بخشی از مقاله
چکیده
رفتار به عنوان یکی از موضوعاتی است که از دیرباز مورد توجه دانشمندان علوم انسانی و طبیعی بوده است. تمام علوم بهرههای زیادی از این موضوع برده و پیوند ناگسستنی بین رفتار و علوم وجود دارد که در علم روانشناسی کاربرد آن بیشتر از سایر علوم است. دایره رفتار تا آنجا وسعت پیدا کرده است که در تعریف آن گفتهاند: پاسخی است که موجود زنده به انگیزه بیرونی میدهد. بدون شک نظر به گستردگی انسان در تعریف خلیفهالهی و کالانعام بل هم اضل باید گفت این رفتار بسی پیچیدهتر از سایر موجودات است. جامعه شناسان هر کدام بر اساس شناخت خود نظریاتی را بر اساس رفتار بیان کردهاند که میتواند به پیشرفت جامعه جهت دهد.
مقدمه
موجود زنده با رفتار معنا و مفهوم می گیرد و ماهیت و ارزش ارگانیزم به رفتار است. علوم انسانی از دیرباز توجه جدی و ویژه ای به مقوله رفتار داشته است. برترین نظریات جامعه شناسی و روان شناسی با موضوع رفتار ارتباطی تنگاتنگ دارند. باید پا را از این محدوده فراتر گذاشت و انسان را با رفتار از سایر موجودات و حتی انسانها متمایز دانست. چنانچه در قرآن کریم با تقوی که یک رفتار است انسانها را از هم جدا دانسته و ملاک را تقوی معرفی کرده است. توجه به بازتاب رفتار در سازمانها به مدیر کمک میکند تا با بررسی رفتار افراد و تطبیق دادن آنها با یکدیگر بتواند در سیستمهای سازمانی منطقی عمل نماید. بازتاب رفتار موجب شناخت بیشتر زیردستان توسط مدیر میشود و به مدیر این میدان را میدهد که با دید باز و سعه صدر در چینش افراد در پستهای سازمان اقدام نماید.
معنی لغوی رفتار
در لغتنامه دهخدا سه صفحه 534 تا 536 به رفتار اختصاص داده شده و اینگونه معنا شده است - 1»سلوک. - خوش رفتار: خوش سلوک و با وقار و کسی که کردار و اعمال او نیکو و شایسته باشد. - از ناظم الاطباء - حاصل بالمصدر رفتن. و مستانه، شتاب آلود از صفات، و موج از تشبیهات اوست و با لفظ کردن مستعمل. - از آنندراج - اهتماز. جراء. جری. هرج; به رفتار آمدن اسب.
-خوش رفتاری: عمل خوش رفتار. خوبی رفتار. حسن سلوک.
-راست رفتاری: سلوک راست داشتن. رفتار به صدق و صفا.
تعریف اصطلاحی رفتار
»در مورد علل رفتارها، بحثهای بسیاری شده است؛ هر چه از تاریخ مطالعات انجام شده بر روی رفتار میگذرد، هم بر طبقهبندی رفتارها افزوده شده و هم در راه کشف فرایندی که شکل آخر آن ظهور رفتار است، تعاریف نوینی شکل گرفته که از تحدید تعریف رفتار، یادگیری و تاثیرات متقابل آن دو بر یکدیگر، ناشی شده است. هیچگونه تعریف اجمالی از رفتار وجود ندارد.2« تعاریف مختلفی از رفتار توسط دانشمندان علوم رفتاری، جامعهشناسی، روانشناسی و کارشناسان مذهبی شده است که به صورت اختصار و موجز تنها به ذکرسه نمونه تعریف اکتفا میکنیم.
»رفتار انسانی ظهور خارجی اراده اوست. یعنی نیرویی که درصدد تاثیر بخشیدن بر محیط و تغییر دادن آن است.3« »رفتارهای انسان محصول تعلیم و تربیت اجتماعی در گروه های مختلف است که بر استعدادها و تواناییهای بالقوه افراد تاثیر میگذارد و آن را به صورت معین و مشخص درآورد.4« »به مطالعه نظامدار - سیستماتیک - .رفتاری که واکنش به یک انگیزه یا محرک است گفته میشود. مطالعه انگیزهها یا واکنشهای انگیزهها در انسان یا جانوران دیگر.5« »رفتارها کنشهای ظاهری و مشهود یک فرهنگ هستند.6« »رفتار فرد بر اساس ارزش ذاتی است که از قبل مورد قبول او بوده و آن را اخلاقی مینامیم.«
»رفتار شیوه و چگونگی کنش یا واکنشهای انسانها یا جانوران در پاسخ به محرکهایی داخلی یا خارجی و در موقعیتها و روابط مختلف اجتماعی. رفتار کردن: عمل کردن یا واکنش نشان دادن به شیوه ای خاص، تحت تاثیر یا برحسب موقعیت یا در رویارویی و ارتباط با افراد مختلف.8 « بعضی از کارشناسان رفتار انسان را به گونهای کلی نتیجه امیال، عواطف و اندیشههای او میدانند و نوشتهاند: »اگر این عناصر با هم موافق و همکاری خوبی داشته باشند، برای فرد خرسندی به ارمغان میآورد و اگر یکی از آنها از حد خود خارج شود، تزلزل و مشکلات شخصیتی فرد آغاز میشود.9« »هر فعالیت و عملی که موجود زنده انجام می دهد و متضمن کارهای بدنی آشکار و پنهان اعمال فیزیولوژیک، عاطفی و فعالیت عقلی باشد، این اصطلاح برای هرعمل خاص یا مجموعه اعمال بهکار میرود.1«
