بخشی از مقاله
چکیده
ساختار مالی متروها به گونهای است که در اکثر موارد - به غیر از برخی متروهای آسیایی - هزینه عملیات به طور کامل از درآمد فروش بلیت قابل تأمین نیست. از این رو شرکت های بهره بردار جهت افزایش سودآوری تلاش میکنند. هدف از تحقیق حاضر شناسایی عوامل موثر بر سودآوری مالی در صنعت حمل ونقل ریلی بلاخص شرکت بهره برداری راه آهن شهری تهران و حومه و رتبه بندی این عوامل میباشد، که با توجه به نقش کلیدی این شرکت در حملو نقل عمومی و کاهش ترافیک شهر تهران بسیار حائز اهمیت است.
با بررسی عوامل کلیدی در تجربیات سایر متروهای جهان و متروی تهران شاخص هایی شناسایی گردید که با نظر خبرگان و کارشناسان این شرکت رتبهبندی شد که در نهایت، حمل و نقل سریع، به موقع و ایمن، ایجاد فروشگاه های زنجیرهای در مترو و توسعه درآمد و کسب و کار پایدار سودآورترین شاخص ها مشخص گردید، تا از این طریق مدیریت سازمان را در شناسایی عوامل کلیدی که نیاز به بذل توجه بیشتری دارند یاری کرد.
-1مقدمه
تصمیم های تامین مالی و سرمایه گذاری در شرکت ها ، تصمیم هایی هستند که هر دو با آینده نگری اتخاذ می شوند. در تصمیم های تامین مالی، شرکت وجوه مورد نظر را در حال حاضر بکار می گیرد تا در آینده بتواند به تعهدات خود درقبال تامین کنندگان منابع مالی عمل کند. در تصمیم های سرمایه گذاری، شرکت از بعضی از مزایای فعلی به امید تحصیل مزایای بیشتر در آینده چشم پوشی می کند. سرمایه گذاری در ماشین آلات و تجهیزات می تواند مصداق آینده نگری در کسب سود و بازده سرمایه گذاری باشد.
1-1 سودآوری
سودآوری مالی به توانایی شرکت دربدست آوردن درآمد و سود اشاره می کند. درصورتی که شرکتها سودکافی تحصیل نکنند،آنها قادربه جذب سرمایه مورد نیاز جهت اجرای انواع پروژه ها از طریق سهامداران یا اعتباردهندگان نخواهند بود. دوام و بقاء یک شرکت دربلندمدت، به توانایی آن درکسب درآمد برای انجام کلیه تعهدات و تامین بازده مناسب برای سهامداران اصلی ، بستگی دارد. نتیجه نهایی همه برنامه ها، فعالیتها، تصمیمات مالی و تولیدی در فعالیت سودآوری شرکت منعکس میشود.
بیشتر داده های مورد نیاز برای ارزیابی عملیات اجرایی شرکت، بطورمستقیم ازصورتحساب سودوزیان فراهم می شود،که خود این صورتحساب نیزخلاصه نتایج عملیات و فعالیتهای مالی و تولیدی شرکت است. به هرحال ،عملیات اجرایی می بایست با دارائیهایی که نتایج عملیات رابه وجود می آورند، ارتباط داشته باشند. به علاوه نتایج عملیات، باید بیانگر نحوه درک افراد بیرونی از عملیات اجرای و درآمد موسسه باشد. - - Cheung, and Lin ,2004
ازمقایسه صورتحساب سودوزیان چنددوره متوالی یک شرکت، می توان به اطلاعات مفیدی درخصوص کارایی عملکرد مدیریت و وضع مالی شرکت دست یافت . اما اکثراشخاصی که درامور شرکت از لحاظ سرمایه گذاری، اعطای اعتبار یا بازده فعالیت آن ذی نفع هستند، بیشتر به میزان سود وسودآوری آن شرکت توجه دارند. شرکت ها از طرق مختلف سود آوری میکنند و هر شرکتی با توجه به بودجه ای که دارد برای سودآوری بیشتر تلاش میکند. مبالغی که بابت ارایه خدمات به مشتریان، دریافت شده و یا در آینده دریافت خواهد شد، درآمد نام دارد - روستا،. - 1375
2-1 حمل و نقل ریلی
رشد حمل و نقل ریلی در پایتخت ایران نزدیک به صد سال طول کشید. قطار شهری از دیرباز به عنوان یکی از کارآمدترین وسایل نقلیه عمومی شناخته شده است. با پیشرفت تکنولوژی بیش از 100 سال است که قطارهای شهری در حال تغییر و تحول بوده و وظیفه حمل و نقل مسافران در اغلب شهرهای مهم دنیا را به عهده گرفته است - محمدی،. - 1391 مترو قابلیت جابهجایی مسافران زیادی را دارد. یکی از مهمترین محاسن مترو، جدا بودن آن از سایر مسیرهای شهری است.به این ترتیب ترافیک مسافران مترو با ترافیک شهری گره نمیخورد و در حقیقت مترو باری را از دوش خیابانهای شهر بر میدارد و به زیر زمین میبرد.
به دلیل حجم بالای مسافری که با مترو جابهجا میشود، مترو پایه سیستم حملونقل شهری در شهرهای بزرگ قرار میگیرد و از سیستمهای حملونقل دیگر مانند اتوبوس و تاکسی برای تکمیل خدماترسانی مترو استفاده میشود.در طی سالهای گذشته ایجاد خطوط مترو در شهرهای جهان سرعت گرفته است. این روزها در بسیاری از شهرهای جهان شهروندان سفر درون شهری خود را با هر وسیلهای که آغاز کنند، بالاخره در یک مرحله از مترو استفاده میکنند - بیضایی، . - 1382
متروی تهران به عنوان یکی از سیستم های حمل و نقل عمومی، روزانه سهم قابل توجهی را در جابجایی مسافرین بر عهده دارد. وجود شبکه ای امن، مطمئن و منظم باعث گردیده روزانه گرایش مسافرین به سمت استفاده از این وسیله حمل ونقل افزایش یابد. جابجایی این میزان مسافر ، هزینه های قابل توجهی را در امر تعمیرات و نگهداری ، قطعات یدکی و تامین ایمنی سیستم خدمت رسانی به شهروندان محترم برای مترو تهران به همراه دارد.
شرکت بهره برداری متروی تهران هر ساله ضمن برآورد هزینه های سال آتی خود و همچنین تعیین قیمت بلیت تمام شده مترو، منابعی را برای تامین هزینه های خود پیشنهاد می نماید که علی الاصول این منابع می بایست بصورت مساوی از طریق مسافرین، شهرداری تهران و دولت تامین گردد. اما هر ساله با توجه به هزینه های بهره برداری و همچنین محدودیت های موجود عملا امکان دریافت یک سوم هزینه از مسافرین محترم وجود ندارد - . - Katherine and Archer, 2007
با جهش چشمگیر هزینه ها طی سالیان اخیر و اعمال تحریم های بین المللی، امروزه مدیریت مالی شرکتها با چالش جدی مبنی بر نحوه ادامه فعالیت و مثبت نگه داشتن تراز درآمد و هزینه ها مواجه است. قطعا بخش قابل توجهی از درآمد اندک حاصل شده نیز بایستی به منظور آماده بکاری ناوگان بکارگرفته شود که عمدتا در حوزه های نیروی انسانی، تعمیرات و نگهداری، تامین قطعات یدکی، امور بازرگانی و غیره صرف می گردد.
درآمد کسب شده در سایر متروها، منجمله واشنگتن، برلین، مادرید، لندن، پکن، تورنتو و ... از طریق کمکهای سرمایهای، یارانهها، درآمدهای بهرهای، درآمد اجارهای، درآمد حاصل از تبلیغات، درآمد بلیط فروشی و ...میباشد و البته هزینههایی شامل نیروی کار، خدمات، مواد و ملزومات، تجهیزات فنی، مخارج بهره ای، استهلاک و... را نیز متحمل کشورها میکند، که البته همه کشورها به دنبال انتخاب راه حل هایی جهت افزایش سودآوری هستند که بعضا به نتایج مطلوبی نیز دست یافته اند، البته متروی تهران نیز تقریبا منابع درآمدی و هزینهکردهایی مشابه موارد فوق دارد.
درآمد شرکت بهره برداری راه آهن شهری تهران و حومه بیشتر شامل، درآمد فروش بلیت، درآمد حاصل از تبلیغات، درآمد حاصل از غرفه و مکانهای تجاری و ... هزینهکردها شامل هزینه حقوق و دستمزد، تعمیرات و نگهداری و ... میباشد از این رو جهت کاهش هزینهها و افزایش درآمدها که موجب سودآوری شرکت میشود راهکارهایی در تجربیات سایر کشور ها و ظرفیت های شرکت بهرهبرداری متروی تهران استخراج گردید.
3-1 درآمد مالی متروهای سایر کشورها
درآمد شرکت های بهره برداری مترو از درآمد های عملیاتی و درآمدهای غیر عملیاتی بدست می آید. درآمدهای عملیاتی شامل درآمد فروش بلیط می شود. درآمدهای غیر عملیاتی شامل درآمدهای تبلیغاتی،درآمد اجاره غرفه ها و مکان های تجاری می شود. اما نوع و تعداد هریک از این درآمدها در کشور های مختلف متفاوت است. همچنین نسبت هر یک از این عنوان درآمدها در درآمد کل شرکت های مترو دنیا متفاوت است.
