بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین راهکارهای شناختی خود تنظیمی هیجانی با رضایت زناشوئی در دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان متأهل بود که از بین آنها 300 نفر به روش تصادفی چندمرحلهای انتخاب شدند. کلیه افراد نمونه به ابزارهای پژوهش شامل مقیاس خودتنظیمی هیجانی و رضایت زناشوئی انریچ پاسخ دادند. از روشهای آماری همبستگی و رگرسیون چندگانه جهت تجزیه و تحلیل استفاده شد.
نتایج نشان داد که بین راهکارهای شناختی تنظیم هیجانی مثبت و منفی و رضایت زناشوئی همبستگی معناداری وجود دارد - . - P<0/001 همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که راهکارهای شناختی تنظیم هیجانی، 61 درصد از واریانس رضایت زناشوئی را پیش بینی میکند. براساس نتایج فوق می توان نتیجه گرفت که راهکارهای شناختی تنظیم هیجانی نقش مهمی در رضایت زناشوئی دانشجویان متأهل ایفا می کنند.
مقدمه
خانواده را مؤسسه یا نهادی اجتماعی معرفی کردهاند که ناشی از پیوند زناشوئی زن و مرد است. از جمله مظاهر زندگی اجتماعی انسان، وجود تعاملهای سالم و سازنده میان انسانها و برقرار بودن عشق به همنوع و ابراز صمیمیت و همدلی به یکدیگر است. خانواده محل ارضای نیازهای مختلف جسمانی و عقلانی و عاطفی است و داشتن آگاهی از نیازهای زیستی و روانی و شناخت چگونگی ارضاء آنها و تجهیز شدن به تکنیکهای شناخت تمایلات زیستی و روانی ضرورتی انکارناپذیر میباشد. رضایت یک فرد از زندگی زناشوئی به منزله رضایت وی از خانواده محسوب میشود و رضایت از خانواده به مفهوم رضایت از زندگی بوده و در نتیجه تسهیل در امر رشد و تعالی و پیشرفت مادی و معنوی جامعه خواهد شد.
رضایت زناشوئی2 یک ارزیابی کلی از وضعیت رابطه زناشوئی یا رابطه عاشقانه کنونی فرد است. رضایت زناشوئی میتواند انعکاسی از میزان شادی افراد از روابط زناشوئی و یا ترکیبی از خشنود بودن بهواسطه بسیاری از عوامل مختص رابطه زناشوئی باشد. میتوان رضایت زناشوئی را بهعنوان یک موقعیت روان شناختی در نظر گرفت که خود به خود به وجود نمیآید، بلکه مستلزم تلاش هر دو زوج است. بهویژه در سالهای اولیه، رضایت زناشوئی بسیار بیثبات است و روابط در معرض بیشترین خطر قرار دارند.
رضایت زناشوئی به شادی و لذت از روابط میان زوجها مرتبط است. رضایت زناشوئی به معنای داشتن احساس مطلوب از ازدواج است. - کاپلان و مادوکس3، - 2002 بیان میکنند که رضایت زناشوئی یک تجربه شخصی در ازدواج است که تنها توسط خود فرد در پاسخ به میزان لذت روابط زناشوئی قابل ارزیابی است. آنها باور دارند که رضایت زناشوئی به انتظارات افراد بستگی دارد. با توجه به اهمیت کارکرد متعادل خانواده و جلوگیری از متلاشی شدن آن، شناخت عوامل مرتبط با رضایت زناشوئی که پایه استحکام بخش زندگی خانوادگی است، ضروری به نظر میرسد.
بنابراین در صورت توجه به عوامل مؤثر بر رضایت زناشوئی میتوان انتظار داشت که با افزایش سطح رضایتمندی زناشوئی، بسیاری از مشکلات روانی، عاطفی و اجتماعی خانوادهها و در کل جامعه کاهش یابد. همچنین با ارتقاء سطح رضایتمندی زناشوئی و رضایت از زندگی، افراد جامعه با آرامش خاطر بیشتر به رشد و تعالی و خدمات اجتماعی فرهنگی و اقتصادی خواهند پرداخت و خانوادهها نیز از این پیشرفت سود خواهند برد - ثنایی، علاقبند و هومن، . - 1379
آدمی در طول زمان برای نظم بخشیدن به حالات روانی و رفتاری خود راهکارهای زیادی را مورد استفاده قرار داده است.بُعد جسمانی انسان مجهز به تعادل حیاتی است و میتواند به خودی خود وضعیت متعادل جسم را از نظر مقدار مایعات، مواد مورد نیاز و درجه حرارت بدن تنظیم کند اما گاهی عملکرد این سیستم به هم خورده و نیازمند مداخله بیرونی در قالب درمانهای پزشکی میشود.مثلاً برای تنظیم قند خون نیاز به تزریق انسولین پیدا میکند.
سیستم روانی انسان نیز مشابه همین وضعیت را دارا است. همچنان که سالها پیش فروید، مکانیسمهای دفاعی را برای حفظ تعادل روانی معرفی کرد ولی در کنار آن، انسانها به شکل آگاهانه روشهایی را به منظور تنظیم وضعیت عاطفی و رفتاری خود به کار میگیرند.مثلاً از آنجا که انسانها بسیار مایلند تا عواطف مثبت، خوشی و لذت را بیشتر از عواطف منفی داشته باشند، اقداماتی را در جهت رسیدن به این منظور انجام میدهند. این اقدامات گاهی جنبه شناختی غالب داشته و گاهی جنبه رفتاری آن غلبه مییابد و زمانی نیز تغییر وضعیت ویژگی بارز آن میشود.
انسان بعضی از این روشها را از طریق تجربه شخصی و به صورت آزمایش و خطا و بعضی دیگر را از طریق آموزش والدین، دیگران، کتابها و نوشتهها فرا میگیرد. هر چند که تحقیقات نشان میدهد که خلق و خوی آدمی نیز در انتخاب نوع راهکارها میتواند مؤثر باشند، اما نگاهی گذرا به بسیاری از رفتارهای افراد نشان میدهد که عامل مهم در رفتارهای سلامتزا و رفتارهای پرخطر، همانا راهکارهای مورد استفاده آنهاست - بیدل دی سی، ترنر اس ام20054؛ وهس کی دی5 و همکاران. - 2005 تحقیقات زیادی نشان دادهاند که موفقیت افراد در زندگی تا اندازه زیادی به نوع راهکارهای اکتسابی مورد استفاده آنان مربوط میشود - بامیستر آر اف1، وهس کی دی2004؛ بامیستر آر اف، آلکویست جی ال. - 20092 زمانی که شخص دست به کاری میزند و متوجه میشود که این کار در راستای اهداف خویش بوده است، هیجانات به وجود میآیند - لازاروس3، . - 1991 با این وجود توانایی فرد در کنترل هیجاناتش یکی از مهمترین قابلیتهاست که باید آموخته شود.
تنظیم هیجانی4 بهعنوان فرایند آغاز، حفظ، تعدیل و یا تغییر در بروز، شدت یا استمرار احساس درونی و هیجان مرتبط با فرایندهای اجتماعی _ روانی، فیزیکی در به انجام رساندن اهداف فرد تعریف میشود - ویمز و پینا5، . - 2010 تنها سرکوب هیجانها نیست، بلکه شخص نباید همیشه در یک حالت آرام و ساکن از برانگیختگی هیجانی قرار داشته باشد. در عوض تنظیم هیجانی، شامل فرایندهای نظارت و تغییر تجربیات هیجانی شخص است - تامپسون6، . - 1994 هیجانات دارای کیفیت بالایی هستند به این صورت که میتوانند، باعث واکنش مثبت یا منفی در افراد شوند. اگر متناسب با موقعیت وشرایط باشند باعث واکنش مثبت و در غیر این صورت باعث واکنش منفی میشود.
بنابراین؛ زمانی که هیجانات شدید یا طولانی میشوند و یا با شرایط سازگار نیستند ،آن زمان نیاز به تنظیم کردن آنها لازم است - گروس7، . - 1998 خودتنظیمی هیجانی8 یکی از مقولههایی است که در آن به نقش فرد در جریان تنظیم هیجان توجه میشود - تامپسون، . - 1994 تنظیم هیجان، تمامی فرآیندهای بیرونی و درونی مسئول برای نظارت، ارزیابی و اصلاح واکنشهای هیجانی، بهویژه حالتهای شدید و زودگذر آن، به منظور نیل به اهداف فرد را در بر میگیرد - تامپسون، . - 1994 در واقع تنظیم هیجانی تنها سرکوب هیجانها نیست، بلکه شخص نباید همیشه در یک حالت آرام و ساکن از برانگیختگی هیجانی قرار داشته باشد.
این امر میتواند به طور خودکار یا کنترل شده، هشیار یا ناهشیار انجام گیرد - ماوس، اورز، ویلهلم و گراس9، 2006، گراس و تامپسون، . - 2007 رابطه زناشوئی به عنوان صمیمانهترین رابطه یک فرد بزرگسال، سرشار از احساسات و بستری برای آزمودن تنظیم هیجان است - شاور10، . - 1984 علیرغم اهمیت تنظیم هیجانی در رابطه زناشوئی، مطالعات کمی این فرآیند را در زوجین مورد مطالعه قرار دادهاند. ابراهیمی - - 1391 در مطالعهای به بررسی اثر بخشی برنامه عملی آموزش مهارتهای هوش معنوی بر افزایش رضایتمندی زناشوئی و تعدیل ابعاد تنظیم هیجانی پرداخت.
طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی به صورت پیش آزمون و پس آزمون بود. حجم نمونه در پژوهش حاضر 20 نفر خانم متأهل - هر گروه 10 نفر - بود که با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس از میان مراجعه کنندگان به کلینیکها انتخاب شدند. نتایج تحلیل آماری آزمون t نشان داد که درمان گروهی کاربرد مهارتهای هوش معنوی باعث افزایش معنادار میزان رضایت زناشوئی میگردد. همچنین نتایج تحلیل آماری نشان داد این درمان تأثیر معناداری در تعدیل ابعاد تنظیم هیجانی در بعد زمینه دشواری در بیان احساسات دارد.
