بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر در سالهای 1392 و 1393 با هدف ردیابی جدایههایی از توباموویروسها در مناطق مختلف استان آذربایجانشرقی با استفاده از روشهای مولکولی انجام گرفت. برای این منظورنمونههای آلوده گیاهی مشکوک به توباموویروس از مزارع مختلف کدوئیان و گوجهفرنگی در شهرهای گوناگون استان آذربایجانشرقی جمعآوری گردید و در گلخانه به گیاهان محکی که قبلا پرورش داده شدهبود انتقال دادهشد. سپس به منظور بررسی علائم با استفاده از گیاهان میزبان لکه موضعی و تکثیری خالصسازی و بیولوژیکی انجام گرفت. بعد از استخراج آرانای با استفاده از آزمون آرتیپیسیآر توس یک جفت آغازگر عمومی، قطعهی 750-800 جفت بازی، از پنج نمونه از شهرهای آذرشهر، گوگان، عجبشیر و بناب مورد تکثیر قرار گرفت. بر اساس مقایسه علائم موجود، احتمال وجود ویروس موزائیک گوجهفرنگی در مزارع مورد بررسی وجود دارد.
کلمات کلیدی: توباموویروس، کدوئیان، گوجهفرنگی، آذربایجانشرقی.
مقدمه
گوجهفرنگی با نام علمی Solanum lycopersicum از تیرهی Solanaceaeگیاهی با کاربرد وسیع و اهمیت اقتصادی فراوان است که در مناطق مختلف کشور کشت میشود. گیاهان خانواده کدوئیان نیز با محصولات مهم نظیر خیار، طالبی، هندوانه و کدو از نظر اقتصادی جایگاه مهمی را در بین محصولات کشاورزی دارا هستند - بی نام، . - 1390 جنس توباموویروسها با 14 گونه مورد قبول و 5 گونه احتمالی یکی از جنسهای بزرگ ویروسی میباشند. توباموویروسها دارای یک نوع ذرهی پایدار، میلهایشکل با کانال محوری تقارن مارپیچی با آرانای تکرشتهای مثبت یک قطعهای هستند.. انتقال به آسانی با شیرهی گیاهی و توستماس بوده و بدون کمک ناقلین میباشد. . - Li et al., 2017 -
در حال حاضر، پنج گونه از توباموویروسهای آلودهکننده کدوشناختهشده هستند که عبارتند از: ویروس موزاییک پیسک میوه خیار - CFMMV - ، ویروس موزائیک پیسک سبز خیار - CGMMV - ، ویروس موزاییک پیسک سبز کیوی - KGMMV - ،ویروس موزاییک پیسک سبزکدو - ZGMMV - و ویروس پیسک خیارهمکارانش با آغازگرهای عمومی اقدام به ردیابی 5 گونه از توباموویروسها از کشور آلمان در سال 2002 کردند - Letschert et al., Panno .2002 - و همکارانش در سال 2012 از سیسیل ایتالیا توانستند 7 ویروس آلوده کننده گوجهفرنگی از جمله ویروس موزائیک گوجه فرنگی - ToMV - ، را با استقاده از RT-PCR والایزا ردیابی کنند - . - Panno et al,. 2012در ایران مطالعاتی درجهت ردیابی و پراکنش ویروس موزائیک گوجهفرنگی انجام گرفتهاست - اعتباریان،1376.بخشنده و پوررحیم، . - 1387
بیماری مذبور اولین بار در سال 1331در تیر تاش مازندرانتوجه منوچهری و شریف را جلب نموده و در سال 1335 از روی تنباکو در خوزستان دیده شدهاست. ویروس عامل این بیماری علاوه بر توتون به بیش از 350 گونه گیاه حمله میکند - منوچهری، - 1347، . - Lucas, 1975 - تحقیق حاضر به منظور ردیابی توباموویروسهابا آغازگرهای عمومی از شمالغرب کشور انجام شدهاست. ردیابی ویروس با آغازگرهای عمومی این امکان را فراهم میآوردکه یک جنس ویروسی که شامل چندین گونه ویروس گیاهی است به طور سریعی موردشناسایی قرار گیرد.این چنینردیابیهایی در مناطق مهم که نیاز به تشخیص سریع میباشد از جمله پستهای قرنطینهای و نقاط حساس دیگر میتواندبسیارکمککننده باشد. از آنجا که در منطقه شمالغربکشور تحقیقی در ردیابی توبامویروسها صورت نگرفته،انجام تحقیق حاضر میتواند اطلاعات مفیدی از وجود یا عدم وجود این جنس مهم ویروسی و پراکنش آن فراهم میآورد.
مواد و روشها
نمونهبرداری بر اساس علائم مشاهده شده و معمول ویروسهای توباموویروسها در طی فصلهای بهار، تابستان و پاییز92-93 از گیاهان گوجهفرنگی و کدو وخیار انجام شد؟ نمونهها پساز انتقال به آزمایشگاه مورد آزمون قرار گرفتند. به منظور بررسی علائم توباموویروسها از گیاهان گوجهفرنگی، کدو و خیار و از سلمهتره به عنوان میزبان لکه موضعی ویروس استفاده شد. برای مایهزنی از بافر فسفات پتاسیم ./1 مولار با 7/4 pH به نسبت یک به ده - یک گرم بافت گیاه در 10 میلی لیتر بافر - عصارهگیری شد. تعدادی از گیاهان به عنوان شاهد منفی تنها با بافر مایهزنی شدند. از 74 نمونه با علایم مشهود استخراج آرانای کل مطابق پروتکل روحانی و همکاران - Rowhani et al.‚1993 - انجام شد. نمونهها سپس با RT-PCR به روشمعمول مورد آزمون قرار گرفتند. جهت انجام RT_PCR از یک جفت آغازگر عمومی توباموویروس استفاده شد. توالیآغازگرها شامل TobUni 1 ATTTAAGTGGA - C/G - GGAAAA - A/C/G - CAT3' - 5' و TobUni 2 5'GT - C/T - GTTGATGAGTTC - A/G - TGGA 3' بود Letschert et al., - 2002 - که توس این آغازگرها انتظار میرفت قطعههای به طول حدود 800-750 در واکنش PCR تکثیر یابد؟ PCR در حجم نهایی12/5 میکرولیتر با دمای اتصال 50 درجه سانتیگراد انجام شد. به منظور بررسی نتایج حاصل از واکنش بر روی ژل آگارز 1/2 درصد الکتروفورز شد.
نتیجهگیری و بحث
پس از انجام RT-PCR با استفاده از آغازگر ردیابیکننده توباموویروسها بر روی 74 نمونه، قطعه حدود 800-750 جفت بازی از 5 نمونه که یک نمونه از شهرهای آذرشهر، گوگان، عجبشیر و دونمونه از بناب تکثیر یافت. شکل - 2 - تکثیر قطعه 800-750 جفت بازی از چهار نمونه را بر روی ژل آگارز نشان میدهد. شاهد مثبت نمونه آلوده به توباموویروسها بود.مایهزنی جدایههای ردیابیشده ویروس، بر روی گیاهان مختلف، علائم گوناگونی شامل موزائیک خفیف تا شدید، تاولهای سبزرنگ بر روی برگها و بدشکلی روی گیاهان محک ظاهر نمود - شکل - 1 که میتواند ناشی از تنوع ویروس در منطقه باشد.
