بخشی از مقاله
چکیده
بانک ها می توانند سطح بهینه ای از سرمایه در گردش را دارا باشند که ارزش آنها را بیشینه نماید چرا که بخش عظیمی از سرمایه سازمان را به خود اختصاص می دهد. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش و بازده دارایی های بانک های ایرانی می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی همبستگی بوده و مبتنی بر تحلیل داده های تابلویی است. نمونه مورد بررسی شامل 19 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی دوره زمانی 1390 تا 1394 است. نتایج آزمون فرضیه های تحقیق نشان می دهد که سرمایه در گردش بانک ها بازده دارایی ها را افزایش می دهد.
مقدمه
در اقتصاد پرچالش کنونی با فشارهای فزاینده محیطی و منابع خارجی محدود، داراییها و بدهیهای جاری یعنی سرمایه در گردش بنگاههای اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است و مدیریت بهینه سرمایه در گردش بنگاهها میتواند به عنوان یک مزیت رقابتی برای آنها محسوب شود[3] مدیریت سرمایه در گردش فعال یک نیاز اساسی توانایی سازمان برای سازگاری در یک اقتصاد پرچالش است و هدف آن برقراری یک تعادل حساس بین حفظ نقدینگی برای پشتیبانی از عملیات روزانه و حداکثرسازی فرصتهای سرمایهگذاری کوتاه مدت میباشد.
امروزه، مدیریت کارآمد سرمایه در گردش به عنوان یکی از جنبه های بااهمیت رویه های مدیریت مالی به شمار می رود. مدیریت سرمایه در گردش، مدیریت دارایی های جاری و بدهی های جاری واحدهای تجاری است. مدیریت سرمایه در گردش می تواند در رشد و بقای شرکت نقش مهمی ایفا نماید. چنانچه مبالغ سرمایه گذاری شده در سرمایه در گردش نسبت به جمع دارایی های موجود ، نامتوازن باشد؛ ممکن است که این مبالغ در یک موقعیت کارا، استفاده نشده باشد. مدیریت خوب و منظم سرمایه در گردش منجر به افزایش ارزش بازار واحد تجاری می شود و مدیریت کارای سرمایه در گردش می تواند نتایج اساسی به بار آورد و چشم پوشی از آن برای هر شرکتی ممکن است خطرناک باشد.[6]
پیشینه پژوهش
اعجاز1 و همکاران - 2016 - در مطالعه ای به بررسی تاثیر سرمایه ی در گردش و ساختار مالی در سودآوری بخش بانکداری پرداختند. در این تحقیق، از تحلیل برآورد روش حداقل مربعات - GLS - در 5 بانک اسلامی طی سال های 2016 تا 2014 و 15 بانک عادی از سال 2008 تا 2014 استفاده شده است. شواهد آن ها نشان داد بین سرمایه ی در گردش و کاهش در سودآوری بانک های اسلامی و عادی رابطه معنی داری وجود دارد. با این حال، اهرم مالی از لحاظ آماری تاثیر مثبت قابل توجهی بر سودآوری بانک های اسلامی و تاثیر منفی قابل توجهی بر بانک های معمولی گذاشته است.[9]
احمد - 2015 - 2 به نقل از مندیف - 2016 - تاثیر مدیریت سرمایه در گردش بر سودآوری شرکت های تولیدی انتخاب شده در نیجریه را بررسی کرد. با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات داده های تلفیقی، این پژوهش به رابطه ی معناداری بین سرمایه در گردش و سودآوری پی برد. مطالعه نشان داد که مدیریت سرمایه در گردش تاثیر قابل توجهی بر سودآوری شرکت های تولیدی دارد و توصیه می کند که شرکت ها باید پول نقد، مطالبات، موجودی و پرداختی خود را با هدف کاهش چرخه ی تبدیل وجه نقد و افزایش سودآوری مدیریت کنند.[13]
اعجاز و همکاران - 2015 - به بررسی تاثیر عوامل داخلی بانک بر سود آوری بانک های اسلامی در پاکستان طی سال هال 2006 به 2013 پرداختند. از ROA و ROE به عنوان متغیر وابسته - سود آوری - استفاده شد. با استفاده از روش تجزیه و تحلیل پانل، نتایج برآورد شده نشان داد که نسبت اهرم مالی، بازدهی عامل، مدیریت دارایی، و اندازه بانک دارای ارتباط مثبت و معناداری با سودآوری بانک های اسلامی بودند.[11]
لطیف 3 و همکاران - 2015 - در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که رابطه ی منفی بین سودآوری و مدیریت سرمایه ی در گردش وجود دارد.[12] دینگ4 و همکاران - 2013 - در تحقیقی با عنوان سرمایه گذاری و محدودیت تامین مالی در چین در بخشی از یافته های خود چنین عنوان نمودند که رابطه ی منفی معناداری بین سودآوری و سرمایه ی در گردش وجود دارد.[8] باگچی و کامرویی - 2012 - 5 در پژوهشی با عنوان ارتباط بین مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری به این نتیجه دست یافتندکه رابطه مثبت معنی داری بین سرمایه در گردش و سودآوری سازمان وجود دارد.
شارما - 2011 - 6 به نقل از مندیف - 2016 - تاثیر مدیریت سرمایه در گردش را بر سودآوری شرکت های هندی مورد بررسی قرار داد. با استفاده از روش عادی رگرسیون حداقل مربعات، این مطالعه نشان داد که مدیریت سرمایه در گردش و سودآوری در شرکت های هندی بطور مثبت با یکدیگر در ارتباط هستند. همچنین وی نشان داد که بین تعداد روزهای موجودی و روزهای پرداختی با سودآوری یک شرکت ارتباط منفی وجود دارد، در حالی که بین تعداد روزهای دریافتی و دوره ی تبدیل وجه نقد با سودآوری یک شرکت ارتباط مثبتی وجود دارد.[13]
گیل7 و همکاران - 2010 - رابطه ی سرمایه ی در گردش با سودآوری شرکت ها را در بازار بورس نیویورک در ایالات متحده آزمون نمودند. مطالعه ی آن ها حاکی از رابطه ی مثبت معنادار بین سودآوری و سرمایه ی در گردش بود.[10] صوفیان و حبیب االله - 2009 - 8 در مطالعه ی خود بر روی عوامل داخلی و خارجی موثر بر سودآوری بانک ها در تایلند از سال 1999 تا سال 2005 تمرکز کردند. از ROA و ROE به عنوان متغیر وابسته استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که اندازه، رشد اقتصادی و سرمایه گذاری تاثیر مثبتی بر سودآوری دارند، در حالی که درآمد بدون بهره، تولید ناخالص داخلی، ریسک اعتباری و هزینه های سربار رابطه ای منفی با سود دهی بانک ها دارند.[14]
تاکی و نوروزی - 1395 - در پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر استراتژیهای مدیریت سرمایه در گردش بر بازده داراییها کیو توبین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به این نتیجه رسیدند که ارتباط بین سیاستهای مالی متهورانه و بازده داراییها منفی و ارتباط بین سیاستهای سرمایه گذاری متهورانه و بازده داراییها، یک رابطه مثبت و قوی است.[1] فرمان آرا و همکاران - 1395 - در پژوهشی به بررسی تأثیر مدیریت سرمایه در گردش و اهرم مالی بر سودآوری برخی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج رگرسیون در میان نمونه مورد مطالعه نشان داد، بین ترکیب سرمایه در گردش و ارزش افزوده اقتصادی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و این رابطه با تأثیر میانجی اهرم مالی معکوس میشود، اما این رابطه در میان شرکتهای فعال در فرابورس ایران مشاهده نشد.
همچنین نتایج نشان داد ترکیب سرمایه در گردش تأثیر معناداری بر متغیرهای اهرم مالی و نسبت بازده حقوق صاحبان سهام در شرکتهای فعال در سازمان بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در دوره مورد بررسی نداشته است.[3] مشکی و همکاران - 1393 - به بررسی تأثیر سیاستهای سرمایه در گردش بر مدیریت ریسک بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. با توجه به نتایج تحقیق ارتباط معنی داری بین سطح دارایی جاری و بدهی جاری و ریسک مالی و عملیاتی بانک ها وجود ندارد. ولی بین سیاستهای سرمایه در گردش و بازده دارایی ها، بازده حقوق صاحبان سهام، بازده سرمایه گذاری و بازده سرمایه ارتباط معنی داری وجود دارد.[4]
رسائیان و همکاران - 1392 - در تحقیقی با عنوان تأثیر مدیریت اجزای سرمایه در گردش بر سودآوری و ارزشگذاری شرکتها در بازار - مورد مطالعه شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران - از صورتهای مالی 90 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1385 تا 1390 استفاده نمودند. در این پژوهش از متغیر بازده کل داراییها و نسبت بازده به سرمایه سرمایهگذاری شده به عنوان معیار سودآوری شرکتها و از کیو توبین - Tobin's Q - به عنوان متغیر ارزش بازار و از متغیرهای چرخه تبدیل وجه نقد، نسبت دارایی جاری به بدهی جاری، نسبت دارایی جاری به کل داراییها، نسبت بدهی جاری به کل داراییها و نسبت بدهی به کل داراییها به عنوان معیارهای مدیریت سرمایه در گردش استفاده شده است.
نتایج نشان داد که بین اجزای سرمایه در گردش و عملکرد مالی رابطه معنیداری وجود دارد. همچنین نتایج به دست آمده بین اجزای سرمایه در گردش و ارزشگذاری بازار رابطه معناداری وجود دارد.[2] واعظ و همکاران - - 1392 عوامل مؤثر بر مدیریت سرمایه در گردش شرکت های بورس اوراق بهادار تهران را بررسی نمودند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد بین سودآوری، اهرم و مخارج سرمایه ای با چرخهی تبدیل وجه نقد رابطهی منفی و معناداری وجود دارد و بین تولید ناخالص داخلی و چرخه ی تبدیل وجه نقد رابطه مثبت و معنادار وجو د دارد.[5]
روش شناسی پژوهش
روش پژوهش این تحقیق ازنظر ماهیت ومحتوا ازنوع تحلیل همبستگی و رگرسیونی است، که با استفاده ازدادههای ثانویه مستخرج از صورتهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به تحلیل رابطه همبستگی میپردازد. انجام این پژوهش درچارچوب استدلال قیاسی-استقرایی صورت خواهد گرفت. علت استفاده از روش همبستگی و رگرسیونی، کشف روابط همبستگی بین متغیرها است.
این پژوهش یکی ازانواع تحقیقات توصیفی است. ازسوی دیگر پژوهش حاضر از نوع پس رویدادی است، یعنی برمبنای تجزیه وتحلیل گذشته - صورتهای مالی شرکتها - انجام میگیرد. در پژوهش حاضر ابتدا همبستگی بین متغیرهای پژوهش را موردآزمون قرارداده ودرصورت وجود همبستگی بین متغیرهای پژوهش اقدام به برآورد مدل رگرسیونی خواهیم نمود. ازنظرهدف این پژوهش جزء پژوهشهای کاربردی محسوب میشود.
قلمرو جامعه آماری پژوهش
جامعه، باید حداقل دارای یک صفت مشخصه میباشد. صفت مشخصه، صفتی است که بین همه عناصر جامعه آماری مشترک و متمایزکننده جامعه آماری از سایرجوامع باشد. شرط لازم برای انجام هر تحقیقی وجود اطلاعات در دسترس میباشد که در موقعیت کنونی ایران، فقط اطلاعات مربوط به بورس اوراق بهادار تهران در دسترس میباشد. در تحقیق حاضر برای تعیین نمونه آماری، از رابطه خاصی جهت برآورد حجم نمونه و نمونه گیری استفاده نشده است. بلکه برای بررسی جامعه از بانک هایی که اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق در دسترس باشد به عنوان نمونه انتخاب شده است. در نهایت تعداد 19 بانک مورد بررسی قرار گرفت.
