بخشی از مقاله
چکیده
بی شک، شخصیت و سیره امام سجاد از ابعاد گوناگون قابل بحث، بررسی و پژوهش است؛ چنان که حجم زیادی از میراث ارزشمند اساامی در قالبهای گوناگون به این موضوع اختصاص یافته است. حال یکی از محورهایی که درباره سیره اخالقی این انسان برجسته در تاریخ بشری قابلتوجه و بهرهبرداری است و کمتر بدان بهطور مستقل پرداخته شده است، بعد ارزشی رأفت بهعنوان یکی از فضایل نیک در شخصیت ایشان است.
از سویی بدیهی است که با گسترش فناوریهای جدید، مناسبات رو در روی انسانها با یکدیگر کاهش یافته است و روابط مجازی یا غیرمستقیم یا گاهی تعارفات ِصرف، جایگزین روابط حسنه و نیک اساامی شدهاند. در چنین فضایی است که آثار رأفت، مهربانی و مهرورزی در تعاماات انسانی کمرنگ یا بیرنگ جلوه میکند. پس بازخوانی و واکاوی سیره اخالقی امام سجاد درُبعد رأفت به لحاظ مجهز بودن به بینش اصیل توحیدی و نیز گرایشها و کنشهای وحیانی جهت نوآمد کردن و پاسخگو بودن مشکالت رفتاری عصر حاضر راهگشاست؛ لذا پژوهش حاضر با چنین رویکردی، در سه محور به بررسی این مسأله خواهد پرداخت:
محور اول، کلیات بحث: به بیان طرح مسأله، ضرورت و اهمیت، اهداف، نوع و روش تحقیق، سؤاالت و فرضیهها، پیشینه و ساختار پرداخته شده است.
محور دوم، تعریف رأفت: جایگاه و اهمیت آن در بینش اساامی، برداشتهای عمومی از رأفت در جهان و ابزار تحقیق و نیل به آن و نیز عوامل و زمینه های سازنده ساختار کلی رأفت از نوشتار حاضر با نام مباحث تئوریک و نظری پیرامون رأفت میباشد.
محور سوم، رأفت امام سجاد: بنای خود را بر طرح عناوینی چون؛ امام سجاد و مباحث مفهومی در حوزه رأفت، ضرورت، اهمیت و ارزش آن در بیانات امام سجاد ، ریشه، منشأ و مبانی رأفت در سیره و کالم امام سجاد ، ساحتها و جلوههای رأفت ایشان در سه بعد: فرهنگی، اقتصادی و سیاسی - جهت الگوبرداری برای جامعه حاضر - و نیز آثار مهربانی و رأفت در سیره امام قرار داده است و سپس نتیجه میگیرد که در آرمانشهر علی بن الحسین ، رأفت برخاسته از اندیشه توحیدی ایشان، در حقیقت در جهت تشکیل جامعهای به دور از تبعیض، نابرابری و برقراری عدالت، وحدت، مهرورزی، یکرنگی و یکدلی و غیره میباشد؛ که نتیجه اعمال چنین برخوردی در جامعه، منجر به هویت بخشی انسان در راستای اعتقاد به کرامت انسانی شده و باعث تشکیل جامعهای تکامل یافته و سعادتمند خواهد شد و در پایان با توجه به سیره رأفت محور امام سجاد به ارائه چند راهکار اساسی در جهت توسعه و گسترش فرهنگ رأفت در جامعه اساامی خواهد پرداخت.
مقدمه
از دیدگاه قرآن، سعادت از معنایی وسیع و عمیق برخوردار است و برای نیل به سعادت راستین که همانا کسب رضای الهی و تقرب به معبود یگانه و ازلی و ابدی عالم است، جز از طریق «پیمایش صراط مستقیم» ممکن نخواهد گردید. به دیگر سخن، مؤمن سعادتمند کسی است که به اوامر و نواهی شریعت عمل نماید و از هویت تکامل یافته برخوردار باشد و بهروزی و سرانجام نیک برای خود و جامعه خویش بخواهد و در نیل به جامعه سعادتمند همواره تاش کند.
از سوی دیگر از دیدگاه این کتاب آسمانی، تحقق «سعادت راستین» در گرو احراز فعاالنه ارزشها و آراسته شدن به فضایل انسانی و مکارم اخلقی و بهکارگیری آن در جامعه است. و از این طریق است که انسان میتواند به عزتمندی نائل آید و زمینهساز جامعهای تکاملگرا، عدالتخواه و حقطلب نیز گردد.
حال یکی از این فضایل سعادتبخش در زندگی انسان، رأفت است؛ زیرا این امر بهعنوان یک قاعده اخلقی و هویتبخش در زندگی آدمی بوده و اساساً خود یکی از عوامل زمینهساز جامعه تکاملگرا نیز میباشد؛ چنانکه با مراجعه به سیره و کلم بزرگان و از آن جمله امام سجاد میتوان به اهمیت و ارزش این مسأله و نیز حقیقت آن در جهت پیریزی جامعهای سعادتمند پی برد.
.1 کلیات بحث
-1-1 طرح مسأله
شاید پس از عدالت که ویژگی برجسته پیامبراکرم ، ائمه معصومین و بزرگان و از آن جمله امام سجاد است، بتوان بارزترین ویژگی آنان را در داشتن فضیلت واالی اخلقی چون رأفت، ملطفت و مهربانی دانست. اهمیت این فضیلت واال و اصل اساسی در نگاه علی بن الحسین چنان است که بارها در فرمایشات خویش پایبندی به آن را یکی از ویژگیهای اصل تقوا میداند و آن را عاملی جهت هویت بخشی به افراد جامعه دانسته و معتقد است این امر، اصل کرامت طبیعی انسانی را نیز که همه انسانها بیاستثنا از آن برخوردارند، در وجود تکتک افراد تقویت نموده و از این طریق، جامعه به سمت تکامل پیش خواهد رفت
