بخشی از مقاله
چکیده
در دهه هاي اخیر گسترش تخلفات ساختمانی در بسیاري از شهرهاي کشور یکی از معضلات ساکنین و مدیران شهري به شمار می رود. در اغلب موارد این گسترش بی رویه در صورت عدم کنترل صحیح و مدیریت مطلوب، چالش برانگیز خواهد بود. هدف این تحقیق تحلیل علل تخلفات ساختمانی، پیامدهاي آن و ارائه راه حل هاي مقابله با آن، بوده است.
در این پژوهش دو مسئله مطرح است؛ مسئله اول به بررسی بورکراسی و تشریفات قانونی و تأثیر آن در تخلفات ساختمانی پرداخته است و در مسئله دوم، تأثیرأخذ عوارض بر تخلفات ساختمانی مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق حاکم بر این تحقیق، توصیفی تحلیلی است. روش گردآوري اطلاعات مورد نیاز از نوع اسنادي و پیمایشی است. به طوري که براي بررسی تخلفات ساختمانی، 190 پرسش نامه با روش نمونه گیري تصادفی، تکمیل گردید. دستاورد اصلی این پژوهش را می توان در ذکر این نکته دانست که عوارض پروانه ساختمانی، تغییر کاربري، تراکم قانونی و حق تفکیک با 58 درصد مهم ترین علت تخلف ساختمانی در شهر سردرود بوده است.
-1 مقدمه
با توجه به افزایش جمعیت، توسعه وگسترش نامحدود شهرها به ویژه مادرشهرها، فعالیت هاي عمرانی در حوزه هاي پیرامونی آن ها به شدت افزایش یافته است. نزدیکی به مادرشهرها و ارزان بودن قیمت زمین و هزینه ها موجب شده که چنین حوزه هایی در کانون فعالیت ها قرار بگیرند که ساخت وساز بی رویه یکی از مهم ترین موارد می باشد.
ساخت وساز در سیستم هاي شهري مستلزم کنترل و هدایت هاي ویژه اي در پیشبرد شهر به سوي برنامه هاي از پیش تعیین شده و منظم می باشد. در تبین این برنامه ها مسائل زیادي از جمله زیباسازي و آیین نامه هاي نظام مهندسان براي استحکام بنا و استفاده بهینه از امکانات موجود و خدمات عمومی از قبیل ایجاد پارك ها، فضاي سبز، آتش نشانی و ... هستند که طراحان شهرسازي در ارائه طرح و کنترل ساختمان سازي و ممانعت از ساخت و سازهاي بی رویه، مد نظر قرار می دهند
در همین راستا، مقررات و ضوابطی توسط کارشناسان، براي مالکین اراضی و املاك واقع در محدوده قانونی و حریم شهرها در جهت چگونگی احداث ساختمان ها و چگونگی نظارت بر نحوه ي استفاده از اراضی و املاك محدوده و حریم شهر از جمله نحوه ي تفکیک، نحوه ي استفاده و تعیین تراکم زمین از قبیل مسکونی، فضاي سبز، تجاري و تعداد طبقات احداثی به وجود آمده است.
از طرف دیگر، امر برنامه ریزي شهري و به تبع آن مقوله ي شهرسازي، فرایند طولانی، زمان بر و هزینه بردار است که با خود عوامل متعددي از جمله سازمان ها، مردم و نهادهاي اجرایی متعددي را درگیر می سازد. مقوله شهرسازي در طول زمان، کیفیت فضاهاي شهري، زیبایی و نظم را ارتقا بخشیده و گامی در راستاي رسیدن به توسعه پایدار شهري خواهد بود
از جمله مواردي که به اجرایی شدن موارد مذکور کمک می نماید، وجود قوانین مدون علمی و تخصصی در رابطه با امر برنامه ریزي شهري و نحوه ي اجراي این قوانین و از همه مهمتر نظارت بر اجراي آن ها خواهد بود. در این ارتباط، رعایت قوانین منطقه بندي، فعالیت هاي ساختمانی و نحوه ي استفاده از اراضی شهري ضروري است. اهمیت صدور پروانه تا حدي است که در بسیاري از کشورهاي پیشرفته، اجراي ضوابط منطقه بندي بر عهده واحد صادرکننده پروانه گذاشته می شود
علت یابی تخلفات ساختمانی که در ساخت وسازها توسط بخش خصوصی از طرف بعضی از مؤسسات و سازمان ها صورت می گیرد، کمک موثري در اجراي ضوابط مربوط به شهر خواهد نمود. همچنین ریشه یابی تخلفات ساختمانی، ضرورت ایجاد تغییر و تجدید نظر درپاره اي از ضوابط شهر و شهرسازي را به همراه خواهد داشت
با توجه به ماهیت چند بعدي تخلفات ساختمانی و درگیري و ارتباط آن با ارگان ها و سازمان هاي اجرایی و دولتی از یک سو و مردم از سوي دیگر، این تخلفات داراي انواع متعددي بوده که برخی از آن ها نادیده گرفتن و یا ناسازگاري قوانین موجود با شرایط اجتماعی، اقتصادي، سیاسی و فرهنگی مردم را مسأله ي شهرسازي و برنامه ریزي شهري نمایان می سازد و به مرور زمان سبب افتراق و جدایی به جاي سازگاري و انطباق دو بعد جدایی ناپذیر اجتماعی و کالبدي امر بنامه ریزي شهري از یکدیگر می گردند و انواع تخلفات ساختمانی از قبیل تخلف احداث بنا بدون پروانه، تخلف عدم استحکام بنا، تخلف، تبدیل، حذف کاربري و ...را سبب می گردد
طبق مقررات ساختمان، کسب پروانه ساختمانی از شهرداري براي پروژ ه عمرانی و یا نوسازي در مناطقی که داراي طرح کاربري یا فاقد کاربري اراضی هستند، الزامی است. هم چنین تغییر کاربري اراضی از حالت مسکونی به تجاري یا اداري نیاز به کسب مجوز دارد و تغییرات جزیی در ساختمان باید با اطلاع شهرداري باشد
با بررسی فعالیت هاي ساختمانی در مادر شهرها و حوزه هاي پیرامونی آن ها می توان گفت آمار و ارقام تخلفات نسبت به سال هاي گذشته چند برابر شده است. در این پژوهش تخلفات ساختمانی در حوزه ي پیرامونی مادرشهر تبریز، بررسی شده است. که هدف اصلی اش در راستاي ارزیابی و مشخص کردن متداول ترین نوع تخلف ساختمانی و شناخت علت تخلف ساختمانی در شهر سردرود است.
