بخشی از مقاله
چکیده:
استفاده از علوم مختلف در حل مسائل پیش روی پژوهشگران مالی در سالهای اخیر به صورت چشمگیری افزایش یافته است .کاهنمن و تورسکی - - 1979 با بیان نظریه چشمانداز، مقدمات ارائه مکتبی جدید بهنام مالی رفتاری را فراهم کردند .در مالی رفتاری با استفاده از تلفیق علم روانشناسی و مالی دیدگاهی ارائه شد که توانست رفتار سرمایه گذاران را در تصمیمات مالی توضیح دهد. مالی رفتاری که عموما از آن به عنوان کاربرد روانشناسی در دانش مالی تعبیر می شود، پس از ترکیدن حباب قیمتی سهام شرکت های تکنولوژی به موضوع روز تبدیل شده است. مالی رفتاری پدیده های متغیر را در طیف وسیعی از رفتار سرمایه گذاران از سطح انفرادی تا پیامدهایی در سطح کل بازار، مدل سازی و تفسیر می کند.
توجه به این موضوع ضروری است که بخش عمدهای از تئوری های مالی و اقتصادی براین مفهوم استوار است که افراد عقلایی رفتار میکنند و در فرآیند تصمیم گیری، همه اطلاعات را در نظر میگیرند. از سوی دیگر محققین به شواهد فراوانی دست یافتهاند که نشان دهنده رفتار غیرعقلایی و تکرار خطا در ارزیابی و قضاوت انسان است. در این پژوهش نیز سعی شده مباحثی در رابطه با مالی رفتاری، تعریف و تقسیم بندی های آن بیان شود تا سرمایه گذاران و سهامداران علاوه بر معیارهای مالی موجود در صورت های مالی به سایر عوامل نیز در تصمیم گیری خود توجه کنند.
مقدمه:
تجزیه و تحلیل بازار سرمایه یکی از مهم ترین موضوعات مالی در بین سرمایه گذاران و تحلیل گران بازارهای مالی است .سرمایه گذاران نیازمند به درک مفاهیم مالی هستند تا با در نظر گرفتن آن ها شناخت بهتر رفتار بازار صورت گیرد .درک مفاهیم مهم مالی و روش ها و رویکردهای ارزشیابی اوراق بهادار، به درک فرصت های توسعه، نحوه ارزشیابی سهام، اوراق مشارکت و دیگر ابزارهای مالی کمک مینماید تا شخص بتواند بهترین طرح های سرمایه گذاری موجود در بازار سرمایه و یا سایر بازارهای مالی را داشته باشد. - داغانی و همکاران، - 1391
عوامل متعددی از جمله عوامل داخلی مربوط به شرکت، عوامل اقتصادی، عوامل سیاسی و عوامل روانی می توانند قیمت و بازده سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را تحت تأثیر قرار دهند .نوسانات این متغیرها و بی ثباتی آنها در طول زمان باعث ایجاد اشکال در تصمیمات و پیش بینی های اقتصادی شرکتها و سرمایه گذاران می شود - یحیی زاده فر و همکاران،. - 1382 برای ارزیابی و انتخاب سهام و اوراق بهادار در بازار دو نوع تحلیل بنیادی و تکنیکی وجود دارد .در طی زمان با انجام پژوهش های متعدد در زمینه تحلیل سرمایه گذاری و عوامل موثر بر آن، نظریه های مالی زیادی ازجمله نظریه بازار کارا1 ، نظریه آربیتراژ، نظریه پرتفوی، نظریه قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای 2 و غیره نیز شکل گرفته اند.
- داغانی و همکاران، - 1391 در سال 1970 فاما با مروری بر نظریه و مطالعات تجربی، نظریه بازارهای کارای سرمایه رامجدداً مورد مطالعه قرار داد و ادعا نمود که در یک بازار کارا، قیمت ها تمام اطلاعاتی را که در مورد یک دارایی سرمایه ای وجود دارد، در خود منعکس می کنند .بعدها این نظریه با سه نوع کارایی اطلاعاتی تحت عنوان شکل ضعیف ، نیمه قوی و قوی پیگیری و تعمیم یافت. - تلنگی، - 1383 نظریه های فوق بر مبنای عملکرد منطقی افراد در قبال رویدادهای اقتصادی و اطلاعاتی بیان گردیده اند .در این نظریه ها این گونه استدلال می شود که افراد در تصمیم گیری های سرمایه گذاری خود به طور منطقی از تمامی اطلاعات موجود در فرآیند بهره می برند - گرینبلات و هان، . - 2005 در این خصوص پژوهش های زیادی نیز انجام گرفته است .
اما برخی پژوهش ها به عنوان نمونه، - گولدبائوم و پانچنکو، - 2010 1استثناهایی را در بازارهای مالی نشان داده اند که با مدل ها و نظریه های فوق سازگار ،نبوده اند .استثناهای کشف شده را می توان به عنوان انحراف از حقایق بنیادی بازار کارا در نظر گرفت. در واقع بازارهای مالی با ارائه یک سری شواهد از قبیل حجم معاملات بالا، نوسانات بیش از حد و تنوع در رویکردهای معاملاتی نشان داده اند که افراد فعال در بازار، تفسیرهای متفاوتی از قیمت ها و روند بازار دارند - گلدبام و پانکچو، . - 2010
به نظر می رسد استثناهایی همانند اثر ژانویه و روزهای هفته، برای فرضیه بازار کارا نگران کننده تر باشد .اثر آخر سال، آخر ماه، آخر هفته و معماهای صندوق سرمایه گذاری، پیش بینی پذیری بازده بر اساس وقایع، حرکات کوتاه مدت، برگشت بلندمدت و اثر اندازه تحت عنوان استثناهای بازار شبهات جدی را درباره نظریه های مالی همچون فرضیه بازار کارا مطرح کرده اند - خواجوی و قاسمی،. - 1384 در نتیجه، اثر روزهای هفته به عنوان یک ناهنجاری در بازده سهام و راهبردهای معاملاتی در بازار سهام، در سال های اخیر به شدت مورد مطالعه تحلیل گران مالی قرار گرفته است .
اخبار نامساعد و تأثیر آن بر روحیه افراد، اثر نخستین و آخرین روزهای کاری بر تصمیم گیری های مربوط به خرید و فروش سهام، باورها و عقاید افراد در مورد بهترین و بدترین روزهای هفته برای انجام معاملات، همگی ناهنجاری هایی هستند که نقش رفتار انسان به عنوان متغیری مؤثر در بازار سهام را نشان می دهد و برای ریشه یابی آن باید از علم روان شناسی یاری جست - تاچیو،. - 2010 از سوی دیگر، پژوهشهای زیادی به عنوان نمونه، - نمازی، - 1382 ؛ - فاما و فرنچ، 2 - 2002 ، در خصوص عملکرد بازارهای مالی نیز انجام گرفته است .به عنوان نمونه واکاوی نتایج پژوهش نمازی - نمازی، - 1382، تحت عنوان" بررسی عملکرد اقتصادی بازار بورس اوراق بهادار تهران"، مؤید ناکارایی این بازار در سطح ضعیف بوده است .
تأخیر زمانی جریان انتقال اطلاعات، عدم انعکاس تمامی اطلاعات مرتبط در قیمتها و احتمال تأثیر اریبهای رفتاری در تصمیم گیری های اقتصادی، اثرات یا استثناهایی را در بازارهای مالی نشان می دهد . و نیز کسب بازده غیر نرمال و بالاتر از میانگین بازار توسط افرادی که طی یک دوره زمانی طولانی فقط چند سهم مشخص را انتخاب نموده بودند را به عنوان شاهدی علیه نظریه بازار کارا ارائه نمودند .هم چنین، مارت - - 2008 ، میتال و جای - 2009 - تاچیو - - 2010 و گوران و همکاران - 3 - 2011 ، تأثیر روان شناسی سرمایه سرمایه گذاران بر ایجاد ناهنجاری های بازده سهام در روزهای هفته را مورد بررسی قرار داده و بی قائدگی های تقویمی بازارهای مالی را تأیید نموده اند .
همه این پژوهش ها، واکنش مشارکت کنندگان در ارزیابی و تخصیص منابع در سبد سرمایه گذاری را با مطالعات روان شناسی ناشی از رفتار آنان، برای یافتن پاسخی در خصوص این که چرا و چگونه بازارهای مالی غیر کارا می شوند، بررسی کرده اند. هم چنین، نتایج برخی از پژوهش ها بیانگر این امر بوده است که با وجود کارایی بازار، عقلانیت افراد به ندرت در منطقه سیاه یا سفید شکل می گیرد، بلکه مدل سازی واقعی در یک طیف خاکستری رنگ بوجود می آید؛ یعنی افراد نه کاملا منطقی و نه عاری از منطق هستند .
