بخشی از مقاله
چکیده
عامل دسترسی یکی از تاثیر گذارترین عوامل در شکل گیري تخلفات ساختمانی وسیع در نواحی روستایی پیرامون کلانشهرهاي اسلامی است، دسترسی به مراکز کار و فعالیت متناسب با توانمندیهاي ساکنان چنین سکونتگاههایی و همچنین تلاش آنان جهت مسکن دار شدن و خارج کردن اجاره بها از سبد هزینه خانوار مهمترین عوامل بروز چنین تخلفاتی در نواحی روستایی پیرامون این کلانشهرهاست.
روستاي مرتضی گرد در جنوب شهر تهران و در فاصله 100 متري ضلع جنوبی بزرگراه آزادگان و در شرق شهر چهار دانگه واقع شده است. این روستا با بیش از 1000 تخلف ساختمانی بحرانی ترین کانون تخلفات ساختمانی پیرامون شهر تهران است. عمده مشکلات ساخت و سازهاي غیر مجاز در نواحی روستایی همچون مرتضی گرد، عدم رعایت استانداردها و ضوابط پیش بینی شده ساخت وسازها در مطالعات طرح هادي، مسکن سازي شتابزده به علت نداشتن پروانه ساختمان عموماً به صورت ریز دانه و کوتاه مرتبه بدون نقشه و ناظر با مصالح نازل و کم دوام حتی در مکانهاي فاقد ایمنی مانند بستر رودها و مسیلها و در حریم دکل هاي برق فشار قوي، غلبه کاربریهاي مسکونی بر کاربریهاي عمومی و خدماتی، استفاده غیر قانونی از آب، برق، گاز و تلفن، بازتفکیک غیر مجاز مساکن و ...... است.
آسیب شناسی تخلفات ساختمانی در نواحی روستایی کلانشهري مانند تهران و ارائه راهبردهاي اجرایی مقابله با آن به منظور کاهش تخلفات ساختمانی هدف اصلی این مقاله است. روستاي مرتضی گرد در زمان شروع مطالعات طرح هادي در سال 1387، داراي 4089 نفر جمعیت بوده است که با نرخ رشد 1/5 درصد با 656 نفر افزایش، جمعیت روستا 4745 نفر در سال افق طرح - سال - 1397 برآورد گردیده است.
اما هم اکنون - آبانماه - 1388 با وجود در دست ساخت بودن صدها بناي غیر مجاز، آمارها حاکی از تحقق سقف جمعیتی پیش بینی شده در طرح هادي روستا دارد. به منظور ساماندهی ساخت و سازهاي غیر مجاز صورت گرفته در این روستا، بازنگري در مطالعات طرح هادي با در نظر گرفتن واقعیت هاي موجود - پس از تعیین تکلیف تخلفات در کمیسیون ماده - 99 و برخورد مناسب با تخلفات توسط کمیسیون ماده 99 پیشنهاد می گردد.
1 مقدمه
یکی از مسائل و مشکلات روستاهاي کشور نابسامانی وضع کالبدي و کیفیت نامناسب مساکن روستایی است. با توجه به اینکه گسترش و تکوین اکثر روستاها به صورت خودجوش بوده و عمدتا بر اساس طرح و نقشه از پیش تعیین شده نبوده است، بنابراین بافتهاي روستایی مشکلاتی دارند، که باید از طریق یک برنامه ریزي کالبدي و اجتماعی منسجم اقدام به رفع این مشکلات کرد. از مهمترین راهکارهاي اجرایی موجود تهیه و اجراي طرح هادي روستایی می باشد.
طرح هادي، طرحی است که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین براي عملکردهاي مختلف از قبیل مسکونی، تولیدي، تجاري، کشاورزي، تأسیسات، تجهیزات و نیازمندیهاي عمومی روستایی را حسب مورد در قالب مصوبات طرحهاي ساماندهی فضا و سکونتگاههاي روستایی یا طرحهاي جامع ناحیه اي تعیین می نماید - شهرآراي طبرستان، . - 1387 اجراي طرحهاي هادي روستایی بهعنوان سند جامع روستاها می تواند در کاهش روند ساخت و سازهاي غیر مجاز نقش موثري را ایفا کنند. ضوابط و مقررات اجرایی مربوط به نحوه استفاده از اراضی چه درخصوص واحدهاي مسکونی و چه در خصوص سایر کاربریها و استناد به آنها در تمام ابعاد اجرایی ضرورت قانونی دارد و عدم رعایت این ضوابط در هنگام ایجاد ابنیه تخلف محسوب می گردد.
مطالعات در زمینه ساخت و سازهاي غیر مجاز و تخلفات ساختمانی نواحی روستایی تا کنون کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته است. بنا بر این انجام چنین تحقیقاتی ضروري می باشد. روستاي مرتضی گرد با توپوگرافی دشتی و مسطح در جنوب شهر تهران و در فاصله 100 متري ضلع جنوبی بزرگراه آزادگان واقع شده است. این روستا با بیش از 1000 تخلف ساختمانی بحرانی ترین کانون تخلفات ساختمانی در پیرامون شهر تهران است و به همین دلیل بعنوان نمونه موردي جهت بررسی ساخت و سازهاي غیر مجاز در نواحی روستایی شهر تهران انتخاب گردیده است. آسیب شناسی تخلفات ساختمانی در نواحی روستایی کلانشهري مانند تهران و ارائه راهبردهاي اجرایی مقابله با آن به منظور کاهش این تخلفات هدف و مساله اصلی این مقاله است.
2 مشخصات روستاي مرتضی گرد
روستاي مرتضی گرد از توابع دهستان خلازیر، بخش آفتاب و شهرستان تهران می باشد و از نظر توپوگرافی در ناحیهي هموار و تقریبا مسطح قرار دارد. این روستا در جنوب شهر تهران و در فاصله 100متري ضلع جنوبی بزرگراه آزادگان و در شرق شهر چهار دانگه واقع شده است - نقشه . - 1در این روستا قلعه اي به نام »مرتضی کرد« بوده است که به مرور زمان به »مرتضی گرد« تبدیل شده است،و نام روستا نیز از آن گرفته شده است.
این روستا سه محله به نام هاي ترك آباد، مرتضی گرد و قلعه دارد و اهالی روستا از دو قوم آذري و همدانی می باشند. سیل و زلزله از جمله سوانحی هستند که روستاي مرتضی گرد با آن مواجه شده است. در این روستا سابقه سیل شدید وجود دارد که آخرین سیل شدید درسال 1379 بوده است. آب شرب روستاي مرتضی گرد از 4 حلقه چاه که توسط شرکت آب و فاضلاب روستایی تهران حفر شده است، تامین می شود و آب کشاورزي روستا نیز از چاه تامین می شود. روستا داراي آب، برق، گاز و تلفن می باشد.
