بخشی از مقاله
چکیده
خانواده از مهم‌ترین نهادهای جامعه محسوب می‌شود. مکتب حیات‌بخش اساام، برای هریک از زوجین حقوق و وظایفی قرار داده است. عااوه بر این، توصیه‌های رفتاری جهت کامیابی بیشتر از زندگی ارائه می‌دهد که رعایت آن عااوه بر دوام زندگی زناشویی، سبب رشد و تعالی خانواده خواهد شد. توصیه‌های رفتاری و حقوق زندگی زناشویی در سیره و سخن امام سجاد فراوان است.
از آن‌جایی که آگاهی نداشتن همسران به حقوق و وظایف و مراعات نکردن آن، باعث تزلزلِ بنیان خانواده می‌شود؛ پرداختن به این موضوع، ضرورت دارد. هدف این پژوهش، آگاهی‌بخشیِ همسران به وظایف خود جهت تحکیم خانواده است. این نوشتار به بررسی و تحلیل رفتار مرد و زن در زندگی زناشویی بر اساس سیره و سخن امام سجاد می‌پردازد. مقاله حاضر در دو بخش وظایف مرد و وظایف زن طرح بحث می‌نماید.
مقدمه
خانواده، مجموعه‌ای است که با دو نفر از جنس مخالف تشکیل می‌شود و با تولد فرزندان گسترش می‌یابد. ارکان اصلی این مجموعه را زن و شوهر تشکیل میدهند و تضعیف یا تقویت آن بستگی به نوع روابط آنان با یکدیگر دارد. اسام برای هر یک از دو رکن اصلی خانه یعنی زن و مرد وظایف و حقوقی را معین کرده که با عمل به این وظایف، صمیمیت در خانواده به وجود می‌آید. ناآگاهی همسران به وظایف و همچنین نادیده گرفتن حقوق یکدیگر، سبب به وجود آمدن برخی مشکلت در زندگی می‌شود. همسران در خانواده نسبت به هم حقوق و وظایفی دارند که با رعایت آن‌ها، پایه‌های تحکیم خانواده تقویت شده، آرامش در زندگی برقرار می‌گردد.
پرسش این است که از دیدگاه امام سجاد ، زن و مرد در خانواده چه حقوق و وظایفی بر عهده دارند؟ در این موضوع آثاری تدوین شده است. مانند خانواده آرمانی در اندیشه امام سجاد1 که آسیب‌ها و تهدیدهای خانواده را بررسی کرده و کمتر به وظایف همسران پرداخته است. همچنین پایان‌نامه بررسی فقهی - حقوقی حقوق خانواده در رساله حقوق امام سجاد2 که بیشتر بر جنبه حرمت شرعی رذایل اخلقی توسط فقها و الزامی کردن قواعد اخلقی با ضمانت اجراهای حقوقی و کیفری توسط قانون‌گذار اسامی و تشریح این قوانین توسط حقوق‌دانان، به عنوان راه‌کارهایی مناسب در جهت نزدیکی بین فقه و اخاق، پرداخته است.
نوشته حاضر با استفاده از سیره و سخن امام سجاد به تحلیل و بررسی وظایف زن و مرد در خانواده می‌پردازد. هدف این بحث، آگاهی بخشی وظایف به همسران در خانواده با استفاده از سیره و سخن امام سجاد است. نوشتار حاضر، با جستجو در نرم‌افزارها و کتاب‌های حدیثی و تاریخی و استفاده از سیره و سخن امام سجاد ابتدا وظایف مرد را بررسی کرده، سپس به وظایف زن می‌پردازد.
.الف - وظایف مرد
در خانواده، هریک از اعضا جایگاه خاصی دارند. مرد از ارکان زندگی و سرپرست خانواده است. او در این نقش، عهده‌دار امنیت، آسایش و رفاه در زندگی است. در احادیث رسیده از امام سجاد وظایف مرد در خانواده عبارت‌اند از:
.1 تکریم
هر انسانی به شخصیت خویش علقه‌مند است و دوست ندارد بر آن خدشه‌ای وارد شود. رعایت نکردن این امر باعث بریده شدن رشته محبت و ایجاد فاصله میان افراد می‌گردد. همچنین حفظ حرمت و شخصیت دیگران در گرو احترامی است که در برخوردها از انسان نمایان می‌شود و هرگز نباید به دلیل ارتباط صمیمانه و تماس خصوصی با دیگران، از این امر مهم غفلت ورزید.
زن و شوهر به دلیل ارتباط بسیار نزدیکی که با هم دارند بیش از همه موظف به رعایت احترام متقابل و حراست از شأن و منزلت یکدیگر بوده و باید پشتیبان و الهام‌بخش یکدیگر باشند.1 زن به لحاظ دارا بودن روحیه عاطفی‌تر نسبت به مرد، نیازمند احترام از سوی همسرش است. امام سجاد درباره حق همسر بر مرد می‌فرمایند: حق زن این است که بدانی خداوند بزرگ او را مایه آرامش و انس تو قرار داده و این نعمتی از جانب خدا بر تو است پس باید او را بزرگ داری و با وی به نرمی رفتار کنی.2 حسن معاشرت در زندگی زناشویی همان چیزی است که مطابق با قانون خلقت و موافق طبع سالم هر زن و شوهری است.
