بخشی از مقاله
چکیده
اخیراً نگرانی درباره شکل بدن یکی از مسایل مهم نوجوانی است که باید بیشتر مطالعه شود. هدف مطالعه حاضر بررسی تحلیل عاملی، روایی و پایایی پرسشنامه شکل بدن - BSQ-34 - در نمونهای از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه بود. این مطالعه روی 273 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه انجام شد که با روش نمونه گیری آسان انتخاب شدند. پرسشنامه شکل بدن به فارسی ترجمه شد.
ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه شکل بدن 34 سؤالی و پرسشنامه طرحوارههای ظاهر بود. دادهها با استفاده از روشهای ضریب همبستگی اسپیرمن، آلفای کرونباخ، ضریب دونیمهسازی گاتمن و با استفاده از نرمافزار SPSS 16 تحلیل شد. ضریب پایایی از نوع آلفای کرونباخ، دونیمهسازی و بازآزمایی در کل نمونه بهترتیب 0/95، 0/93 و 0/82 بود. ضریب همبستگی این پرسشنامه با پرسشنامه طرحوارههای ظاهر 0/63 بهدست آمد. پرسشنامه شکل بدن 34 سؤالی در نمونه دانشجویان ایرانی، همسانی درونی رضایتبخشی دارد و از پایایی و روایی مناسبی برخوردار است.
مقدمه
مفهوم »تصویر بدن1« به عنوان یک پدیده روان شناختی، ابتدا در سال 1935 توسط نویسنده آلمانی، شیلدر2 بهعنوان تصویر ذهنی که ما از بدنمان داریم، مطرح شد. اسلد3 این مفهوم را با تعریف آن بهعنوان تصویر ذهنی که ما از اندازه4، شکل5 و ساختار6 بدنمان، همچنین از احساساتمان در مورد این ویژگیها و قسمتهای تشکیلدهنده بدنمان داریم، گسترش میدهد. - Peter D Slade, 1988; Peter David Slade, 1994 - تغییرات در اندازه بدن را می توان در اختلال های عصبی شناختی و روان پزشکی، بخشی از DSM7 برای اختلال بیاشتهایی عصبی 8 - AN - و پرخوری عصبی - 9 - BN و اختلالات بدریختی بدن10 یافت DSM-IV - ، 1994 به نقل از دای پیترو و سیلویرا، . - Di Pietro & Silveira, 2009 - - 2008 فقط زنان مبتلا به اختلال خوردن تحت تأثیر منفی فشارهای اجتماعی-فرهنگی قرار نمیگیرند.
ترجیحات جامعه برای لاغری، مشغولیت ذهنی اجتماعی با رژیم گرفتن و همچنین کاهش وزن را به وجود آورده است. ترجیح اخیر جامعه برای باریک اندام بودن، رفتار خوردن و نگرش به غذا را تحت تأثیر قرار داده است. بعضی از رفتارهای آسیب شناختی مثل نارضایتی جدی از بدن خود، نگرانی زیاد در ارتباط با رژیم گرفتن، وزن و لاغری که از ویژگیهای اختلال خوردن است، بین بیماران مبتلا به اختلال خوردن و افراد در حال رژیم گرفتن که با وزن مشغولیت ذهنی دارند، مشترک است. - پولیوی و هرمن11، به نقل از هودسن،. - Hudson, 2008 - - 2008
نارضایتی از شکل و ظاهر بدن بهطور مکرر مخصوصاً در میان زنان جوان مورد توجه قرار گرفته است - Peter J. Cooper, . - Taylor, Cooper, & Fairbum, 1987 پژوهشها نشان میدهند که مردان نیز میتوانند بهمیزان زیادی از تصاویر بدنشان نگران شوند، برای مثال کوهن و همکاران نشان دادند که نارضایتی از شکل بدن در پسران شایع است - Cohane & Pope, . - 2001 توجه به شکل بدن در میان زنان غربی زیاد است و وقتی به اختلالات خوردن توجه کنیم مسأله مهمتر میشود. - Di. - Pietro & Silveira, 2009
تعدادی از زمینه یابیها در جوامع گوناگون نشان دادهاند که نارضایتی از شکل بدن در میان نوجوانان دختر رایج است. در پژوهش های اولیه در امریکا مشاهده شد که اغلب دختران نوجوان تا حد زیادی از شکل و اندازه بدنشان ناشادند: درحالی که تنها یک چهارم آنها بهعنوان افرادی که اضافهوزن داشتند طبقهبندی میشدند، تقریباً سه چهارم آنها تمایل قوی برای کاهش وزن داشتند . - Huenemann, Shapiro, Hampton, & Mitchell, 1966 - یکی از دلایل عمده کمبود پژوهشهای منظم درباره نگرانی در مورد شکل بدن فقدان یک روش مناسب برای اندازهگیری این پدیده است. گرچه تعدادی از روش های ارزیابی توسعه یافته اند که به جنبههای مشخصی از شکل بدن میپردازند، هیچیک ارزیابی خاصی در ارتباط با تجربه محسوس نگرانی از شکل بدن همراه با سوابق و پیامدها فراهم نکرده اند.
بنابراین به ابزار خاصی از نگرانی در مورد شکل بدن نیاز است . - Nylander, 1971 - بهعلاوه اغلب مقیاسهای در دسترس، ناراحتی از نواحی مختلف بدن را ارزیابی میکنند یا این که این ابزارها مشخصاً با نگرانی از شکل بدن سروکار ندارند . - 12 - تنها مقیاسی که نگرش شکل بدن را مورد توجه قرار میدهد، بررسی اختلال خوردن 1 - EDE - است - Peter J Cooper & Fairburn, 1983 - ، ولی ولی این مقیاس نیز مصاحبهای پژوهشی است که مخصوص ارزیابی طیف کامل آسیب شناسی خاص اختلال بیاشتهایی و پراشتهایی عصبی است.
- Peter J. Cooper, et al., 1987 - تا سال 1987 ابزاری که به طور رضایت بخش این نگرانی را اندازه گیری کند وجود نداشت و کوپر2 و همکاران پرسشنامه شکل بدن را به این منظور ساختند. این مقیاس یک پرسشنامه خوداجرایی 34 سؤالی است که به وضعیت چهار هفته قبل اشاره میکند و اساساً در جمعیت زنان انگلیسی 535 - نفر - در مقایسه با یک جمعیت از زنان با پرخوری عصبی 34 - نفر - اجرا شده است . - Peter J Cooper & Fairburn, 1983 -
به چند دلیل پرسشنامه شکل بدن - BSQ - مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و بالینگران میباشد، اول این که ارزیابی روانسنجی پرسشنامه شکل بدن اصلی همسانی درونی و پایایی بازآزمایی بالا و روایی سازه قوی را نشان میدهد - Evans & . - Dolan, 1993; Warren, et al., 2008 دوم، پرسشنامه شکل بدن در زبانهای مختلف شامل سوئدی، فرانسوی، اسپانیایی، ترکیهای و برزیلی در دسترس است. سوم این که نسخه های کوتاه و جایگزین دیگری از پرسشنامه شکل بدن 34 سؤالی در دسترس است برای این که استفاده از آن را در پژوهشها و غربالگریها تسهیل کند. همچنین پرسشنامه شکل بدن میتواند برای تشخیص گروههای در معرض خطر برای پیشگیری از اختلالات خوردن، به کار رود. - A Ghaderi & Scott, 2004 -
نشان داده شده که نارضایتی زیاد از بدن عامل خطری برای ایجاد اختلالات خوردن است - A. Ghaderi & Scott, 2001; A . - Ghaderi & Scott, 2004 برنامههای پیشگیری یا درمان مؤثر برای نارضایتی از تصویر بدن به ابزار ارزیابی حساس و پایایی نیاز دارد که بتواند اهمیت تغییر در نارضایتی از بدن را در طول زمان، اندازه گیری کند. با به دست آوردن هنجار از جمعیت عمومی، اطلاعات در مورد چنین ابزارهایی افزایش مییابد و تفسیر زمینهای اطلاعات را فراهم میکند - Brown, Cash, & . - Mikulka, 1990; Cash, Phillips, Santos, & Hrabosky, 2004 با توجه به آنچه گفته شد هدف پژوهش حاضر بررسی روایی و پایایی پرسشنامه 34 سؤالی شکل بدن - BSQ-34 - در دانشجویان بود.
مواد و روشها
این پژوهش از نوع مقطعی و اعتبارسنجی ابزار می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در سال 1392 بودند. با استفاده از روش محاسبه حجم نمونه برای ضریب همبستگی و با فرض r=0/28 در مطالعه مقدماتی تعداد نمونه مورد نیاز جهت انجام پژوهش حاضر، 130 نفر برآورد شد. با توجه به این که در این پژوهش قصد داشتیم مشخصات روان سنجی را به طور مجزا در مردان و زنان به دست آوریم بنابراین تعداد نمونه مورد نیاز 260 نفر تعیین شد.
در این پژوهش با روش نمونهگیری آسان نهایتاً 273 نفر بررسی شدند. ابزار اصلی گردآوری دادهها در این پژوهش، پرسشنامه شکل بدن 34 سؤالی بود. در این پژوهش ابتدا پرسشنامه BSQ-34 از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شد. پس از ویرایش دوباره، توسط دو فرد متخصص زبان انگلیسی مستقل از یکدیگر، از فارسی به انگلیسی برگردانده شد، ترجمه معکوس با پرسشنامه اصلی مقایسه شد و پرسشنامه ترجمه شده فارسی دوباره ویرایش شد.
