بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تدوین مقاله ی حاضر که از نوع مقالات مروری می باشد، آشنایی با یکی از پایههای اصلی روان پزشکی وروان شناسی بالینی است که روانشناسی مرضی کودک نام دارد و به توصیف، طبقهبندی، تعیین علت وبررسی فرایند اختلالهای روانی و رفتارهای نابهنجار در کودکان میپردازد. در این مقاله، نخست با مفهوم این شاخه ی مطالعاتی آشنا شده و در ادامه به بررسی پیشینه روانشناسی مرضی کودک، ذکر تحقیقات انجام گرفته در زمینه ی روانشناسی مرضی کودک در داخل و خارج کشور، یافته ها و مرور نتایج این تحقیقات می پردازیم. بررسی تحقیقات نشان می دهد، الگوهای فرزند پروری قاطع و اطمینان بخش در مقایسه با الگوهای فزرندپروری استبدادی و سهل گیر تاثیر بیشتری بر سلامت روانی و موفقیت تحصیلی کودکان دارد.
همچنین مشخص شد میان ابعاد شخصیتی مادر و میزان اضطراب کودک ارتباط معناداری وجود دارد. یافته ی دیگر حاکی از این است که آموزش مهارت های کنترل کودک بر کاهش نشانه های بیش فعالی کودک مؤثر است. بعلاوه بین کودک آزاری والدین و اختلالات رفتاری کودکان همبستگی مثبت معناداری وجود دارد و نیز بهبود افسردگی مادر تاثیر مثبتی بر کاهش نشانه های مرضی کودک دارد.از بارزترین نتایج این تحقیقات، تاثیر غیرقابل انکار محیط خانواده - روشهای تربیتی والدین، بهداشت روانی والدین و... - بر سلامت روانی کودکان است. در پایان به شرح تعدادی از پرسشنامه های مشهور مربوط به کودکان در حوزه ی روانشناسی مرضی کودک پرداخته می شود.
کلیدواژهها: روانشناسی مرضی کودک، روان شناسی بالینی، اختلال روانی، رفتار نابهنجار
-1 مقدمه
پژوهشگران در طیف گسترده ای ازعناوین مجلات موجود اصطلاح هایی همچون روان شناسی مرضی کودکٌ،روان شناسی بالینی کودکٍ وآسیب شناسی روانی کودکَ را به جای هم به کار می برند .رشد عظیمی در تحقیقات تجربی در ارتباط با آسیب شناسی کودک و نوجوان از دهه 1970 صورت گرفته است و شمار زیادی از مقالات منحصرا به پژوهش در مورد مسایل بالینی این دوره اختصاص یافته اند - ویلمشارستُ،. - 2008 در فرهنگ لغت کمبریج روان شناسی اثر ماتسوموتوٌ - 2009 - در تعریف روان شناسی مرضی چنین آمده است:
" مطالعه رفتار افرادی که پریشانی واسترس قابل توجهی را در آن ها سبب می شود. اعتقاد براین است که علت رفتار، کارکرد آسیب شناختی ذهن می باشد. این حوزه شامل توسعه، طبقه بندی، تشخیص، درمان وپیشگیری از اختلالات ذهنی است. اصطلاح روان شناسی مرضی در مفهوم آماری برای هم پایین ترین وهم بالاترین سطح عملکرد افراد بکار نمی رود بلکه تنها به پایین ترین سطح عملکرد افراد اشاره دارد که باعث سردرگمی معناداری در میان افراد عامه می شود.". روان شناسی مرضی حوزه مطالعاتی است که بطور روزانه با موضوعات ومسایل مربوط به آن سر وکار داریم و بر آشنایی با ماهیت، عوامل ودرمان اختلالات روانی مبتنی است - باچرٍ وهمکاران، . - 2010
ریک نگاه وسیع، روان شناسی مرضی کودک - Abnormal Child Psychology - شاخهای ازروان شناسی است که به بررسی رفتار نابهنجار - مرضی - کودک میپردازد، ولی در یک معنای محدودتر یکی از پایههای اصلی روان پزشکی وروان شناسی بالینی است که به توصیف، طبقهبندی، تعیین علت وبررسی فرایند اختلالهای روانی در کودکان میپردازد. تعریف اختلال روانیَ: به طورسنتی یک اختلال روانی به صورت مشاهده الگوی نشانگان رفتاری، شناختی، هیجانی وجسمانی تعریف شده است که با ملاکهای زیر درارتباط است: _شخص تا مقداری نوعی پریشانی مانندآشفتگی یا غم را نشان می دهد یا کنش های جسمانی، هیجانی، شناختی ورفتاری وی تداخل پیدا می کند. B چنین پریشانی خطرآسیب یارنج بیشتر را در آینده مانند مرگ، نارسایی توانشی یا از دست دادن آزادی را افزایش می دهد - انجمن روان پزشکی آمریکاُ ، . - 2000
تعریف نابهنجاریِ:
شاید متعجب شوید اگر بگوییم هنوز توافق جهانی بین متخصصان در مورد اینکه منظور از اختلال یا ناهنجاری چیست وجود ندارد. هرچند تعاریف زیادی دراین زمینه وجود دارد اما تمام تعاریفی که تاکنون ارائه شده است ازبرخی جهات ناقص هستند - مادوکسّ وهمکاران،2005 ، به نقل از باچر وهمکاران، . - 2010 با این حال پژوهشگران برسر این مساله که اختلال چه شرایطی را شامل می شود وچه شرایطی را شامل نمی شود، تا حدود زیادی به توافق نظر دست یافته اند. اختلال یا ناهنجاری شامل اجزایی است که البته هیچکدام برای تعیین وتعریف آن کافی نیستند. این اجزا عبارتند از - باچر وهمکاران،: - 2010 رنج بردن، ناسازگاری، انحراف، تخطی از استاندارها - هنجارها - ی جامعه، ناراحتی اجتماعی، غیر منطقی وغیر قابل پیش بینی بودن درنهایت، تصمیم گیری در مورد تعیین اختلال یا ناهنجاری بر انتظارات وارزش های جامعه تا حدزیادی مبتنی است. با توجه به این که همه افراد در شرایط غیر عادی مانند از دست دادن عزیزی به طور موقت علایم پریشانی و... را نشان می دهند، تعریف مذکور از اختلال روانی خاص شرایطی است که با توجه به پیشینه فرهنگی بروز این رفتارها مورد انتظار می باشد.
مفهوم رفتار هنجار وناهنجار:
رفتار ناسازگارانه - ناهنجار - بعنوان شاخه نورسته ای از رشد بهنجار مبتنی بر 5 محور اصلی است که اساس درک رفتار نابهنجار از یک چشم انداز رشدی می باشد که عبارتند از - ویلمشارست، : - 2008
-1رشد هنجار از یک مسیر منظم وقابل پیش بینی تبعیت می کند.
-2رفتارهای ناسازگار از مسیر هنجار انحراف نموده اند.
-3رفتارهای ناسازگار توسط یک پیوستار شدت وبراساس درجه ای که رفتارها ازمسیر هنجار منحرف می شوند تعریف می شوند.
-4 عوامل فردی، بین فردی، متنی وفرهنگی بر انحرافات رشدی تاثیر می گذارند.-5مدل های نظری متعددی وجود دارند که بعنوان چهارچوبی برای درک این موضوع که چطور رفتار رشد یافته است - عوامل تسریع کننده - وچطور حفظ می شود - عوامل حفظ شونده - استفاده می شوند.
آسیب شناسی روانی تحولیٌ:
مطالعه وتوصیف اختلالات کودکی از دید گاهی است که بر آشنایی با تحول هنجار وفرآیند تحول ناهنجارکودک متمرکز است - کیچتی، 2006، به نقل از ماش وولفٍ،. - 2010 این دیدگاه بر اهمیت علل زیست شناختی، خانوادگی،اجتماعی وفرهنگی برای فهم تغییرات تحولی تاکید دارد. نقاط عطف آشکاری در توسعه و به رسمیت شناختن روان شناسی مرضی کودک به عنوان یک رشته مطالعاتی وجود دارند. یکی از این نقاط عطف تاسیس مجله روانشناسی کودکَ توسط گرترود به عنوان سردبیراولیه ی این مجله در 1972 بود. وی قبلا با کلینیک راهنمایی کودک در دانشگاه واشینگتن در خیابان لوییس ارتباط داشت. در طول دوره ی 18ساله ی بعدی JJCP از یک انجمن برای نظرات بازتابنده توسط حامیان کودک مضطرب به یک مجله بررسی همکاران که بر چاپ، تحقیق بررسی ها ومقاله ها در مورد حمایت کودک و نیز آموزش و تجربه ی حرفه ای در روانشناسی مرضی کودک تحول یافت - روت، پاتون و سانفیلیپوُ، . - 1991
در بررسی آنها از مقالات منتشر شده توسطJJCP بین سالهای 1972و 1989 روت و همکاران - 1991 - ملاحظه شد که درصد مقالات پژوهشی به بالای 90درصد افزایش یافته است نسبت به مقالات تخصیص یافته به موضوعات حمایتی که به کمتر از 2درصد کاهش یافتند. نویسندگان براین باورند که این تغییرات احتمالا منعکس کننده ی افزایش به رسمیت شناختن و تاکید بر دوره های روانشناسی بالینی کودک که دربرنامه های روانشناسی مقطع کارشناسی و ارشد در دانشگاه های اصلی سراسر امریکا در نتیجه ی ابتکارات پژوهشی پربار در حوزه روانشناسی مرضی کودک می باشد. کالبرتسونِ - 1991 - دربررسی اش از ریشه های تاریخی جنبش حمایت کودک مفاهیم در حال تغییر کودکی را از طریق 4 مرحله ی تاریخی که با تغییرات موازی در شرایط اقتصادی و باور های اجتماعی و فضای سیاسی غالب جامعه همراه است دنبال می کند .
