بخشی از مقاله
سنجش اعتياد پذيري دانش آموزان پس دوره راهنمايي روستاي مرتضي گرد(منطقه ١٩ تهران) در سال تحصيلي ٨٨-٨٩
چکيده
مقدمه و هدف: هدف اين پژوهش تعيين ميزان اعتياد پذيري دانش آموزان پسر روستاي مرتضي گرد و تعيين سهم هر يک از عوامل سلامت رواني (نبود نشانه هاي جسمي ،اضطراب ،ناسازگاري اجتماعي و افسردگي )، مشخصات فردي و جمعيت شناختي ،
عوامل خانوادگي و عوامل مرتبط با مدرسه و همسالان در پيش بيني اعتياد پذيري دانش آموزان بود.
روش کار: نمونه پژوهش ،شامل دانش آموزان مدرسه راهنمايي پسرانه استقلال روستاي مرتضي گرد که در سال ١٣٨٨ انتخاب شدند.براي ارزيابي سلامت رواني از فرم ٢٨سوالي پرسشنامه سلامت عمومي (GHQ)،براي اندازه گيري استعداد از خرده مقياس استعداد اعتياد پرسشنامه سنجش اعتياد و براي سنجش مشخصات فردي و جمعيت شناختي ،عوامل خانوادگي و عوامل مرتبط با
مدرسه و همسالان از ٣پرسشنامه محقق ساخته ، استفاده شد.داده ها با استفاده از آمار توصيفي و تحليل رگرسيون گام به گام تجزيه و تحليل شد.
يافته ها: يافته ها نشان داد که ٦٣.٨%دانش آموزان استعداد بسيار کمي براي ابتلا به اعتياد دارند(نمره هاي ١-١٨)، ٢٠% آنها استعداد کمي براي ابتلا به اعتياد دارند(نمره هاي ١٩-٢٠)،٨.١%آنها استعداد متوسطي براي ابتلا دارند(نمره هاي ٢١-٢٢)و ٢.٤%آنها استعداد بسيار زيادي براي ابتلا به اعتياد دارند(نمره هاي ٢٥به بالا).نتايج تحليل رگرسيون گام به گام نيز نشان داد که سلامت رواني مي تواند به طور معني داري استعداد اعتياد دانش آموزان پسر دوره راهنمايي را پيش بيني کند.(٠٠٠=P)
بحث و نتيجه گيري : نتايج اين تحقيق در کل نشان داد که ٢٨%دانش آموزان پسر دوره راهنمايي روستاي مرتضي گرد اعتياد متوسط و بالاتر دارند.اين امر اهميت توجه هرچه بيشتر همه افراد را ايجاب مي کند که به نحوي در زمينه سازي ابتلا به اعتياد با
پيشگيري از آن ،نقش دارند.
واژگان کليدي: استعداد اعتياد، دانش آموزان پسر، سلامت رواني ، مدرسه و همسالان.
مقدمه
اعتياد يک بيماري اجتماعي است که عوارض جسمي رواني نيز دارد و منجر به انحرافات فراواني در جامعه مي شود، فرد معتاد خانواده اش را به جرم و انحراف سوق مي دهد و به خود و خانواده و جامعه هزينه هاي فراوان مادي و اجتماعي تحميل مي کند.دامنه اثرات مخرب اعتياد به مواد مخدر آنچنان گسترده است که نه تنها براي فرد معتاد، بلکه براي اعضاي خانواده، دوستان و همکاران و به طور کلي براي جامعه عواقب وخيمي به دنبال دارد.امروزه نه تنها کشور ما بلکه جامعه جهاني در معرض آثار سوء فرهنگي و اجتماعي و سياسي و اقتصادي بلاي خانمان سوز اعتياد قرار گرفته اند[١٠].در اين بين اعتياد نوجوانان به مواد مخدر پيامدهاي وخيم تري در پي دارد. زيرا ادامه حيات و پيشرفت و توسعه هر جامعه در گرو سر زندگي و شادابي و فعال بودن نوجوانان آينده ساز است .از طرف ديگر نوجوانان به سبب تغييرات سريع جسمي و رواني و و از آن جهت که هويت آنها تازه در حال شکل گرفتن است ، در وضعيت خطرناک و حساسي قرار دارند و نسبت به ناملايمات محيطي حساس تر و بيشتر در معرض خطر اعتياد به مواد مخدر هستند[٨].اعتياد در مجموع يک بيماري زيست شناختي و روانشناختي و اجتماعي است و عوامل متعددي در سبب شناسي سوء مصرف و اعتياد موثر هستند که در نهايت منجر به شروع مصرف و سپس اعتياد مي شوند[٩].اعتياد بحراني اجتماعي جامعه است که اگر به آن رسيدگي نشود و در بخش پيشگيري اقدامي موثر و علمي صورت نگيرد، کم کم دامنگير جوانان و نوجوانان مي شود و آينده سازان و توان و انرژي عظيم جامعه که در بطن اين قشر جامعه نهفته است ، را به مخاطره مي اندازد و در واقع تيشه به ريشه جامعه و آينده زده است و آنگاه است که چنين فضايي آبستن انواع انحرافات و مشکلات فردي و اجتماعي خواهد بود.اعتياد به مواد مخدر پديده اي جديد و خاص زندگي مدرن است .چراکه مصرف مواد مخدر اگر هم در گذشته وجود داشت ، به عنوان اعتياد و انحراف شناخته نمي شد.اما با گسترش فرهنگ مدرن ،ارزش ها و هنجارهاي مدرن نيز رواج يافته و کنش ها و رفتارهايي چون اعتياد به مواد، متعارض با هنجارها تلقي مي شود. اعتياد پديده اي آشنا براي هر ايراني است .کشوري که تبديل به شاهراه طلايي ترانزيت براي مواد شده است و جوانان و نوجوانان به طور بالقوه در معرض اعتياد به مواد مخدر هستند و اعتياد در ميان دانش آموزان و دانشجويان از مسائل روز و مورد توجه و نگراني جامعه است . ايران کشوري جوان با ميليون ها جوانان و نوجوان است و براي سالم نگه داشتن اين جمعيت ،گاه بايد هزاران جوان نيز فدا کرد.هزاران جوان پاک ايران در جنگ و انقلاب شهيد شدند تا جوانان و کشور جوانمان آزاد و مستقل و سالم زندگي کنند و اينک در جنگ نابرابر فرهنگي مي بايست با تعمقي بيشتر و بر پايه اصول و منطق و علم با اين ويروس خطرناک و مهلک که به هدايت کشورهاي منفعت طلب وارد خون آينده سازان اين مرز و بوم شده و خواهد شد ، مبارزه کرد. اينک چرا جوانان معتاد شده اند،نمي تواند براي از بين بردن اعتياد موجود کارساز باشد و راهگشا باشد و فقط مي تواند در امور پيشگيري کاربرد داشته باشد.درک اين عوامل زمينه ساز و مستعد کننده، برنامه ريزي هدفمند براي پيشگيري از ابتلا به اعتياد را امکان پذير مي کند.
عوامل موثر در مصرف مواد در نوجوانان در شش خرده عامل بررسي شده است که عبارتند از :عوامل فردي خانوادگي ، عوامل مرتبط با مدرسه و گروه همسالان، جامعه نظام اجتماعي ، فرهنگي [٩]. تحقيقات متعددي تاثير عوامل فوق الذکر را بر گرايش افراد سنين مختلف مخصوصا نوجوانان را به مواد مخدر تاييد مي کند. کالکينز و همکاران (٢٠٠٢)، دريافتند که از لحاظ وجود عوامل فردي ، خانوادگي مدرسه اي مرتبط با سوء مصرف مواد، بين نواحي جغرافيايي مختلف ميشيگان (شب جزيره شمالي ، مرکز، شرق و جنوب شرقي و ديترويت ) نيز متفاوت وجود دارد پژوهش محمد پوراسي و همکاران (٢٠٠٧) نشان مي دهد که سن بالاتر،رفتار مخاطره آميزسن پايين تر شروع مصرف سيگار ، طبقه اقتصادي اجتماعي بالاتر و سابقه استفاده از داروهاي غير مجاز از جمله عواملي هستند که با مصرف سوء مواد دانش آموزان ايراني ارتباط دارند.نتايج پژوهش برزگري (١٣٨٠)نشان مي دهد که نوجوانان و جوانان مصرف کننده مواد، گامهاي اوليه را با کشيدن سيگار شروع کرده اند. يافته هاي تحقيق شکاري (١٣٨٠) ،که بر نوجوانان و جوانا معتاد کاشاني انجام شده ، نشان مي دهد که ٨٠%اين آزمودني ها مصرف سيگار را عامل بسيار مهمي در گرايش خود به اعتياد مي دانند.
نتايج تحقيق روبرتز و اکسينگ (٢٠٠٧)نشان مي دهد که وابستگي به مواد با اختلالات اضطرابي همراه است ، اما سوء مصرف مواد چنين نيست . علاوه بر اين هم سوء مصرف مواد و هم وابستگي به مواد اغلب با اختلاات خلقي و نيز اختلال (رفتار) ايذايي همراه است . کوهن و همکاران (٢٠٠٧)دريافتند، که اختلالات شخصيت و اختلال سلوک با تشخيص و علائم اختلال سوء مصرف مواد ارتباط دارد و تاثير آنها بر اين اختلال مستقل از عوامل خطر خانوادگي ، جنس آزمودني و ديگر اختلالات رواني مرتبط است . نتايج پژوهش کوکوي و همکاران (٢٠٠٧) نشان مي دهد که رفتار نابهنجار و رفتار ضد اجتماعي بيشتر از افسردگي با سوء مصرف مواد رابطه دارد . نتايج پژوهش جزايري و همکاران (١٣٨٤) نشان مي دهد که بين نوجواناني که سيگار، الکل و مواد مصرف مي کنند و آنهايي که چنين رفتارهاي پرخطري ندارند، در اغلب شاخص هاي منفي و مثبت سلامت رواني تفاوت دارند. برقي (١٣٨١) در پژوهش خود دريافت که دانش آموزان معتاد نسبت به دانش آموزلان غير معتاد نمره بالاتري در مقياس استعداد اعتياد کسب مي
کنند. بررسي هاي مختلف همچنين نشان داده است که مدرسه و همسالان نيز در گرايش نوجوانان به مواد مخدر نقش دارند. نتايج پژوهش آساسانگ کننچاي و همکاران(٢٠٠٧) نشان مي دهد که جنسيت پايه تحصيلي و عملکرد تحصيلي با مصرف مواد غير مجاز رابطه قوي دارد.
