بخشی از مقاله
چکیده
در مورخ 96/9/28 یک رأس نریان بومی حدود 4 ساله به علت کولیک معاینه شد. در معاینه بالینی فقدان صداهای دستگاه گوارش و بی حالی در دام مشهود بود،. پوشش خارجی خشک و خشن و مخاطات رنگ طبیعی را داشته و تعداد ضربان قلب نیز کمتر از 60 عدد در دقیقه سمع گردید. دام مورد نظر در شش ماه گذشته از هیچ داروی ضد انگلی استفاده نکرده بود. درمان صورت گرفته شامل استفاده از فلونکسین مگلومین با دوز نرمال و ملین شامل 300 میلی لیتر از شربت سناگراف به همراه 20 میلی لیتر رانیتیدین تزریقی برای درمان احتمالی وجود زخم معده بوده است. پس از درمانهای صورت گرفته صداهای روده ای مجددا شنیده شده و اشتهای دام برگشت و اقدام به دریافت خوراک از آخور نمود.صبح روز بعد با تماس تلفنی مدیریت باشگاه برای معاینه مجدد دام مورد نظر اقدام شد. در این مرحله با توجه به بازگشت کولیک و نشانههای درد، انسداد فیزیکی روده کوچک با احتمال آلودگی انگلی و انسداد ناشی از آن به مالک اطلاع داده شده و پیش آگهی دام نیز نامطلوب ارزیابی گردید. علی هذا در روز دوم اقدام به مایع درمانی - رینگر و نرمال سالین - به میزان 5 لیتر به همراه استفاده از پارافین به میزان 2 لیتر، بیکربنات سدیم و متوکلوروپیرامید در کنار استفاده از آنتی بیوتیک اقدام گردید.
تخلیه گاز از سکوم به علت سمع صدای زنگی و برای جلوگیری از ایست تنفسی ناشی از نفخ سکوم و کولونها دو بار صورت گرفت و از خمیر تجاری کولیک استاپ - استرالیا - نیز جهت درمان استفاده شد. در معاینه راست روده ای صورت گرفته، فقدان مواد دفعی در راست روده به همراه اتساع گازی سکوم و کولون های بزرگ به دامدار اطلاع داده شد. ادامه درمان تا ساعت 19 ادامه یافت. صبح روز 96/9/30 دام مورد اشاره تلف گردید. در کالبدگشایی صورت گرفته بلافاصله پس از تلف شدن دام، آثار رنگ پریدگی در کبد به همراه نقاط فیبروزیس در آن مشخص بود که می تواند نشان دهنده نارسایی مزمن کبدی باشد که با توجه به وضعیت پوشش خارجی خشن و خشک دام قابل توجیه است. انسداد حاد روده کوچک در بخشیاز ژژنوم مشهود بود که در ملامسه کاملاً سفت لمس گردید و در برش صورت گرفته در محل انسداد آثار جسم خارجی - نایلونی که سبب انباشتگی و انسداد حاد فیزیکی شده بود - مشخص گردید. به پیوست تصاویر مرتبط با جسم خارجی و کالبدگشایی صورت گرفته با تاکید بر دستگاه گوارش ارائه میگردد.
واژگان کلیدی: اسب، جسم خارجی، کولیک، مرگ
مقدمه
کولیک یکی از بیماریهای مهم تک سمیهاست که سبب تلفات بالا میشود و به جرأت میتوان گفت که مهمترینعلت مرگ اسب در ایران است . - 5-1 - گزارشهای مختلفی در ارتباط با دلایل رخداد کولیک از جمله عوامل میکروبی، قارچی و یا جابجایی رودهها وجود دارد و باور عمومی بر این است که اسب با توجه به سیستم تغذیه ای که دارد در موارد کمتری به علت دریافت مواد خارجی موجود در جیره دچار کولیک شده و تلف میگردد 3 - ،. - 5 یکی از موارد مهمی که در مدیریت دلدرد در اسب وجود دارد تشخیص به هنگام و ارائه دام به بخش جراحی است تا بتوان در صورت شکست درمان دارویی اقدام به درمان جراحی کرد 6 - ،. - 1 در دهههای اخیر استفاده از تکنیکهای متنوع جراحی و با پیشرفت مواد مورد استفاده در جراحی حفره شکم میزان زنده مانی پس از جراحی تا %90 موارد نیز در کشورهای پیشرفته رسیده است . - 1 - هدف از ارائه گزارش حاضر توجه به سیستم تغذیهای اسب و رعات بهداشت هنگام خوراک دهی در این موجود است.
تاریخچه
در مورخ 96/9/28 یک رأس نریان بومی حدود 4 ساله به علت کولیک معاینه شد. در معاینه بالینی فقدان صداهای دستگاه گوارش و بی حالی در دام مشهود بود،. پوشش خارجی خشک و خشن و مخاطات رنگ طبیعی را داشت و تعداد ضربان قلب نیز کمتر از 60 عدد در دقیقه سمع گردید. دام مورد نظر در شش ماه گذشته از هیچ داروی ضد انگلی استفاده نکرده بود. درمان صورت گرفته شامل استفاده از فلونکسین مگلومین با دوز نرمال و ملین شامل 300 میلی لیتر از شربت سناگراف به همراه 20 میلی لیتر رانیتیدین تزریقی برای درمان احتمالی وجود زخم معده بوده است. پس از درمانهای صورت گرفته صداهای رودهای مجددا شنیده شده و اشتهای دام برگشت و اقدام به دریافت خوراک از آخور نمود. صبح روز بعد با تماس تلفنی مدیریت باشگاه برای معاینه مجدد دام مورد نظر اقدام شد.
در این مرحله با توجه به بازگشت کولیک و نشانههای درد، انسداد فیزیکی روده کوچک با احتمال آلودگی انگلی و انسداد ناشی از آن به مالک اطلاع داده شده و پیش آگهی دام نیز نامطلوب ارزیابی شد. علی هذا در روز دوم اقدام به مایع درمانی - رینگر و نرمال سالین - به میزان 5 لیتر به همراه استفاده از پارافین به میزان 2 لیتر، بیکربنات سدیم و متوکلوروپیرامید در کنار استفاده از آنتی بیوتیک اقدام گردید. تخلیه گاز از سکوم به علت سمع صدای زنگی و برای جلوگیری از ایست تنفسی ناشی از نفخ سکوم و کولونها دو بار صورت گرفت و از خمیر تجاری کولیک استاپ - استرالیا - نیز جهت درمان استفاده شد. در معاینه راست روده ای صورت گرفته، فقدان مواد دفعی در راست روده به همراه اتساع گازی سکوم و کولون های بزرگ به دامدار اطلاع داده شد. ادامه درمان تا ساعت 19 ادامه یافت. صبح روز 96/9/30 دام مورد اشاره تلف گردید.
نتایج و بحث
در کالبدگشایی صورت گرفته بلافاصله پس از تلف شدن دام، آثار رنگ پریدگی در کبد به همراه نقاط فیبروزیس در آن مشخص بود که میتواند نشان دهنده نارسایی مزمن کبدی باشد که با توجه به وضعیت پوشش خارجی خشن و خشک دام قابل توجیه است. انسداد حاد روده کوچک در بخشی از ژژنوم مشهود بود که در ملامسهکاملاً سفت لمس شد و در برش صورت گرفته در محل انسداد آثار جسم خارجی - نایلونی که سبب انباشتگی و انسداد حاد فیزیکی شده بود - مشخص شد. گزارشهای کمی در ارتباط با دریافت مواد غیر خوراکی در اسب وجود دارد که سبب ایجاد کولیک در اسب بشود و علت این امر مربوط به نوع تغذیه و نقش انتخابی اسب هنگام تغذیه از مواد غذایی است. حتی در کره اسبها نیز ممکن است دریافت مواد خارجی سبب بروز کولیک گردد 2 - ، . - 5 جا به جایی رودههای بزرگ با توجه به اندازه ای که در تک سمیها و اسب دارد حائز اهمیت است 6 - ، . - 5 دریافت شن به همراه مواد خوراکی یکی از علل مهم رخداد کولیک اسب در ایران است که گزارش- هایی در مورد آن نیز وجود دارد . - 4 - درمان ضد انگلی یکی از راهکارهای مهم برای مبارزه با رخداد کولیک در اسب می باشد . - 6 - مراقبت از دندانها بویژه در اسبهای بالغ اهمیت دارد و میتواند در پیشگیری از کولیک بسیار مهم تلقی شود . - 6 -
منابع
رضازاده فریدون، استفاده از رهیافت سونوگرافی سریع حفره شکمی در تشخیص تفریقی کولیک اسب - FLASH - ، اولین همایش بین المللی انجمن علمی بیماریهای داخلی دامهای بزرگ، 6-4 مهر ماه 1396، تهران- ایران، صفحه .83-77 خیبری پرویز، رحمانی شهرکی علیرضا، حاجی محمدی علی، کولیک انسدادی ناشی از جسم خارجی در یک کره اسب، دومین کنگره ملی بهداشت و بیماریهای اسب، 28 و 29 فروردین 1392، شیراز، صفحه .232 رضازاده فریدون، کتیرایی فرزاد، مفتونی کاظم، محمدپور هیمن، یافته های بالینی، کالبدگشایی و میکروب شناسی ابتلای یک رأس نریان به آنتریت قدامی - DPJ - با علت ژئوتریکوم کاندیدوم - اولین گزارش - ، هفدمین کنگره دامپزشکی ایران، 11-9 اردیبهشت 1391، تهران، صفحه .321 فرامرزیان کوکب، قدردان مشهدی علیرضا، گزارش یک مورد کولیک شنی در یک رأس اسب عرب 3 ساله، سومین کنگره ملی بهداشت و بیماریهای اسب، اردیبهشت 1394، شیراز، صفحه .169
