بخشی از مقاله
عنوان: راهکارهای نوین انتقال نور طبیعی روز به داخل فضاهای معماری در راستای توسعه پایدار
چکیده
در دنیای حال با توجه به توسعه جمعیتی و محدودیت منابع تجدید ناپذیر فسیلی پیدا کردن راهکاری برای بهرهوری از انرژی و جلوگیری از اتلاف آن، اهمیت پیدا میکند، علاوه بر این توجه به محدودیت نورگیری در بسیاری از فضاهای معماری، برخورداری از نور طبیعی و انتقال آن به فضای معماری، به چالش بزرگی در سالهای اخیر تبدیل گشته است. از آنجایی که توجه به طراحی ساختمانها از این منظر جهت حفظ منابع طبیعی میباشد لذا توجه به پایداری نیز از موارد مهم در این مقاله میباشد در حال حاظر تکنولوژیهای جدید و پیشرفت علم در نحوه انتقال نور طبیعی به عنوان جزء جدا ناپذیر از کیفیت یک فضا، تغییرات زیادی ایجاد کرده است. لذا در این مقاله پس از ذکر مزایای استفاده از نور طبیعی در ساختمانها با معرفی چند راهکار نوین برای استفاده حداکثر از نور طبیعی روز در فضای داخلی و تولید نور مطلوب میپردازیم بدین منظور با استفاده از روش توصیفی و با تکنیک جستوجو در منابع کتابخانهای به شناخت و بررسی سیستمهای مربوطه خواهیم پرداخت.
واژههای کلیدی: نور طبیعی، معماری پایدار، انتقال نور، انرژی
1
-1 مقدمه
انرژی خورشیدی بزرگترین منبع انرژی در جهان به شمار می رود. این انرژی پاک، ارزان و عاری از اثرات مخرب زیست محیطی است که به روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد محدودیت منابع فسیلی و نتایج به وجود آمده از تغییرات زیست محیطی و آب و هوای جهانی، شرایط مناسبی را جهت رقابت انرژی خورشیدی با انرژی های فسیلی، به ویژه در کشورهایی که دارای پتانسیل بالای تابش می باشند، ایجاد کرده است. انرژی خورشیدی، می تواند به روش های متفاوتی از جمله توسط تجهیزاتی نظیر کلکتورهای بشقابی مسطح، سلول های فتووولتائیک و نیروگاه های حرارت خورشیدی مورد بهره برداری قرار گیرد. [1]
در طول قرن 19 میلادی، خورشید منبع اصلی روشنایی داخل بناها در طول روز بوده است. اما اکتشاف لامپ هایی که به واسطه الکتریسیته اطراف را روشن می ساختند (نور مصنوعی) موجب شد تا نور خورشید تبدیل به ابزاری سنتی برای تأمین روشنایی مورد نیاز گردد. با این حال امروزه، نور خورشید می تواند جایگزین مناسبی برای نورهای مصنوعی گردد. چراکه علاوه بر مسائل مربوط به پایداری انرژی و صرفه اقتصادی، مزایای دیگری همانند زیبایی بیشتر فضاهای معماری و سلامتی مصرف کنندگان را نیز دارد. [8]
نور روز به عنوان یک منبع ضرروی برای مقدار انرژی بالا و در دسترس محسوب میشود. علاوه بر این، جزو انرژیهای تجدید پذیر به شمار میرود. استفاده از سیستم روشنایی مناسب و معرفی نور خورشید به داخل ساختمان موجب صرفه جویی در مصرف انرژی میشود.
در این میان استفاده از نور طبیعی در فضاها نقش موثری در بهره وری انرژی و جلوگیری از اتلاف انرژی الکتریسیته خواهد داشت که از مباحث معماری پایدار می باشد.
استفاده مناسب و کارآمد از نور روز، نیازمند شناخت کامل ویژگیهای نور و روش طراحی با توجه به آن است.
با بهره گیری صحیح از نور چهار جهت و حتی نور سقف و مهار و کنترل نور به داخل ساختمان از روشهای خاص میتوان نور را به اندازه کافی هدایت و مهار نمود.
-2 تعریف توسعه پایدار
پایدار بدین معنا نیست که هیچ چیزی تغییر ننماید. همچنین به معنای بهترین حالت ساختمانها که هیچ مورد منفی در آن وجود نداشته باشد. یک جامعه پایدار در پی بقا و بهبود مشخصههای اقتصادی، محیطی، و اجتماعی یک ناحیه است تا اعضای آن بتوانند سالم و بهره ور با لذت به ادامه حیات بپردازند. [6]
اگر چه برداشت افراد از معماری پایدار متفاوت است، اما همه در این نکته که این معماری توجه زیادی به ساخت محیط مصنوع با در نظر گرفتن حفظ منابع طبیعی و استمرار آن برای آیندگان دارد؛ موافقند. مفهوم معماری پایدار بیشتر از آنکه با نگهداری زندگی مرتبط باشد، به افزایش در کیفیت و استاندار میپردازد. [5]
هدف اصلی توسعه پایدار، تامین نیازهای اساسی، بهبود ارتقاء سطح زندگی برای همه، حفظ و اداره بهتر اکوسیستمها و آینده امن تر و سعادتمندتر ذکر شده است.
صاحب نظران امر توسعه، سیاستهای توسعه پایدار را بر چهار رکن اصلی زیر بر میشمارند: -1 به حداقل رساندن مصرف منابع طبیعی تجدید ناپذیر -2 پایدار ساختن منابع طبیعی تجدید ناپذیر
-3 نگهداشتن حد تولید ضایعات و آلودگیها در میزان ظرفیت و جذب محلی و جهانی -4 تامین نیازهای پایه انسانی و اجتماعی
2
-3 مزایای استفاده از نور طبیعی در معماری
بهره گیری از نور طبیعی مزایا و فواید بسیاری دارد که در اینجا برخی از مهمترین فواید آن بصورت خلاصه بیان می شود: -1 کاهش مصرف انرژی: وابستگی کمتر به نوردهی مصنوعی می تواند به کاهش 10 درصدی استفاده از الکترسیته کمک
کند.
-2 کاهش عوامل میکروبی و قارچ های داخل ساختمان: بیشتر بیماری ها، به ویژه مشکلات مزمن تنفسی اغلب با عوامل باکتریایی و قارچ ها که در بخش های مرطوب ساختمان تشکیل می شوند، ارتباط داده می شوند. نور طبیعی می تواند بطور طبیعی تولیدارگانیسم های مضر را کاهش دهد و نور خورشید بعنوان یکی از بهترین ضد عفونی کننده ها در نظر گرفته می شود.
-3 سلامتی ناشی از ویتامین : D مقدار فراوان نور خورشید می تواند از کمبود ویتامین های D و B1 که ممکن است باعث ایجاد بیماری هایی از قبیل نرمی استخوان و بری بری شوند، جلوگیری کند [2]
-4 بهبود کارایی به سبب تغییرات در محیط کار: بسیاری از موارد بررسی شده به این نتیجه رسیده اند که در اماکنی که از نور طبیعی استفاده شده است، بهبود قابل توجهی در کارایی کارکنان دیده می شود.
-5 افزایش جذابیت های بصری در طراحی داخلی: روشنایی طبیعی هنوز هم یکی از بهترین انواع سیستم های نوردهی می باشد که در طراحی داخلی استفاه می شود و می تواند چالش برانگیز و در عین حال کاری رضایت بخش در ترکیب موفقیت آمیز آن با سازه یا ساختمان، باشد.
-6 نور روز به دلیل برخورداری از اشعه ماورای بنفش یکی از عوامل به وجود آورنده ریتم طبیعی در سیستم های بیولوژیکی بدن است.
-7 استفاده از روشنایی طبیعی بر کمیت و کیفیت سایر فاکتورهای فضای استاندارد؛ مانند میزان دما و رطوبت تاثیر مستقیم دارد.
-8 استفاده از نور روز در فضا باعث ارتباط بیشتر با طبیعت شده و در تداوم سلامتی بینایی موثر است و کاهش اضطراب افراد را در پی خواهد داشت. [9]
