بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش تعیین رابطه ی بین ویژگی های شخصیتی با شکایات روان تنی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بود. به همین منظور از بین کلیه ی دانشجویان تعداد 122 نفر به روش نمونه گیری در دسترس و بر اساس توان آزمون انتخاب شدند. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بوده و به منظور تعیین روابط بین متغیرها از پرسشنامه شخ صیتی نئو - فرم کوتاه - و مقیاس شکایات روان تنی تاکاتا و ساکاتا ا ستفاده گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از شاخصهای آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به وسیله ی نرم افزارSPSS استفاده شد. یافته های پژوهش نشان دادند که بین ویژگی های شخصیتی در همه ی مؤلفه ها - به جز گشودگی - با شکایات روان تنی دانشجویان رابطهی معناداری وجود دارد - . - p<0/0001
کلید واژه : طرح واره های ناسازگار اولیه، ویژگی های شخصیتی، استرس ادراک شده و شکایات روان تنی
مقدمه
مو ضوع ارتباط روان و تن از دیرباز مورد بحث بوده ا ست. به طوری که امروزه اغلب متخ ص صان و د ست اندرکاران حوزه های علمی اعتقاد دارند که انسان موجودی روانی، اجتماعی و جسمانی است و برای شناخت او باید هر سه بعد او را مدنظر قرارداد و توجه داشت که این سه بعد اثر متقابلی بر یکدیگر دارند. اعتقاد به یکپارچگی روان و تن و اثر متقابل آنها بریکدیگر موجب پیدایش ر شته ای در پز شکی شده ا ست به نام سایکو سوماتیک یا روان تنی.1 با آغاز قرن حا ضر به موازات تغییر علل مرگ و میر نا شی از بیماری های عفونی و تغذیه ای به بیماری های مزمن و بیماری های روان تنی، نقش رفتار بر سلامت به گونه ای روز افزون مورد توجه قرار گرفته است. در صورت انتخاب شیوه و سبک زندگی مناسب که موجب ارتقای سلامت شود ، مرگ و میرهای ناشی از این عوامل، تا اندازه ای چشمگیر کاهش خواهد یافت.
بیماری های روانتنی از قبیل بیماری گرفتگی عروق کرونر قلب، آسم، اختلالات گوارشی و... امروزه جان بسیاری از ساکنین کرهی زمین را می گیرد . نقش استرس و سبک زندگی به عنوان یک عامل مهم و مؤثر به همراه عوامل دیگر در تمامی اختلالات فوق الذکر دیده می شود. از نظر متخصصان ، اساس تمامی بیماری های روان تنی تأثیر مسائل روانی و مشکلات شخصیتی و حتی سبک زندگی بر جسم میباشد. لذا اندیشمندان و دانش پژوهان علم روان شنا سی برآنند تا با شناخت راه های پی شگیری و درمان اختلالات روانی ان سانها راه را برای درمان بیماری های ج سمی هموار نموده و با یاری ر ساندن به جامعه ی پز شکی در جهت ارتقای سلامت جوامع ان سانی گام بردارند - ایمانی ، . - 1392
بیان مسأله
دانشجویان از اقشار برگزیده ی جامعه هستند که در دوران تحصیل ممکن است با مسائل و مشکلاتی از نظر امور آموزشی ، اقتصادی ، تغییرات فرهنگی و اجتماعی رو به رو شوند. این عوامل همراه با ایجاد افسردگی، استرس و اضطراب می توانند شکایات روان تنی را در فرد به وجود آورند.یکی از متغیرهای مرتبط با شکایات روان تنی، طرح وارههای ناسازگار اولیه است.طرحوارههای اولیه باورهایی هستند که افراد درباره خود، دیگران و محیط دارند و به طور معمول از ارضا نشدن نیازهای عاطفی در دوران کودکی سرچشمه میگیرند. - زانگ وهه2، . - 2010در رابطه با بررسی شخصیت و تعریف آن بقراط نخستین کسی بود که افراد را بر اساس مزاج آنها طبقه بندی کرد، پس از آن کرچمر3 و شلدون4 افراد را بر اساس ریخت و ساختمان بدنی طبقه بندی کردند اما روان سنجان این طبقه بندی را مورد انتقاد قرار دادند و در نتیجه دیدگاه تحلیل عوامل ا سپیرمن5 برای برر سی کامل تر شخ صیت مطرح شد.
بعدها نورمن6 و گلدبرگ7 عنوان کردند که شخصیت فقط پنج عامل اصلی را در بر دارد و پس از آنها مک کرا و کاستا8 در پژوهش های خود به این نتیجه دست یافتند که شخصیت از پنج عامل اساسی روان رنجور خویی، برون گرایی، گشودگی، موافق بودن وبا وجدان بودن ت شکیل شده ا ست،از نظر مک کرا و کا ستا ویژگی این پنج عامل بدین صورت ا ست که روان رنجورها نگران، برونگراها معاشرتی، حراف، لذت جو و با محبت هستند، انعطاف پذیرها مبتکر، مستقل، خلاق و شجاع، دلپذیرها، خوش قلب، دلسوز، ساده دل و مؤدبند و افراد مسئولیت پذیر، دقیق ، قابل اعتماد، سخت کوش و منظم هستند. - مک کرا و کاستا، . - 1991
به طور کلی، واژهی شخ صیت - پر سونالیتی - 9، از واژهی یونانی پر سونا به معنای نقابی که هنرپی شه ها در اجرای نقش به چهره خود می زنند گرفته شده است - شولتز - 1378 ، و می توان آن را الگوی اختصاصی و متمایز تفکر، هیجان و رفتار دانست که اسلوب شخصی تعامل با محیط فیزیکی و اجتماعی هر شخص را رقم می زند - اتکینسون10 و همکاران، . - 1385همچنین در خصوص مکانیسم نوروزگرایی و افزایش شیوع اختلالات روان تنی به عنوان مثال اختلالات گوارشی عملکردی میتوان به دو نکته ا شاره کرد: اول اینکه در افراد با نمرات بالای نوروزگرایی، گرایش به تجربه های منفی مانند ا ضطراب، ترس، خ شم، نفرت و اح ساس گناه بی شتر ا ست.
تحقیقات ن شان دادهاند که هیجانهای منفی بر کنش ح سی حرکتی معده – روده ای تأثیر میگذارند به طوری که تولید آزمایشگاهی اضطراب در افراد داوطلبی که حساسیت معده ای دارند، ناراحتی معده ایجاد می کند. نکته دوم اینکه ، راهبردهای مقابله با استرس نقش مهمی در پیشگیری از بیماری های بدنی دارند. در افراد با نوروزگرایی بالا سازگاری با استرس و به کارگیری راهبردهای مقابله با استرس ضعیف است و در نتیجه این احتمال افزایش می یابد که افراد نوروتیک فشارهای روانی را به علایم بدنی تبدیل می کنند. - فرامرزی، کاشی فرد و شکری شیروانی، . - 1391لذا این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال است که آیا بین ویژگی های شخصیتی با شکایات روان تنی در دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز رابطه وجود دارد ؟
فرضیه های پژوهش
فرضیه -1 بین ویژگی شخصیتی روان رنجورگرایی با شکایات روان تنی رابطه وجود دارد.
فرضیه -2بین ویژگی شخصیتی برونگرایی با شکایات روان تنی رابطه وجود دارد.
فرضیه -3بین ویژگی شخصیتی گشودگی با شکایات روان تنی رابطه وجود دارد.
فرضیه -4بین ویژگی شخصیتی موافق بودن با شکایات روان تنی رابطه وجود دارد.
فرضیه -5بین ویژگی شخصیتی با وجدان بودن با شکایات روان تنی رابطه وجود دارد.
روش
طرح تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی بود که به بررسی ارتباط ساده ی بین متغیرها می پردازد، جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در سال 94 بود. نمونه ی این پژوهش 122 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بود که به روش نمونه گیری در دسترس صورت گرفت. تعیین حجم نمونه با توجه به توان آزمون و با استفاده از نرم افزار آماریSPSS19 محاسبه شد که بیشتر از 80 درصدبود و این نشان می دهد که حجم نمونه کافی است. پژوهش حاضر، همچنین مبتنی بر تحلیل رگرسیون چند متغیری است که در آن می توان یک متغیر ملاک را با استفاده از دو یا چند متغیر پیش بین، پیش بینی کرد. متغیرهای ویژگی های شخصیتی در این پژوهش متغیر پیش بین وشکایات روان تنی به عنوان متغیر ملاک می باشد.
ابزار الف - مقیاس شکایات روان تنی تاکاتا و ساکاتا
این مقیاس در سال - 2004 - ساخته و اعتباریابی شد. این مقیاس از 30 بخش ت شکیل شده و از ساختار تک عاملی برخوردار ا ست. پا سخ به هر بخش از طریق انتخاب یکی از گزینه های "هرگز" نمره ی - 0 - تا " به طور مکرر" نمره ی - 3 - صورت می گیرد. دامنه ی نمرات این مقیاس بین - 0 تا - 90 ا ست. سازندگان این مقیاس از طریق محا سبه ی همب ستگی آن با مقیاس سلامت روانی گلدبرگ، روایی همزمان » را در دو مطالعه جداگانه، 0/64 و 0/65 به دست آوردند. همچنین برای بررسی اعتبار سازه مقیاس در دو مطالعه از تحلیل عاملی استفاده کردند و معلوم شد در مطالعه ی اول که در سال - 1997 - انجام شد، 34/1 در صد و در مطالعه ی دوم که در سال - 1999 - انجام شد،31/1 در صد واریانس بخش ها تو سط یک عامل تبیین می شود. پایایی این مقیاس به روش آلفای کرونباخ در سال - 1997 - برابر با 0/93، در سال - 1998 - برابر با 0/91 ودرسال - - 1999 برابر با 0/92 به دست آمد. همبستگی بین بخش های مقیاس نیز در سه بار اجرای متفاوت توسط سازندگان مقیاس، برابر با 0/50یا بیشتر گزارش شد. - تاکاتا و ساکاتا 2004 به نقل از حاجلو . - 1390 در تحقیق حاضر پایایی مقیاس شکایات روان تنی بر اساس ضریب کرونباخ و تنصیف به شرح زیر به دست آمد:
ب - فرم کوتاه پرسشنامه ی شخصیتی - NEO-FFI-60 -
پرسشنامه ی شخصیتی نئو - کاستا و مک کرا - 1992 نوعی پرسشنامه ی خودسنجی ویژگی های شخصیتی است که مبتنی بر یک الگوی معروف شخصیتی به نام مدل پنج عاملی است - گلد برگ . - 1993 طبق نسخه ی تجدید نظر شده در پرسشنامه ی نئو، پنج عامل یا حیطه ی مزبور عبارتند از : روان آزرده گرایی، برون گرایی، گشودگی، موافق بودن و با وجدان بودن .در خصوص اعتبار پرسشنامه فرم کوتاه نئو، نتایج چندین مطالعه حاکی از آن است که زیر مقیاس های آن همسانی درونی خوبی دارند. به عنوان مثال، کاستا و مک کرا - 1992 - ضریب آلفای کرونباخ بین 0/68 - برای موافق بودن - تا - 0/86 برای روان آزرده گرایی - را گزارش کرده اند. هلدن - 1999 - 11 نیز ضریب آلفای این پنج عامل را در دامنه ی - 0/76 برای گشودگی - تا - 0/87 برای روان آزرده گرایی - گزارش می کند.
نتایج مطالعه ی مورادیان12 و نزلک - 1995 - 13 نیز حاکی از آن است که آلفای کرونباخ روان آزرده گرایی، برون گرایی، گ شودگی، موافق بودن و با وجدان بودن به ترتیب عبارت ا ست از 0/84، 0/75، 0/74، 0/75 و .0/83 این پر س شنامه در ایران توسط گروسی - 1377 - هنجاریابی شده است . اعتبار این پرسشنامه با استفاده از روش آزمون – آزمون مجدد در مورد 208 نفر از دان شجویان به فا صله ی 3 ماه به ترتیب 0/83 ، 0/75، 0/80، 0/79و 0/79 برای عوامل روان آزرده گرایی، برون گرایی، گ شودگی، موافق بودن و با وجدان بودن به د ست آمده ا ست. در زمینه ی روایی همزمان این پر س شنامه و پر س شنامه ن شانگر ریخت مایرز بریکز، پرسشنامه چند جنبه ای شخصیتی مینه سوتا، پرسشنامه تجدید نظر شده کالیفرنیا، بررسی مزاج گیلفورد و زاکرمن، فهرست رگه ها و مقیاس رگه ی بین فردی رابطه ی بالایی گزارش شده است.
