بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله هدف بررسی معیارها و فاکتورهای موردنظر برای ایجاد و بالا بردن سطح کیفیت مسیرهای پیاده با توجه به نظریه راپاپورت و شاخص های - E=Environment - - S=Safety - - H=Health - HSE - سلامتی . ایمنی . محیط زیست - و عوامل موجود درنمونه های موفق می باشد. سپس مقایسه این عوامل در مسیر پیاده روشهرداری رشت و در نظر گرفتن نقاط مثبت و منفی آن است . روش تحقیق در این مقاله تحلیل محتوا - علی تطبیقی - است.
در نهایت یافته های پژوهش نشان داد که نکات مثبت شهرداری رشت شامل:عدم تردد وسایل نقلیه,تامین نور کافی, دسترسی مناسب به خدمات,حفظ بناهای تاریخی و استفاده از فضای سبز, تنوع و زیبایی کفسازی ها, مکان گزینی مناسب کاربری ها در اکثر قسمت ها و . . . و نکات منفی آن نبود لاین دوچرخه, نبودن رستوران های بزرگ و کافه تریا برای جذب مردم ,نا مرتب بودن بنرها و عدم توجه کافی به خط آسمان در بعضی قسمت ها می باشد.ودر نهایت پیشنهاداتی از جمله استفاده از نقاشی های دیواری و کف,رنگ مصالح,تابلوهای نوشتن یادگاری ، هماهنگی متریال نما ساختمان ها و داشتن سرویس بهداشتی عمومی,محل توقف دوچرخه,میزهای بازی و سرگرمی,رواق,تجهیزات سرگرمی - خطوط بازی روی سطح زمین - - استفاده از نیمکت های گرم کننده گازسوز در جهت بهبود کیفیت پیاده رو ارائه شده است.
مقدمه
حرکت پیاده طبیعی ترین، قدیمی ترین و ضروری ترین شکل جابجایی انسان در محیط است و پیاد هروی هنوز مهمترین امکان برای مشاهده مکا نها، فعالیتها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارز شها و جاذبه های نهفته در محیط به شمار می رود - پاکزاد, - 271:1386 انسان ها از همان آغاز حیات خود از طریق تعاملات با محیط پیرامونی هست که آموزش دیده و رشد می یابند.
یکی از این فضاها شهر ها هستند . یک شهر متشکل از فضاهای مسکونی .خیابان ها. پارک ها و سایر فضاهای تفریحی و ... برای تامین نیازهای ضروری و غیرضروری وارتباطات و ایجاد آرامش روحی و روانی است.از جمله مهم ترین این فضاها مسیرهای پیاده محور هستند که علاوه بر این که برطرف کننده خواسته های انسان ها هستند باعث ایجاد روابط اجتماعی و بالا بردن سطح ارتباطات می شوند.
اما متأسفانه امروزه با پیشرفت تکنولوژی و استفاده هر چه بیشتر ماشین آلات برای راحتی انسان از جمله اتومبیل ها میزان پیاده روی به میزان بالایی کاهش یافته به گونه ای که حتی برای مسیرهای خیلی کوتاه هم از ماشین برای تردد استفاده می شود.این موضوع علاوه بر این که سلامتی انسان را به خطر می اندازد باعث آلودگی هوا و آسیب رساندن به لایه اوزون میشود که به تدریج منتج به از بین رفتن محیط زیست شده و در نهایت آسیبش به خود انسان وار د می شود. پس می توان گفت که مسیر های پیاده محور به موضوعاتی از قبیل توسعه پایدار ، سلامتی و ایمنی مرتبط می باشد .
البته امروزه به دلیل آسیب های وارد شده به انسان و محیط ، توجه به احداث شهر های پیاده محور و یا تبدیل بعضی از خیابان ها که زمانی محل تردد وسایل نقلیه موتوری بوده اند به مسیر های پیاده صورت پذیرفته است.از جمله شهر های پیاده در خارج از کشور که به عنوان نمونه برتر به حساب می آید شهر کپنهاگ دانمارک است و از نمونه های مسیر های پیاده محور می توان پیاده راه تربیت در تبریز استان آذربایجان شرقی و مسیر پیاده سبزه میدان و شهرداری شهر رشت استان گیلان ،نمونه خارجی : میدان ترافالگاردر شهر لندن است که برای رفت و آمد از گاری استفاده شده کلیسای سنت مارتین-این-د-فیلدز و ستون نلسون در اینجا قرار دارند و گردشگران را به خود جذب میکند. از دیگر عوامل معروفیت میدان ترافالگار وجود حوضچه و فواره هایی است که در میان آن قرار گرفته و مکان مناسبی را برای استراحت و آرامش بازدیدکنندگان به وجود میآورد.
- موریس - 1374 یا در اولمستد که برای عبور افراد پیاده پلی از سنگ روی محل عبور وسایل نقلیه ایجاد شده - حبیبی . - 1380 یا در کالامازو امریکا که محل بازی کودکان و دوچرخه سواری و مکان های تجاری در نظر گرفته شده است. - رنجبر و رئیس اسماعیلی . - 1389 را مثال زد. تا قبل از انقلاب صنعتی، اندازه و تناسبات عناصر شکل دهنده شهر، بر مبنای مقیاس انسانی و الگوی جابه جاییها نیز بر اساس حرکت فرد پیاده بود.
با شروع انقلاب صنعتی و به دنبال آن حاکمیت تفکر مدرنیسم و به ویژه مطرح شدن تئوری »شهر مناسب با اتومبیل شخصی« از نقش و اهمیت فضاهای پیاده کاسته شد و به مرور فرد پیاده جایگاه و اولویت خود را در فضای شهری از دست داد. نمونه مقاله هایی که در این زمینه تحقیقاتی ارائه شده است:-1 شناسایی نحوه و میزان تأثیر عناصر پیاده رو های شهری در ابعاد و مؤلفه های سلامت عابران -2 پیاده راه محرک توسعه در بافت کهن شهری بررسی نقش محور استروگت در شهر کپنهاگ می باشد.
از طرفی، سیاستهای منطقه بندی و تفکیک عملکردها و کاربریهای شهری در دوران شهرسازی مدرن، باعث از دست رفتن پویایی و حیات شهرها شد که حاصل آن وجود شهرهایی با تقسیم مناطق همگن، جدایی طبقات اجتماعی از یکدیگر و حذف فعالیتهای متنوع از شهر بود که نتیجه ای جز از میان رفتن سرزندگی و حیات بخشهای مرکزی شهرها نداشت - قربانی و جام کسری . - 1389 این روند در بسیاری از شهرهای دنیا سبب بروز مسائل و مشکلات بیشمار و از آن میان، تضییع امکانات و منابع طبیعی، افول فعالیت های مراکز شهری، بویژه مراکز سنتی، افزایش تعداد تصادفات شهری، انزوا گزینی انسان و به طور کلی بیماریهای ناشی از ماشینیزم شد.
به دنبال شکست شهرسازی مدرن یافتن راهکار مناسب برای طرح شهر مطلوب شهروندان در برابر اوضاع نابسامان شهرسازی مدرن، گرایشها و دیدگاههای جدیدی در عرصه شهرسازی جهان مطرح شده است که از آن به عنوان » جنبش پیاده گستری« یاد میشود - قربانی و جام کسری - 56 ,1389 تاریخچه ایجاد پیادهراهها به مفهوم امروزین آن به حدود 70 سال قبل بازمیگردد و شهرهای اروپایی به ویژه دو کشور آلمان و هلند در این زمینه در جهان پیشگام بوده اند.
شهرهای آمریکایی با تاخیری نزدیک به دو دهه به توسعه محدوده های پیاده روی آوردند و کشورهای در حال توسعه نیز از حدود سه دهه قبل به طور جدی این موضوع را مورد توجه قرار دادند.تا قبل از ورود خودرو و تحولات حاصل از آن در شهرسازی ایران راهها و فضاهای شهری در انطباق کامل با فضاهای انسانی و نیازهای اجتماعی شهروندان شکل میگرفت. چنانکه تاریخ شهرسازی ایران نشان میدهد، در شهرهای کهن ایرانی نظام کالبدی شهر به طور کلی بر اساس مقیاس انسانی یا مردم واری استوار بوده است و وسعت شهرها و فاصله میان مراکز مختلف آنچنان بود که شهروندان با پای پیاده از نقطه ای به نقطه دیگر می رفتند.
با پیدایش حمل و نقل ماشینی بسیاری از فضاهای شهری که محل زندگی اجتماعی بود، به گذرگاه و توقفگاه وسایل ماشینی تبدیل شده و این توسعه به تدریج تمام ساختار کالبدی و اجتماعی شهر را زیر نفوذ برد. حرکت پیاده و نیازها و حقوق طبیعی انسان پیاده کمتر مورد توجه برنامه ریزان و طراحان شهری قرار گرفت و راههای پیاده نه به عنوان بخشی از فضای شهری بلکه به عنوان تابعی از حرکت سواره به حساب آمدند . تبدیل شهرداری - خیابان علم الهدی ، امام خمینی ، سعدی - به مسیر پیاده محور امکان دارد که در نگاه اول موجب نارضایتی عده ای از جمله کسبه باشد اما به عنوان محرک اصلی در توسعه بافت کهن و تشویق پیاده روی در شهر است.
پیاده
در لغتنامهی دهخدا »پیاده« این گونه معنا شده است: آن که با پای راه سپارد و امثال آن. لغت نامه انگلیسی آکسفورد - 2006 - پیاده را فردی می داند که سفرهای خود را بیشتر از طریق پیاده روی در مقایسه با سایر شیوه های حمل و نقل انجام می دهد. محدوده های پیاده بخشی از فضاهای شهری هستندکه به دلایل ویژهعمدتاً به خاطر دارا بودن برخی پتانسیل های خاص حرکت فقط به روی پیاده باز است و سواره امکان تردد ندارد. - شفیعی، . - 1380 در فرهنگ لغت رابرت کوان آمده است: پیاده راه سازی عبارت است از ایجاد خیابان ها یا فضاهایی که بخش عمده ی آن ها از ترافیک وسایل نقلیه آزاد است . - Robert Cowan, 2008:285 -
مبانی توسعه پایدار
-1 صرفه جویی در انرژی است که ترویج پیاده روی باعث کاهش مصرف انرژی حاصل از سوخت های فسیلی می شود.
-2 تلاش در جهت استفاده از انرژی های تجدید پذیر می باشد. استفاده از وسایل نقلیه موتوری پایدارترین شکل مصرف انرژی است. در حقیقت ارزان ترین شکل حمل و نقل ، دارای کم ترین اشغال فضایی با بیشترین صرفه اقتصادی در طی مسافت کوتاه می باشد.
-3 کاهش آلودگی و ضایعات محیطی که میزان حمل نقل کاهش یافته در نتیجه میزان مصرف سوخت فسیلی و گاز های گلخانه ای هنیز کم می شود.
