بخشی از مقاله
چکیده
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعلیم وتربیت منجر به کاهش محدودیت های یادگیری، تقویت برابری فرصت ها، تربیت نیروهای انسانی متناسب با عصر دانش و اطلاعات،کارآیی و بهره وری در آموزش و پرورش و کسب مهارت های جدید تدریس در مربیان می شود. بحران آموزشی جنبه های مختلفی دارد که می تواند مورد تحلیل قرار گیرد از جمله فقدان اداره و تشکیلات صحیح برای به کار گرفتن منابع و استفاده از روش های کهنه و قدیمی برای آموزش و تعلیم. اما همان گونه که گسترش فناوری های نوین موجب تهدیداتی برای آموزش بوده است فرصت های بی شماری را نیز برای آن فراهم آورده است.
امروزه آموزش مبتنی بر الکترونیک به عنوان جدید ترین و با نفوذ ترین راه آموزش شناخته شده است، ولی متأسفانه در کشور ایران همواره به علت عدم دسترسی به زیر ساخت های کافی، به کارگیری تکنولوژی های نوین با روند فرسایشی مواجه می گردد. این مطالعه درصدد بررسی و رتبه بندی زیرساخت های پیاده سازی آموزش مبتنی بر الکترونیک در قالب 7 بعد و در دبیرستان های ناحیه 4 کلانشهر کرج می باشد. بر اساس نتایج به دست آمده و با استفاده از تحلیل AHP فازی، به ترتیب شاخص های اقتصادی، فنی و حمایت مدیریت بیشترین تأثیر را در کاربرد این تکنولوژی در مدارس ایران ایجاد می نماید. در فرجام نیز پیشنهاداتی مطرح شده است.
واژه های کلیدی: آموزش مبتنی بر الکترونیک ، فناوری اطلاعات، منطق فازی.
مقدمه
فناوری اطلاعات در نظام آموزشی باعث دستیابی متربیان و مربیان به منابع عظیم اطلاعاتی و ارتباطاتی می شود. نقش مربی را از یک منبع مطالب صرف به یک راهنما و مدیر پروسه تبدیل می کند و همچنین باعث بازخورد فوری به متربی و اجتناب از قضاوت ذهنی و سوگرایانه مربی می شود و انگیزه دانش آموزان را برای یادگیری افزایش می دهد. با ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به نظام آموزشی نحوه تدریس مربی نیز تغییر می کند. مربیانی که سر کلاس از ابزارهای تکنولوژی استفاده می کنند نه تنها در بیان مطالب تواناترند بلکه عمیقا یافته اند که ادغام فناوری اطلاعات در برنامه تدریس می تواند اثرات یادگیری را افزایش داده و قابلیت تفکر را به سطح بالایی برساند و همچنین می توان به جای استفاده از کتاب از لوح های فشرده به عنوان کتاب درسی استفاده کرد.
در نتیجه می توان گفت که فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر تاثیر مثبت برای نظام آموزش دارد و باعث تحولات نو در آموزش و پرورش می شود.بدیهی است هرقدر بر تعداد داوطلبان تحصیل افزوده می گردد، خواه ناخواه از کیفیت تدریس و تعلیم نیز کاسته می شود. از طرف دیگر به علت عدم توجه به خصوصیات فردی وذوقی فراگیران، بسیاری از آنها از تعقیب برنامه منظم باز می مانند، به دلیل عدم موفقیت در درس و امتحان آموزش را رها کرده و به افرادی بیسواد تبدیل می گردند. بحران آموزش جنبه های دیگری نیز دارد که می تواند مورد تحلیل قرار گیرد، همانند فقدان اداره و تشکیلات صحیح برای به کارگرفتن منابع واستفاده از روش های کهنه و قدیمی برای آموزش و تعلیم.
راه هایی که به کمک آنها مسولان سیستم های آموزش می توانند به مقابله بحران یاد شده بروند، فروان و متفاوت هستند. پاره ای از این راه ها معمولی و به اصطلاح سنتی هستند از جمله به کارگیری صحیح تر محل و وسایل آموزشی. اما با به کارگیری این روش ها نه تنها مشکل مزبور حل نگردیده است بلکه بر شدت آن نیز افزوده شده است . - Jones et al, 2006 - به این ترتیب روی آوردن به مباحثی نو مانند آموزش الکترونیک، انعطاف پذیری آموزشی را دو چندان نموده است. از آنجا که تحقیقات و مطالعات انجام شده پیرامون آموزش الکترونیکی در دنیا ابعاد گسترده ای به خود گرفته است، موسسات آموزشی معتبر دنیا اهداف راهبردهای مبتنی بر فناوری اطلاعات را در برنامه خود گنجانده اند . - Tuomi, 2009 -
اگر بخواهیم براساس مدرن بودن تکنولوژی های آموزشی یک طبقه بندی از روند این فناوری ها ارائه نماییم می توان گفت که آموزش مبتنی بر الکترونیک درسال های اخیر به عنوان اثر بخش ترین روش های آموزشی معرفی شده است. از یک طرف نرخ نفوذ الکترونیک در کشورهای جهان سوم، بیشتر از دو برابر اینترنت می باشد و از طرف دیگر به امکاناتی خاص و گران همانند کامپیوتر نیاز ندارد و در هر لحظه می توان باتغییر محتوای آموزشی، اهداف از پیش تعیین شده مراکز آموزشی را مورد تمرکز قرار داد - Male g pattinson . - 2011دراین میان، کشور ایران نیز از این رقابت دور نمانده و در طرح های ملی، دوره های گسترش فناورری را در سطح ملی و نیز در مبحث آموزش بر خط در مراکز آموزش و پرورش و سایر مراکز آموزش عالی را لحاظ نموده است - مهربان و مصلی نژاد، . - 1388
معیارهای تهیه و تولید محتوا علاوه بر اصول مشترک متناسب با موضوع باید از تفاوت های خاص نیزبر خوردار باشد، همچنین بخش های چالش برانگیز تولید محتوا نیز باید مشخص شود. و بطور کلی معیارهای مورد نظر در دو حالت ظاهری و محتوایی باید برسی گردد. با وجود اهمیت آموزش مبنی بر الکترونیک در کشور ایران تا کنون برنامه ای سازماندهی شده برای آن ارائه نگردیده است. به این دلیل مطالعه حاضر در صدد بررسی موانع پیاده سازی آموزش مبتنی بر الکترونیک در مدارس کلانشهر کرج می باشد و درحقیقت میزان آمادگی الکترونیکی درابعاد مختلف می تواند ما را به نتیجه برساند .
نکته اصلی در این پژوهش آن است که با بهره گیری از مفاهیم فازی، ارزیابی کنندگان می توانند عبارات کلامی را به صورت عباراتی با زبان طبیعی محاوره ای برای ارزیابی شاخص های آمادگی الکترونیکی به کار برند و با مرتبط ساختن این عبارات با توابع عضویت مناسب، تحلیل های مناسب تر و دقیق تری را برروی امتیازات شاخص ها اعمال نمایند. به همین دلیل یکی از رویکرد های پژوهش حاضر استفاده از روش AHP فازی در رتبه بندی شاخص ها می باشد.
برسی پیشینه پژوهش
در یکی از مطالعات اخیر در حوزه آموزش مبتنی بر الکترونیک - Borner et al, 2010 - محققین معتقدند که در عصر حاضر آموزش مبتنی بر الکترونیک به عنوان یکی از حقوق اولیه انسان ها، عامل تغییر و پیشرفت اجتماعی شناخته شده است. بسیاری از روان شناسان تربیتی معتقدند که شرایط یادگیری باید چنان سازماندهی شود که هر فراگیر بر اساس توانایی های خود به فعالیت ویادگیری بپردازد. آموزش مبتنی بر الکترونیک به عنوان یک نوع آموزش انفرادی محسوب می شود که در آن فراگیران قادرند با توجه به استعدادهای خود به هدف های آموزشی دست یابند. در حقیقت یاد می گیرند که چگونه یاد بگیرند که این خود یکی از هدف های آموزشی است.
دانشگاه های آینده به منظور تدارک روش های آموزشی خلاق باید به یادگیری مستقل و ارزشیابی مداوم پرداخته تا مشارکت فعالانه یاد گیرنده در آن پیشگیری شود. اهمیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به حدی است که پس از پایان دومین دهه قرن 21 کمتر فعالیت آموزشی و پژوهشی باقی می ماند که بدون استفاده از الکترونیک صورت پذیرد. اگر تا دیروز آموزش تنها به وسیله معلمان و مربیان صورت می گرفت و کتاب به عنوان اصلی ترین منبع اطلاعاتی در امر آموزش محسوب می شد امروزه از ابزار ها و محیط های جدید ارتباطی جهت آموزش استفاده می شود.
پیشرفت های اخیر در صنعت رایانه و اطلاع رسانی، ورود و ظهور شبکه های اطلاع رسانی محلی منطقه ای و بین المللی و به ویژه اینترنت و چندرسانه ها، فناوری های ارتباطی ابزار ها و روش های جدید را پیش روی طراحان، برنامه ریزان و مدیران و مجریان برنامه های آموزشی قرار داده است . نفوذ فناوری های جدید اطلاعاتی به مراکز آموزشی از مدارس تا دانشگاه ها روابط ساده یاددهی-یادگیری را به طور کلی دگرگون ساخته است. به این ترتیب الگوهای سنتی یادگیری متحول شده اند.در حال حاضر بسیاری از کشورهای پیشرو در زمینه ارتباط از راه دور در حال ایجاد دانشگاه ها و کلاس های مجازی یا توسعه نظام های سنتی خود هستند. فناوری ارتباطات و اطلاعات لزوم بازنگری برنامه های درسی را نیز دو چندان کرده است - . - Selwyn, 2008
