بخشی از مقاله
چکیده
صدمات ناشی از رعایت نکردن اصول بهداشت ، ایمنی و محیط زیست - Health,Safety & Environment - درکارگاه هاي ساختمانی که از آن به طور اختصار با HSE یاد می شود، هرساله در سطح کشورتعداد زیادي قربانی می گیرد.در سالیان اخیر و هم زمان با آغاز پروژه هاي ملی همچون مسکن مهر و رونق ساختمان سازي و همچنین به علت رعایت نشدن استانداردهاي ایمنی این آمار افزایش چشمگیري یافته است. در این پژوهش تلاش شده تا HSE براي فعالین در صنعت ساختمان باز تعریف شده و پس از تبیین لزوم آن براي جامعه هدف ، شیوه هاي برخوردي براي نیل به این منظور مورد کنکاش قرار گیرد.
این تحقیق همچنین سعی می کند تا ضمن کاوش در دلایل بوجود آمدن این صدمات از یک سو وخلاءهاي قانونی ناشی از عدم اشراف قانون گذار به این مبحث به شکل تخصصی از دیگر سو ، به بررسی راهکار هاي موجود در حوزه ي فعالیت کارگران،پیانکاران و کارفرمایان با در نظر گرفتن بیشترین تاثیرات و کمترین تبعات براي صنعت ساختمان و ارائه راهکار هاي مناسب و عملیاتی دراین باره بپردازد.تا فعالان بتوانند صدمات جانی و خسارات مالی ناشی از رعایت نشدن HSE در پروژه هاي عمرانی را به حداقل برسانند.در این راه سعی شده تا ضمن گفتگو با کارشناسان صنعت ساختمان،متخصصین پزشکی قانونی وکارشناسان حوزه ي کار وتامین اجتماعی ،از تحقیقات انجام شده پیشین نیز کمک گرفته شود وهمچنین از آمار سازمان هاي مرتبط نیز براي ارائه راهکار مناسب استفاده گردد.
-1 مقدمه
ساختمان سازي که از آن با نام صنعت ساختمان یاد می شود در کشور ایران سالانه نزدیک به 47 درصد تلفات جانی ناشی از کار را به خود اختصاص داده است.که این خود نشان از اهمال و کم کاري کار فرمایان،پیمانکاران و کارگران دارد. البته نباید ضعف ها و حفره هاي قانونی موجود را نادیده گرفت.پیش از این تحقیقات بسیاري در این زمینه انجام شده است که ماحصل آن آمار موجود از تلفات و خسارات ناشی از کار در کارگاه هاي ساختمانی است و هدف نهایی آن ها نشان دادن تصویري از کاستی ها در حوزه ایمنی و بیان شرایط موجود در کارگاه هاي عمرانی از نقطه نظر بهداشت،ایمنی ومحیط زیست که به اختصار HSEگفته می شود،بوده است.
در این پژوهش سعی شده است تا ضمن استفاده از تحقیقات پیشین،به مدد آمار موجود و گفتگو با کارشناسان صنعت ساختمان،متخصصین پزشکی قانونی ،کارشناسان حوزه کار وتامین اجتماعی واستماع نقطه نظرات کارفرمایان،پیمانکاران وکارگران به بررسی موانع موجود در جهت ارتقاي بهداشت،ایمنی ومحیط زیست - HSE - پرداخته و براي ارتقاي HSE در پروژه هاي عمرانی راهکار هاي عملیاتی ارائه نماییم.
-2تعریف HSE از دیدگاه عمرانی
هر ساله در ایران بسیاري از کارگران ساختمانی در کارگاه هاي عمرانی قربانی حوادث ناشی از کار می شوند و بسیاري از مردم عادي به علت سقوط مصالح ساختمانی جان خود را از دست می دهند.کاهش آمار قربانیان در پروژه هاي ساختمانی با نظارت بر کارگاه هاي عمرانی واجراي مقررات مربوط به - HSE بهداشت،ایمنی و محیط زیست - محقق می گردد.حال براي آشنایی بیشتر هرکدام از این پارامترها را در کارگاه ساختمانی باز تعریف می کنیم.
1-2 -بهداشت - - Health
بهداشت در لغت به معناي علم و هنر پیشگیریی از بیماري ها و تامین،حفظ و ارتقاي سلامتی است.سلامتی نیز به معناي برخوداري از آسایش کامل جسمی ،روانی و اجتماعی است. بهداشت شامل دو بخش بهداشت فردي و بهداشت محیط کار می باشد .بهداشت فردي همان گونه که از نامش مشخص است به سلامت و بهداشت شخصی کارگر مربوط است که تنها فرد بایستی به نظافت شخصی خوداهمیت دهد.امادرموردبهداشت کارگاه عمرانی باید پارامترهایی نظیر بهداشت در سرویس هاي بهداشتی ،آشپزخانه،غذا خوري،انبار مواد غذایی، حمام،آلاینده هاي فیزیکی،شیمیایی،بیولوژیک وارگونومیک محیط کاررعایت گردد دراین میان برخی عوامل به عنوان عوامل زیان آورمحیط کارشناخته می شوندکه شامل عوامل فیزیکی-مکانیکی،شیمیایی، ارگونومیک ، بیولوژیک و روانی می باشد که در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی محیط کارگاه به عوامل زیان آور و خطر ساز تبدیل می شوند
عوامل فیزیکی- مکانیکی در محیط کار عبارت است از صداهاي آزار دهنده،تشعشعات،گرما،سرماورطوبت موجود در کارگاه ساختمانی می باشد.عوامل شیمیایی نیز ناشی از مواد شیمیایی سمی و خورنده نظیر اسید است.ارگونومیک محیط کار نیز باید به نحوي باشد که کارگر به صورت تمام وقت در یک حالت خاص قرار نداشته باشد که خود باعث به وجودآمدن بیماري هایی خطرناك در گذر زمان خواهند شد.عوامل بیولوژیکی در کارگاه هاي عمرانی ناشی از وجود ویروس،باکتري،قارچ وانگل است که باعث بروز بیماري در کارگران می گردد بنابراین بایستی محیط کار همواره مرتب و به دور از آلودگی باشد.مهمترین عامل در کارگاه هاي ساختمانی عامل روحی و روانی است.از آن جایی که بیش از 90 ٪ قشر کارگر فاقد بیمه ي تامین اجتماعی هستند و تحت فشارهاي زیادي هم در خانواده و هم در محیط کار فرار دارند به همین سبب آمار خودکشی بر اثر فشار هاي مذکور در این گونه موارد قابل تامل است.
2-2 -ایمنی - - Safety
در کارگاه هاي عمرانی باید تمامی موارد ایمنی رعایت گردد تا میزان خسارات مالی و جانی به حداقل برسد.بیشترین تلفات ناشی از رعایت نکردن نکات ایمنی در کارگاه هاي عمرانی به موارد زیر تعلق دارد:
الف- محل قرارگیري کارگاه ساختمانی:کارگاه هاي ساختمانی باید بر روي زمینی مناسب،جایابی شوند.تا پدیده هاي نظیر روان گرایی،مقاومت خاك زیرمحل را بین نبرد.
ب- سقوط از ارتفاع:در کارگاه هاي ساختمانی باید از داربست هایی استفاده شود که داراي محافظ هستند. این داربست ها یابد به گونه اي باشند تا احتمال سقوط آزاد را به حداقل برسانند.
پ- سقوط مصالح :بسیاري از مصالح همچون آجر، سنگ نما و… به علت عدم مهارت کارگران به خوبی مهار نمی شوند و سقوط می کنند.که این امر باعث مرگ و میر و جراحت عابرین پیاده می شود. پس باید با نصب توري هاي محافظ حتی المقدور از سقوط مصالح پیشگیري کنیم.هنگام نصب توري فلزي باید آن را به خوبی مهار کرد تا سقوطش سبب ایجاد خسارت مالی و جانی نشود. البته این خود مستلزم بکارگیري افراد متخصص در بخش جوشکاري است.براي این منظور باید از افراد مجرب و متخصص در این قسمت استفاده گردد.
ت- سقوط در چاه:هرساله بیش از 1000 مورد سقوط در چاه هاي محدوده ي کارگاه هاي عمرانی گزارش می شود که با علامت گذاري و نصب تابلو در محل هاي وجود چاه می توان به کارگران و سایر عوامل اجرایی هشدار داد و تلفات را به حداقل رساند.
ث- عدم نصب تابلو هاي هشدار دهنده: در تمام پروژه هاي عمرانی باید از تابلو هاي هشدار دهنده استفاده شود تا عوامل اجرایی مرتبط با کارگاه ساختمانی نسبت به خطرات موجود آگاه شوند.
ج- حوادث مرتبط با جریان برق : غالبا کارگران به علت عدم آگاهی از جریان داشتن برق در برخی از کابل ها، دچار برق گرفتگی وشوك می شوند. که این خود از عوامل افزایش مرگ و میر در کارگاههاي عمرانی است.
چ- آتش سوزي و حریق:در بسیاري از مواردي که در کارگاه ساختمانی حریق بوجود می آید به علت عدم آشنایی کارگران با نحوه ي کنترل آتش سوزي،حریق به سرعت پیش روي کرده و باعث آسیب رساندن به کارگاه ساختمانی و پرسنل شاغل در آن می گردد. بنابراین مسئول HSE که در کارگاه ساختمانی حضور دارد می تواند به راحتی به پرسنل آگاهی ببخشد و عواقب ناشی از آتش سوزي را به حداقل برساند.
3-2 -محیط زیست - - Environment
به مجموعه اي از موجودات جاندار،زمین،هوا،آب وخاك که درارتباط پیوسته با هم قرار دارند،محیط زیست می گویند.محیط زیست به سه دسته تقسیم می شود: الف - محیط طبیعی ب - محیط مصنوعی پ - محیط اجتماعی
در خصوص ملاحظات زیست محیطی در پروژه هاي عمرانی موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرد:
-1رعایت الزامات زیست محیطی: ساختمان سبز روندي است که با محیط زیست و حفظ منابع زمین در طول عمر ساختمان سازگار می باشد.هدف فعالیت ساختمان سازي سبز،کاهش تاثیرات زیست محیطی ساختمان ها است.
-2 کنترل و مصرف بهینه انرژي: مصرف انرژي در بخش ساختمان 40٪ مصرف کل انرژي در کشور است. در نتیجه بایستی در هنگام ساختمان سازي،مصرف انرژي بهینه گردد.از جمله اقدامات لازم در این خصوص جایگزینی سیستم هاي انرژي بر فرسوده و پرمصرف با سیستم ها و فن آوري هاي نوین کم مصرف،جایگزینی پنجره ها با پنجره هاي دو جداره ”هببس” استاندارد، اجراي لایه عایق روي نماي ساختمان، ترویج پوشش رنگ هاي نانو عایق و… اشاره کرد.
-3 پیشگیري و کاهش آلودگی هاي ناشی از ساختمان سازي:بیشتر آلودگی هاي ایجاد شده در کارگاه هاي ساختمانی از نوع آلودگی صوتی و نوري می باشند بنابراین براي کنترل آلودگی صوتی بایستی از لرزه گیر ها جهت کاهش ارتعاشات ماشین آلات ساختمانی استفاده گردد. همچنین کارگران ساختمانی باید ملزم به استفاده از گوشی باشندو براي کنترل آلودگی نوري، کارگران ساختمانی هم بایستی از عینک محافظ استفاده کنند.
-4 جمع آوري و دفع نخاله هاي ساختمانی:باید نخاله هاي ساختمانی که متشکل از ضایعات و مواد غیر خاکی - غیر قابل بازیافت - هستند در بک منطقه مشخص با نظارت شهرداري جمع آوري شوند.
3 -حوادث ساختمانی
در حال حاضر حوادث ناشی از کار به عنوان سومین عامل مرگ و میر در جهان و دومین عامل مرگ و میر در ایران بعد از تصادف رانندگی می باشد و یکی از مهترین ریسک فاکتور هاي مهم بهداشتی ،اجتماعی و اقتصادي در جوامع صنعتی و در حال توسعه است.
