود و انواع آثار و پیامدهای آن، همواره در ادبیات و تئوریهای مدیریت مالی و حسابداری بیان شده و مورد توجه بسیاری از دانشمندان و پژوهشگران این علوم بوده است. مهم ترین هدف از ارائه گزارش های مالی ارائه اطلاعات مناسب و مفید از وضعیت سازمان و شرکت به مدیران، سیاست گذاران و سهامداران و تمامی تصمیم گیرندگانی است که توانایی تاثیری هرچند کوچک بر آینده شرکت و سازمان دارند. چراکه بررسی رابطه بین سیاستهای تقسیم سود و سرمایهگذاری و عدم اطمینان جریانهای نقدی، در شرکت های پذیرفته شده در بورس مطرح می باشد و عدم اطمینان مربوط به جریانهای نقدی در شرکتهای بورس نمی تواند هیچیک از دو عامل تقسیم سود و سرمایهگذاری را متوقف نموده، اما به طور فوقالعادهای سطح سرمایهگذاری را بالا نگه می دارد - دنگ1 و همکاران، . - 2015
به طور کلی، در این زمینه، مدیران تلاش میکنند تا با انتخاب روشهای مجاز حسابداری، نتایجی قابل پیش بینی و ثابت خلق کنند. زیرا، اغلب سرمایهگذاران و مدیران اعتقاد دارند شرکتهایی که روند سودآوری مناسبی دارند و سود آنها دچار تغییرات عمده نمیشود نسبت به شرکتهای مشابه، ارزش بیشتر و قابلیت پیشبینی و مقایسهی بیشتری دارند. از سوی دیگر، با توجه به تئوری نمایندگی2 مدیران می توانند از انگیزهی لازم برای دستکاری سود به منظور حداکثر کردن منافع خود برخوردار باشند. حال جای بررسی این پرسش وجود دارد که یاآ مدیریت سود اصولاً بر سطوح سرمایه گذاری و تصمیم گیری های سرمایه گذاری مدیران موثر است یا خیر و حدود اثر آن تا چه مقدار است. این پژوهش با این هدف طراحی و اجرا شده است و قصد دارد در طی آن محتوای تئوریک و یافته های میدانی در این زمینه را با یکدیگر پیوند دهد.
2. مبانی نظری
مدیریت سود، عمل اختیاری و عمدی است که به منظور کاهش تغییر پذیری سود با استفده از ابزارهای معین حسابداری توسط مدیریت صورت می گیرد و مدیریت سود یکی از موضوعات مورد علاقه حسابداری و ادبیات مالی بوده است. با وجود تحقیقات گسترده به نظر می رسد هنوز پژوهشگران به تعریف جامع و فراگیری از مدیریت سود دست نیافته اند، شاید وجود انواع مختلف راهکارهای مدیریت سود یکی از دلایل آن باشد.
مدیریت سود اقدامی منطقی و عقلانی است که مدیران تلاش می کنند با بکارگیری ابزارهای خاصی در حسابداری به آن دست یابند بارنیا، رنن و سادن3 معتقدند که مدیریت سود عبارتست از کاستن عمدی نوسانات سود که برای شرکت امری عادی به نظر می رسد. برداشت های دیگری از مدیریت سود وجود دارد که بر خلاف آنچه گفته شد به نوعی، نگرش منفی را القا می کنند. هکتور4 معتقد است مدیریت سود عملی است که اسباب سوء استفاده در گزارشگری مالی را فراهم می سازد و استفاده کنندگان صورتهای مالی باید به این امر واقف باشند. بعضی اظهار نموده اند که مدیریت سود در حقیقت عملی منطقی و معقول است. مثلأ بیدلمن5 بر این باور بود که مدیران برای ایجاد یک جریان یکنواخت سود و هم چنین کاهش انحراف بازده نسبت به بازاء سود را مدیریت می کنند. بلکویی معتقد است سود عبارتست از هماهنگ نمودن آگاهانه سود تا بتوان به یک سطح یا روند مورد نظر دست یافت - گراهام همکاران 6، 2011، المولا 7، . - 2012
3. پیشینه پژوهش
فارل، انلو و یو - 2014 - 8 در پژوهشی با هدف بررسی تاثیر محدودیت های تامین مالی بر مدیریت سود به این نتیجه رسیدند که محدویت های زیاد در تامین مالی باعث افزایش استفاده از اقلام تعهدی با هدف مدیریت سود و کاهش دیگر تکنیک های مدیریت سود واقعی است. کرافت، لی و لوپاتا - 2014 - 9 در پژوهشی با هدف بررسی تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر مدیریت سود دریافتند که مدیران از اطلاعات شخصی که ناشی از عدم تقارن اطلاعاتی است جهت انجام مدیریت سود به نفع خویش استفاده می کنند. یه - 2014 - 1 در پژوهشی با هدف بررسی رابطه بین مدیریت مستقل جریانات نقدی و مدیریت سود پاداش نقدی مدیران تاثیر بسیار قابل توجهی بر کیفیت گزارشگری مالی و مدیریت سود دارد. آرتس و ژانگ - 2014 - 2 در پژوهشی با هدف بررسی دلایل مدیران در اقدام به مدیریت سود به این این نتیجه دست یافتند که کاهش نگرانی های مربوط به عملکرد سرمایه گذاران، تلاش برای نشان دادن رفتار مناسب از شرکت و ایجاد مشروعیت مناسب، جزو مهمترین دلایل مدیران در اقدام به مدیریت سود است. چانگ، چو و لین - 2014 - 3 در پژوهشی با هدف بررسی قابلیت کشف مدیریت سود با استفاده از استاندارهای گزارش دهی مالی متوجه شدند که بکارگیری استاندارهای گزارش گری مالی همراه با فرصت های زیادی برای اقدام به مدیریت سود توسط مدیران خواهد بود اما با در نظر گرفتن اثر نظارت بر گزارشات بطور قابل توحهی امکان مدیریت سود کاهش می یابد. کیم و سون - 2013 - 4 در پژوهشی با هدف بررسی رابطه بین مدیریت واقعی سود و هزینه سرمایه به این نتیجه رسیدند که مدیریت واقعی سود باعث تشدید کیفیت اطلاعات مربوط به درآمد ارائه شده در صورت های مالی که مورد استفاده سرمایه گذاران است می شود و نتیجتأ به مدیریت سود بر مبنای داده های آمار و ارقام حسابداری ارجحیت دارد. حاجیها و همکاران - 1392 - در پژوهشی به بررسی تاثیر تخصص در صنعت و دوره تصدی حسابرسی بر مدیریت سود در شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. یافته های پژوهش نشان می دهدکه نتایج یکسانی هم برای داده های سالانه و هم برای داده های میان دوره ای بدست آمده است. ایزدی نیا و همکاران - 1392 - در پژوهش خود رابطه بین اهرم مالی و مدیریت سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی نمودند. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین اهرم های مالی و معیارهای مدیریت سود شامل جریان های نقد عملیاتی غیرعادی، هزینه غیر عادی تولید و هزینه اختیاری غیر عادی رابطه معنادار و معکوسی وجود دارد. مشکی و نوردیده - 1391 - در پژوهشی به بررسی آثار مدیریت سود بر پایداری و ثبات سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار پرداخته اند. نتایج این پژوهش می دهد که پایداری سود شرکت های مدیریت کننده سود بیش از پایداری سود شرکت های غیرمدیریت کننده است. از طرفی، آزمون ها نشان می دهد شرکت هایی که اقدام به مدیریت سود نموده اند، در مقایسه با سایر شرکت ها، سود سهم پایدارتری در آینده اعلام نموده اند. گوئل - 2012 - 5 در پژوهش خود به بررسی تاثیر کیفیت گزارشگری مالی بر مدیریت سود در شرکت های خصوصی کشور هند پرداخته، گوئل در پژوهش خود بیان داشته که واضح نبودن قوانین مبنایی گزارشگری مالی موجب گردیده تا بسیاری از شرکت های کیفیت گزارشگری مالی را با استفاده از مبناهای قانونی کاهش دهند و بدین طریق اقدام به مدیریت سود نمایند. تاثیر عکس مدیریت سود برکیفیت گزارشگری مالی نیز جزء یافته های این پژوهش می باشد. چاهین و همکاران - 2012 - 6 در پژوهش پژوهش خود تحت عنوان "اثر نوع صنعت و وجود صنف های صنعتی بر مدیریت سود" به این نتیجه رسیدند که نهادهای گوناکون رسمی و سندیکایی اثر قابل توجهی بر مداخله سازمان های حسابرسی در فرآیند حسابرسی شرکت ها نموده و باعث کاهش فرصت های مدیریت سود می شود. بیوزلینگ و دلف - 2012 - 7 در پژوهشی با هدف بررسی مدیریت سود در گروه های تجاری مختلف و دلایل آن میزان اقلام تعهدی اختیاری در هر یک از گروه های مختلف تحت تاثیر نرخ نهایی مالیات است و مدیران شرکت های عضو گروه های تجاری از طریق معاملات درون گروهی فرصت بسیار مناسبی در اقدام به مدیریت سود دارند. وان چی و لینگ لی و میکائیل - 2011 - 8 به بررسی رابطه بین کیفیت حسابرسی پیشرفته و مدیریت واقعی سود در 1800 شرکت طی دوره زمانی 2010 تا 2002 پرداختند، آنها در تحقیق خود ابتدا دریافتند که حسابرسان متخصص در صنعت و حسابرسان بزرگ - N بزرگ - حق الزحمه بیشتری را نسبت به سایر حسابرسان دریافت می کنند.
