بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، خطراتی که آلایندههای سوختی در محیط زیست ایجاد میکنند؛ یکی از موضوعات مهم بهشمار میآید. صحبت از آلودگی هوا و محیط زیست در طی روز، چندین بار حداقل به گوش میخورد ، هر جا سخن از آلودگی به میان میآید تمامی فکر و ذهن انسان به سمت بنزین و کارخانههای صنعتی میرود که تولید آلاینده میکنند. بیش از 5 درصد کربن تولید شده در دنیا که باعث بروز آلودگیهای زیست محیطی میشود توسط تجهیزات و سخت افزارهای کامپیوتری و تجهیزات جانبی آنها تولید میشود. هرجایی صحبت از رنگ سبز بود نشاندهنده این است که تکنولوژی مورد نظر در جهت سالم سازی محیط زیست و توجه به مسائل زیست محیطی طراحی شده است . بنابراین زمانیکه صحبت از محاسبات سبز میشود یعنی استفاده از استانداردهای پیشرفتهتری در صنعت کامپیوتر، که هم در چرخه تولید بکار رفته و هم از بین بردن تجهیزات کامپیوتری باعث کمتر شدن میزان آلودگی زیست محیطی شوند. هدف از نگارش مقاله، بررسی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش بحرانهای زیست محیطی است. همچنین چگونگی چالشهای زیست محیطی را با بکارگیری آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، مورد بررسی قرار میدهد.
کلمات کلیدی: محیط زیست، فاوا، چالشهای محیط زیست، محاسبات سبز
.1 مقدمه
تأثیر فناوری اطلاعات و نقش آن در پایداری زیست محیطی و اکولوژیکی، تحت عنوان ارتباطات و فناوری اطلاعات سبز، موضوعی مهم در مدیریت ICT بوده که در دوره حاضر مورد عنایت ویژه قرار گرفته است. در این مقوله، نقش فناوری اطلاعات در کاهش آلودگیهای زیست محیطی بسیار مهم و مثبت ارزیابی میشود. طبق آخرین گزارشهای اتحادیه جهانی مخابرات، کاهش اتلاف انرژی و افزایش بهرهوری با استفاده از فناوریهای مخابراتی، راه خوبی برای کم کردن دی اکسید کربن زمین است. استفاده از فناوریهای جدید با قابلیت صنعت سبز میتواند با کاهش میزان جا به جایی افراد، زمینه کاهش مصرف سوخت، کمک به حفظ و بقای جنگلها و مشکلات زیست محیطی را فراهم کند. سیاست حذف کاغذ و استفاده از خدمات اینترنت و مکاتبات در فضای مجازی، محیط پاک تر و سالم تری را به وسیله حفظ و نگهداری از مراتع و جنگلها فراهم میکند.
ایجاد پدیدههای جدیدی چون آموزش الکترونیک، تجارت الکترونیک، بهداشت الکترونیک و در یک کلام دولت الکترونیک گواه این مدعاست. به عنوان مثال میتوان به ایجاد مراکز پاسخگویی* در راستای انجام وظایف کارکنان و دریافت خدمات متقاضیان اشاره کرد یا در زمینه خدمات مختلف پستی نظیر خرید الکترونیکی نیز میتوان از رفت و آمدهای غیرضرور کاست و به حفظ محیط زیست کمک کرد. بی تردید اقدامات انجام شده توسط بخش ICT در تمامیجوامع و همچنین در ایران به منظور بهبود بهرهوری و کاهش مصرف انرژی قابل توجه و حتی چشمگیر بوده است. کاربرد ICT، امکان گذر به منابع مفید و مؤثر و جوامعی خدمت محور را با کاهش سطح گازهای گلخانهای فراهم میسازد زیرا راه حلهای ارائه شده توسط ارتباطات و فناوری اطلاعات توانایی بالقوه ای در کاهش درصد بالای انتشار گازهای گلخانهای داراست. از همین رو فناوری اطلاعات و ارتباطات را از صنایع کم آلاینده میدانند که روز به روز با پیشرفت خود، میزان آلایندهها را کاهش میدهند.
.2 محیط زیست
محیط زیست از نظر مفهومی عبارتست از هر آنچه که فرآیند زیستن را احاطه میکند و با آن در کنش متقابل قرار دارد. طبق تعریف استاندارد ISO 14000 معادل انگلیسی این واژه، Environment، عبارتست از : »محیطی شامل هوا، آب، خاک، منابع طبیعی، گیاهان، جانوران، انسان و روابط متقابل بین آنها که سازمان در آن فعالیت مینماید - Koopaei,2014 - «، بنابراین در تعریف جامعتری از محیط زیست باید گفت: »محیط زیست، به تمامی محیطی اطلاق میشود که انسان به طور مستقیم و غیرمستقیم به آن وابسته است و زندگی و فعالیتهای او در ارتباط با آن قرار دارد. - Firoozi, 2005 - « مفهوم محیط از دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. از دیدگاه گیاهشناسی، محیط، عبارتست از مجموعه فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیک که بر گیاهان یا جامعه گیاهی در محل رویش موثر واقع میشود.
از دیدگاه اکولوژیک، مجموعه عوامل بیرونی که زندگی موجود زنده و یا اجتماع زیستی را در زیستگاه مربوطه تحت تاثیر قرار میدهد؛ محیط موجود مینامند. آنچه که از این تعاریف استنتاج میشود این است که محیط یک موجود زنده، عبارتست از فضایی که موجود زنده را احاطه کرده و از طریق روابط متقابل و گوناگون آن موجود را تحت تاثیر قرار میدهد. بنابراین میتوان گفت محیط متشکل از عوامل بی جان و جانداری میباشد که در یک فضای مشخص و در زمان معین موجود زنده را تحت تاثیر قرار میدهد. بدیهی است که هرگاه موجودی از مکانی به مکان دیگر تغییر وضعیت دهد، محیط موجود نیز تغییر میکند.
.3 فناوری اطلاعات
از ویژگیهای قرن بیست و یکم، توسعه شگفتآور فناوری اطلاعات و ارتباطات و فراگیر شدن شبکه جهانی اطلاعات، به منظور افزایش سرعت و کیفیت در ارائه کلیه خدمات انسانی از جمله آموزش بهتر، سلامت و بهبود کیفیت زندگی است - Salehi & Hajizad, .2010; Pandy & Gor, 2011;Tomei, 2008 - فناوری اطلاعات و ارتباطات که از آن به عنوان فاوا یاد میشود، روش و ابزاری است که برای دستیابی به اطلاعات و برقراری ارتباط با دیگران مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین فاوا بر فناوریهای مبتنی بر الکترونیک و رایانه اشاره دارد. بوسیله این فناوریها میتوان به اطلاعات، دسترسی یافت و آنها را به صورت الکترونیکی از طریق رایانه مورد استفاده قرار داد . - Clark & Mayer, 2011;Angello & Wema, 2010; Paseban Razavi, 2009 - -
امروزه رویکرد آموزش با تکیه بر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در نقش نیروی کمکی توسعه اقتصادی و اجتماعی، به صورت یک اصل اقتصادی ، اجتماعی - Moore & Tait, 2002 - ، بهداشتی - Serami & Bahari, 2010 - و ... پذیرفته شده و در بدنه اصلی نظامهای آموزشی کشورهای دنیا، بهویژه کشورهای درحال توسعه به کارگرفته شده است - - Moor & Tait, 2002 ، این نوع یادگیری اکنون، به یک روند تازه و رو به رشد و یک استراتژی مهم در کشورهای بزرگ جهان تبدیل شده است - Sanayei, . - 2011 قابلیتهای متنوع فاوا به برنامه ریزان و متخصصان تعلیم و تربیت امکان میدهد تا برای مخاطبان مختلف و طیفهای متفاوت سنی، جنسی و ... دورههای آموزشی متنوعی را طراحی نمایند . - Baytiyeh & Pfaffman, 2010 -
از آنجا که نیمی از مردم جهان و بیش از دو سوم جمعیت کشورهای در حال توسعه در مناطق غیر شهری عمدتاًو روستایی زندگی میکنند، به نظر میرسد گسترش فاوا و آموزشهای مبتنی بر آن میتواند نقش عمدهای در بهبود وضعیت آموزشی، بهداشتی، درآمد، گردشگری ، بهبود منابع طبیعی و کاهش آلودگی، حفظ توازن جمعیتی، جلوگیری از مهاجرت و حاشیهنشینی در شهرها، ترافیک و افزایش کیفیت کشاورزی داشته باشد. به جرأت میتوان گفت فنآوری اطلاعات مانند سایر اختراعات و پیشرفت علم بشر همچون الکتریسیته و یا موتورهای برق باعث تغییرات شگرف و عظیمی در عرصه های اقتصادی و اجتماعی در اقصی نقاط دنیا شده است. فنآوری اطلاعات بر مقولههای محیط زیستی
