بخشی از مقاله
چکیده
استفاده از دوچرخه سبب ارتقا سطح سلامت شهروندان و هم شهرها می باشد و بستر مناسبی است برای پایداری شهرها و حذف آلاینده های زیست محیطی .البته برای نیل به این هدف نیازمند زیر ساخت های مناسب با ایجاد مسیرهای دوچرخه استاندارد وهمچنین ارتقا فرهنگ استفاده از دوچرخه در سطح شهر ها به ویژه در کلان شهرها هستیم. در این مقاله سعی شده تا با ارایه راهکارهایی جهت ایجاد مسیرهای دوچرخه و ترکیب آن با سایر وسایل حمل و نقل عمومی تشویق شهروندان به استفاده از آن به جای دیگر وسایل حمل ونقل شخصی گامی باشد در جهت داشتن شهرهای پاک ترو شهروندان سالم تر.همچنین نمونه های موفق مسیرهای دوچرخه در شهرهای اروپایی و شهرهای ایران و علت موفقیت آن بررسی خواهد شد.
مقدمه
در نیم قرن اخیر، روند فزاینده کاربرد اتومبیل شخصی در بسیاری از کشورها، مسایل و معضلات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فراوانی را در پی داشته و ادامه این روند، آینده نگران کننده ای را در برابر جوامع شهری ترسیم نموده است. برای پیشگیری از این وضعیت قابل انتظار، گسترش حمل و نقل عمومی و سایر شیوه های غیر موتوری، به عنوان راه های اساسی حل این بحران، شناسایی شده اند. در این بین دوچرخه به عنوان یکی از سبزترین مدها حمل و نقلی، مورد توجه ویژه ای قرار دارد. آمار قابل توجه استفاده گسترده از دوچرخه در بسیاری از شهرهای اروپا و یا چین اثباتی بر این مدعا به شمار می رود.
- نبی زاده و همکاران - پس از شروع نهضت بازگشت به حمل و نقل با دوچرخه توسط کشورهای توسعه یافته، امروزه کشورهای در حال توسعه نیز دریافته اند که راه حل بهینه کاهش هزینه های سوخت مصرفی حمل و نقل و دیگر معضلات زندگی ماشینی، روی آوردن جدی به سوی این مد سبز حمل و نقلی است - تفضلی و اکبری،. - 1390 از مزایای استفاده از دوچرخه به جز کمک به کاهش آلودگی هوا ، می توان به کاهش ترافیک در سطح شهرها و به سبب آن کاهش آلودگی صوتی و ارتقاء سلامت شهروندان اشاره کرد.
مبانی نظری
پس از شروع نهضت بازگشت به حمل و نقل با دوچرخه توسط کشورهای توسعه یافته، امروزه کشورهای در حال توسعه نیز دریافته اند که راه حل بهینه کاهش هزینه های سوخت مصرفی حمل و نقل و دیگر معضلات زندگی ماشینی، روی آوردن جدی به سوی این مد سبز حمل و نقلی است - تفضلی و اکبری،. - 1390 از مزایای استفاده از دوچرخه به جز کمک به کاهش آلودگی هوا ، می توان به کاهش ترافیک در سطح شهرها و به سبب آن کاهش آلودگی صوتی و ارتقاء سلامت شهروندان اشاره کرد.
تردد و حضور شهروندان در فضاهای عمومی محلات، مستلزم وجود فضای مناسب حرکت به خصوص پیاده راه ها و معابر اختصاصی تردد دوچرخه و همچنین معابر ترکیبی پیاده- دوچرخه، پیاده، دوچرخه و سواره با اولویت پیاده و دوچرخه می باشد که همراه با دسترسی مناسب، امنیت، آسایش و جذابیت محیطی باشد که جهت تحقق این هدف می توان با طراحی مطلوب معابر و فضاهای پیاده و دوچرخه محور و ایجاد سلسله مراتبی از هسته ها و گره ها، گره هایی خودکفا با اربری مختلط که نیاز به جابه جایی برای دسترسی به خدمات شهری را کاهش می دهند، گامی در جهت رفع مسائل و مشکلات مورد اشاره برداشت.
همچنین توسعه سیستم حمل و نقل عمومی مشوق پیاده روی که با افزایش قابلیت پیاده مداری در شهرها و ترغیب به استفاده کمتر از وسایل نقلیه شخصی- موجب تقویت تعاملات اجتماعی شهروندان به ویژه در محلات شهری و کاهش اثرات نامطلوب اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی استفاده از وسایل نقلیه موتوری شخصی می شود، نهایتا منجر به ارتقای پایداری در محلات شهری و شهرها خواهد شد - اکبری و همکاران،. - 1390 اما با توجه به هزینه ها و دشواری طراحی مسیرهای دوچرخه، طراحی آن ها تنها در شرایطی مثمر ثمر و موفق خواهد بود که پس از بهره برداری، این سیستم ها از مطلوبیت مورد انتظار برخوردار گردند و بتوانند نقش خود را در بهبود شرایط ترافیکی شهر ایفا نمایند.
پیش شرط رسیدن به این مهم، آن است که این طراحی ها با بررسی دقیق و مطالعه مدبرانه شرایط سیستم در زمان حال و در افق آینده صورت گیرند. از مهمترین این شرایط، تامین نیازهایی است که دوچرخه سواران از سیر حرکت خود دارند. از این رو این مقاله می کوشد تا با معرفی دقیق تر مسیرهای استاندارد دوچرخه سواری به همراه تصاویر و نمودارهای چکیده، بینشی را برای شناخت انتظارات دوچرخه سواران و آن چه مسیر برای عملکرد بهینه به آن نیازمند است، معرفی نماید - تفضلی و اکبری،. - 1390
مکان یابی مناسب برای مسیر دوچرخه
مهم ترین مساله طراحی مسیر مناسب دوچرخه در شهرهاست که بتواند با خیابا های شهر و شهروندان رابطه معقول و منطقی ایجاد کند به گفته جان لاپلانته مهندس ترافیک دانشگاه ایلیونز امریکا در خیابان کامل است که همه ی نیازها بدون تداخل و با سازگاری قابل مشاهده و دستیابی است. - شکل - 1 تعیین و شناسایی مکان مناسب برای فعالیت های متنوع امروزی در مکان و فضاهای مختلف کار چندان ساده ای نیست .برای مکان یابی مناسب، برنامه ریزان باید عوامل مختلفی را باتوجه به موضوع وهدف در نظر داشته باشد .انتخاب مکان های بهینه برای فعالیت های مختلف دارای سابقه ای طولانی است وطرح های مختلفی برای مکان یابی بر اساس هدف ارائه شده است.
یکی از افرادی که تحقیقات با ارزشی در زمینه علوم مکانی دارد، تابلر است .نتایج تحقیقات وی زیربنای فکری و راهبردی بسیاری از مدل های کمی بعدی بوده اند . نظریه او، قانون اول جغرافیا لقب گرفته است طبق قانون اول جغرافیا، اشیا به هم مرتبط اند، اما چیزهایی که به هم نزدیکتر هستند، رابطه بیشتری در مقایسه با چیزهای دور ازیکدیگردارند - تقوایی و فتحی ،. - 1390 بر همین اساس هیلینگ اعتقاد داردکه برخی از مکان ها برای منظور و هدفی خاص، بهتر از مکان های دیگرند.
سؤال جغرافیایی که در این زمینه مطرح می شود این است که بهترین مکان کجاست؟ و اجزای بسیاری از پرسش های جغرافیایی را تشکیل می دهد.از طرفی بستر مکانی می تواند کارایی سایت و محل را تغییر دهد و پارامتر مکان می تواند بر کارایی فعالیت ها تأثیر داشته باشد. - تقوایی و فتحی ،. - 1390 با توجه به اینکه مسیر های دوچرخه از مسیر های پیاده رو و ماشین رو کاملا مجزا باشد و یا به صورت تلفیقی استفاده گردد،متفاوت می باشد که البته هر مسیری دارای اندازه های خاصی می باشد که به آن پرداخته شده است.
معیارهای مکان گزینی در جهت طراحی مسیر های دوچرخه سواری
برای طراحی مسیر های دوچرخه سواری در مناطق مختلف رعایت اصو لی استاندارد و مناسب الزامی است .از طرفی این ضوابط در بسیاری از موارد دارای وجوه مشترک می باشندکه با کاربرد آنها در طراحی و احداث مسیر های دوچرخه می توان به نتایج بهینه دست یافته وهمچنین به تبع آن زمینه های گسترش استفاده از دوچرخه فراهم گردد.
