بخشی از مقاله
چکیده :
انسان موجودی خونگرم است و در حرارتهای معینی قادر به ادامهی زندگی خواهدبود. امروزه مطلوبترین حرارت را برای زندگی 21 درجهی سانتیگراد میدانندکه از نقطه نظر شرایط محیطی، با رطوبت 50 درصد و جریان هوایی نزدیک به 10 متر برثانیه همراه باشد. این عامل نیز هماننددیگر عوامل محیطی با تأثیرگذاری بر کارگر و بالطبع روندکاری وی میتواند باعث بروزحادثه شود.کاهش شدیددمای هوا درزمستان ،عامل افزایش میزان مرگ ومیر می باشد.تعدادکمی ازاین مرگ ومیرها به علت هیپوترمی وعامل مهم ترآن ترومبوزشریانی وبیماری های تنفسی است. با توجه به این که افرادبهترین وبیشترین ساعات روز و عمر خودرا درمحیط های کاری سپری می نماینداین مقوله براین گونه از افراد اثراات فراوانی به جای می گذارد .لذا هدف از انجام این پژوهش که به صورت مروری وکتابخانه ای انجام گردیه است بررسی راهکارهای ایمنی،بهداشت ومحیط زیست درکنترل ورفع این عامل می باشد.
کلمات کلیدی : سرما ، محیط های کاری ، کنترل ، HSE
مقدمه :
انسان موجودی خونگرم است و در حرارتهای معینی قادر به ادامهی زندگی خواهدبود. امروزه مطلوبترین حرارت را برای زندگی 21 درجهی سانتیگراد میدانندکه از نقطه نظر شرایط محیطی، با رطوبت 50 درصد و جریان هوایی نزدیک به 10 متر برثانیه همراه باشد. این عامل نیز هماننددیگر عوامل محیطی با تأثیرگذاری بر کارگر و بالطبع روندکاری وی میتواند باعث بروزحادثه شود.اگرحرارت مرکزی بدن به کمتراز35 درجهی سانتیگراد برسد،سرمازدگی اتفاق میافتدکه شدیدترین آسیب ناشی ازسرمااست.سرمازدگی میتواندبه دنبال غوطهورشدن درآب سردتنهابه مدت چنددقیقه یادراثرقرارگرفتن درهوای سردبه مدت چندساعت رخ دهد.رطوبت شدیدوجریان سریع باداحتمال وقوع آن رابیشترمیکند. - - 1 شودکاهش شدیددمای هوا درزمستان ،عامل افزایش میزان مرگ ومیر می باشد.تعدادکمی ازاین مرگ ومیرها به علت هیپوترمی وعامل مهم ترآن ترومبوزشریانی وبیماری های تنفسی است. با توجه به این که افرادبهتارین وبیشترین ساعات روز و عمر خودرا درمحیط های کاری سپری می نماینداین مقوله براین گونه از افراد اثرات فراوانی به جای می گذارد. - - 2
یافته ها وراهکارها:
منحنی تعداد حوادث بر حسب درجهی حرارت محیط نشان میدهد که کمترین مقدار حوادث در درجهی حرارت مطلوب 18 - تا 20 درجهی سانتیگراد - اتفاق افتاده و بیشترین آنها در حرارتهای بالاتر یا پایینتر رخ داده است.در اینجا به منظوررفع این عامل زیانآور راهکارهایی چند ارائه میشود:
-در فرآیندهای سرمازا، عایق کاری، مؤثرترین راه محافظت کارگر از آسیبدیدگی است.
-منابع تولید سرما به بیرون کارگاه انتقال داده شوند تا سرما تأثیر زیادی بر افراد نگذارد.
-آماده کردن قطعات و لوازم مورد نیاز در جایی گرم صورت پذیرد.این عمل بایدبه گونهای باشدکه کم ترین میزان کار ممکن در هوای سرد انجام شود. -اجرای برنامهی کار و استراحت، به طوری که مدت استراحت در محیط گرم سپری شود.
-انجام اموری مانند غذاخوردن،نوشیدن - نوشیدنیهای گرم غیرالکلی - و غیره در محیطی گرم صورت پذیرد.
-از سیستمهای حرارت عمومی یا موضعی برای افزایش دمای محیط کاراستفاده شود.
-گرم کردن دست کارگردرصورتی که کارگربایدکارظریفی رابادست بدون دستکش ودرمدت زمان 15 تا 20دقیقه یابیشترانجام دهد.برای این منظورمیتوان ازصفحات تابشی گرم،صفحات گرم تماسی یادمندههای هوای گرم استفاده کرد. -اگر سرعت هوا در محیط کار باعواملی همچون باد یا تجهیزات تهویهی هوا، افزایش مییابد، محیط کار از این نظر مورد حفاظت قرار گیرد. -سرعت جریان هوا در محیط کار تاحد امکان کاهش یابد. - - 3
-استفاده از یک ماسک یا روسریروی صورت در زمان کار به منظورمحافظت از صورت در برابر وزش باد اثری حیاتی دارد.
-کارگران نباید از صندلیهای فلزی بدون پوشش استفاده کنند.
- کاری که سردترین شرایط را طلب میکند در گرمترین ساعات روز انجام شود.
- در کارهایی که درانجام آن کارگرنیازبه استراحت بیشتری دارد،میتوان تعدادکارگران را افزایش داد.
-کارگران از لباسهای گرم و مناسبی استفاده کنند - انتخاب البسهی صحیح به موقعیت خاص استرس سرمایی بستگی دارد - . -نگه داشتن حجمی از هوا بین بدن و قسمت خارجی لباس، برای حفظ حرارت بدن مهم است. هرچقدر حجم هوای بیشتری بین هر لایه از لباس قرار گیرد، عایق بهتری برای بدن خواهد بود؛ولی اگر لباس مانع تبخیر عرق از بدن شود یا اگر پوست یا لباس خیس باشد این موضوع اثر منفی بر انسان خواهد داشت. -در محیطهایی نظیر انبارهای سرد که دارای دمایی کمتر از 12 درجه ی سانتیگراد هستند علاوه بر تحت مراقبت بودن افراد، میزان فعالیت در آنها نباید آنقدر باشد که موجب تعریق زیاد شود. در صورتی که این امر اجتنابناپذیر باشد باید از نشستن یا ایستادن فرد به مدت طولانی در محیط سرد جلوگیری شود. -درمحیطهایی که دمای آنها پایین است وافرادبامایعات تبخیرشونده نظیربنزین والکل کار میکنندباید احتیاط ویژهای به منظورجلوگیری ازریخت وپاش وخیس شدن لباسهابامایعات مذکورصورت گیرد. -مایعات حرارت را بهتر انتقال میدهند و نسبت به هوا ظرفیت بیشتری برای حرارت دارند. بهعنوان مثال ریزش گازوئیل سرد روی پوست میتواند بافت آن ناحیه را به سرعت منجمدکند. -در صورت خیس شدن لباس حین کارفوراً نسبت به تعویض آن اقدام شود.
-در محیطهایی که دمای آنها کمتر از صفر درجهی سانتیگراد باشد،ممکن است آبی که داخل لایههای لباس به دام افتاده،یخ بزند.
-لباسهای غیر قابل نفوذ به طور کلی برای افرادی که خیلی فعال نیستند مناسب است.
-برای افرادی که فعایت جسمانی دارند توصیه میشودلباسهایی استفاده شود که منسوج لایهی خارجی آنها در برابر آب و باد غیر قابل نفوذ باشد؛اما اجازه دهد انتقال بخار آب انجام پذیرد. - - 4 -از نکات مهم دیگری که باید در مورد لباس در نظر گرفت، آن است که از اندامهای انتهایی و سر حفاظت به عمل آورد.
-دستکشهایی که دارای یک جا برای چهار انگشت و یک جا برای انگشت شصت هستند، عایق مؤثرتری را تأمین میکنند.
-در شرایطی که حفظ بقا ایجاب کند،می توان با بیرون آوردن دست از آستین و قرار دادن دستها و بازوها داخل تنهی ژاکت - باید مطمئن شد که آستینها گشاد ودر برابر هوا غیر قابل نفوذ هستند - بر ضعفهای عایق بودن لباس غلبه کرد.
-میزان عایق بودن لباس باید باتوجه به کار و فعالیت انتخاب شود. -احتمال آسیبهای موضعی سرما بر دستها و صورت وجود دارد؛ زیرا نواحی مذکور بیشترین مواجهه را با هوای اطراف دارند و به این ترتیب باید مراقبتهای ویژهای از آنهابه کار گرفته شود.بهعنوان نمونه میتوان به تأمین گرمایش موضعی در نواحی فوق اشاره کرد.
-شلوارهای پشمی یا گرمکن - بافتنی یا به خصوص آستردار - ارجحیت دارند.
-ممکن است کمربند گردش جریان خون را کاهش دهد؛بنابراین به جای آن بهتر است از بند شلوار استفاده شود.
-کلیهالبسه و تجهیزات مورد استفاده باید کاملاً اندازه و مناسب باشند و گردش جریان خون را نیز دچار مشکل نکنند.
-البسهی کثیف بیش از هر نوع البسهی دیگر خاصیت عایقی خود را از دست میدهند. حجمهای هوا در البسهی کثیف از بین میروند و خروج حرارت تسهیل میشود. -هنگام ورود فرد به پناهگاه گرم،خارجیترین قسمت لباس باید از تن وی خارج شود.
-در صورت امکان باید از برگشت کارگر با لباس خیس به محیط کار جلوگیری به عمل آید.اگر این کار عملی نیست، البسهی باقی مانده باید بازشوندتا امکان تبخیر عرق بدن میسر شود. -پارچههای کتانی راهراه و زبر، جنس خوبی برای تهیهی لبایهایی به منظور حفاظت بدن در برابر هوا به شمار نمیروند. این پارچهها بافتنسبتاً شلی دارند که امکان نفوذ آب و امکان خروج حرارت به دام افتاده بین بدن و لباس را میسر میسازد.
-جورابهای پشمی، بهترین نوع جورابها هستند و اگر دو جوراب روی هم پوشیده میشوند، جوراب زیرین کوچکتر و از جنس کتان باشد. در صورت لزوم استفاده از جوراب پشمی نیز میتوان از دو جوراب پشمی روی یکدیگراستفاده کرد. -مهمترین قسمتهای بدن که باید محافظت شوند، سر و صورت، پاها و دستها هستند. دستها و پاها دورترین اعضای بدن نسبت به قلب هستندو زودتر خنک میشوند.
-پوشیده نگاه داشتن سر نیز مهم است؛ زیرا 40 درصد از گرمای بدن میتواند از طریق سر خارج شود.
-کلاه بافتنی پشمی بهترین حفاظت را از گرمای سر تأمین میکند.
-برای آشنایی کارگران با اصول پیشگیری از استرس سرما و عکسالعمل اضطراری در برابر آن،آموزشهای لازم به آنان داده شود.
-به کارگر - کارگران - به منظورایجاد تطابق با سرمافرصت داده شود.
-دستهی ابزارها و اهرمهای کنترل ماشینآلات با مواد عایق پوشیده شود. - - 5
-برای افراد و کارگران مسن و کارگرانی که دچار ناراحتیهای قلبی- عروقی هستند مراقبت ویژهای مبذول داشته شود.
-افرادی که به اختلالات عروق محیطی مبتلا هستند، همچنین معتادین به سیگار و الکل از کارکردن در محیطهای سرد منع شوند.
-کارگرانی که عملیات شیمیایی را با دستکشهای رطوبتپذیر انجام میدهند، همیشه باید دستکشهایدیگری نیز در دسترس داشته باشند تا فقط یکی از آنها آلوده شود.
-اگر برای انجام کار به چالاکی دست احتیاج نباشدیا اگر دمای هوا در کارهای غیر متحرک به کمتر از 16 درجهی سانتیگراد،در کارهای سبک به 4 درجهی سانتیگراد وبرای کارهای متوسط به 7 درجهی سانتیگراد نزول کند کارگران باید از دستکش استفاده کنند. -هر گونه اختلال در جریان گردش خون، از مقدار حرارتی که باید به سوی اعضای انتهایی بدن - دست و پا - منتقل شود خواهد کاست.
- از اضافه کار و کار در دو شیفت خودداری شود.
-اگر یکی از علائم شروع لرز شدید، یخزدگی، احساس خستگی مفرط، گیجی و احساس شعفدر کارگری ملاحظه شد،باید بلافاصله به پناهگاهی گرم منتقل شود. - - 6 - برای کارهای سنگین، استفاده از چکمهای با روکش چرمی، کف لاستیکی، آستر نمدی، کفی نمدی و قابل تعویض توصیه میشود.
