بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
روشهای پیشگیری از اتلاف وقت در کشور
چکیده
وقت یکی از منابع مهم اقتصادی است. همانگونه که در اقتصاد پس از انجام یک فعالیت اقتصادی هزینه فرصت آن محاسبه میشود. باید در محاسبات اقتصادی هزینه فرصت وقت و گذشت زمان نیز محاسبه گردد. در کشورهای توسعه نیافته از جمله ایران وقت افراد به میزان زیادی به صورت بیهوده تلف میشود. اتلاف وقت در کشورهای پیشرفته ضد ارزش تلقی میشود ولی در کشور ما اینگونه نیست و افراد به آن عادت کردهاند و حساسیت زیادی نسبت به آن نشان نمیدهند.
در این مقاله تلاش میشود با فروض مشخصی ارزش اوقات تلف شده افراد درسطح خرد و کلان محاسبه گردد و پیشنهادات مشخصی برای جلوگیری از اتلاف وقت ارائه شود. روش پژوهش حاضر توصیفی است. در این پژوهش منظور از اتلاف وقت، استفاده نشدن وقت در بهترین حالت ممکن است.
وقت، ایران، اقتصاد، منبع، اتلاف
مقدمه
وقت تنها عامل تولید است که قابل تجدید شدن نیست؛ سرمایه، زمین و نیروی انسانی از لحاظ مقدار قابل تجدید شدن هستند ولی وقت چون به زمان بستگی دارد و زمان قابل تجدید شدن و بازگشت نیست لذا وقت هدر رفته قابل جبران نیست. در مقاله حاضر از وقت به عنوان یکی از عوامل اقتصادی استفاده می شود. یکی از مهمترین دلایل اتلاف وقت در سطح خرد و کلان اهمیت دادن به مسائل بی اهمیت و اهمیت ندادن به مسائل با اهمیت است. مقاله حاضر به صورت زیر سازماندهی
شده است. در بخش تعریف دوم مفاهیم و اصطلاحات ارائه می شود. دربخش سوم ادبیات موضوع مورد بررسی قرار می گیرد. بخش چهارم ارزش وقت در حال حاضر تبیین می شود. در بخش پنجم مدل ریاضی شامل دو سناریو ارائه می شود. در بخش ششم به اتلاف وقت و روشهای پیشگیری از آن در سطح خرد اشاره می شود. بخش هفتم به اتلاف وقت و روشهای پیشگیری از آن در سطح کلان می پردازد. بخش هشتم به نتیجه گیری نهایی مربوط می شود.
تعریف مفاهیم و اصطلاحات
اصطلاحات و واﮊههای تخصصی که در این پژوهش مورد استفاده قرار میگیرد صرفاﹰ به مفهوم زیر است:
۱‐ هزینه آشکار: مخارجی که در عمل از صندوق شرکت برای خرید یا به کارگیری خدمات عوامل مورد نیاز تولید پرداخت می شود.١
۲‐ هزینه پنهان: ارزش تخمینی (بهترین نحوه به کار گیری) عوامل تولید که شرکت خود مالک آن است و در جریان تولید خود به کار می گیرد.٢
۳‐ هزینه فرصت: مقدار کالایی که جامعه باید برای آزاد شدن منابع محدود و کمیاب جهت تولید یک واحد بیشتر از کالای دیگری، صرف نظر کند.
۴‐ وقت: مقدار زمانی است که در اختیار عوامل تولید قرار دارد.
۵‐ اتلاف وقت: گذشت زمان و وقت عوامل تولید به صورتی که در بهترین فعالیت ممکن به کار گرفته نشود.
۶‐ اوقات فراغت: زمانی که انسان از کار روزمره فارغ شده و برای تجدید قوا و جبران انرﮊی از دست رفته لازم دارد تا مجدداﹰ کار تولیدی خود را آغاز کند.
ادبیات موضوع
ادبیات این موضوع بسیاراندک است. در این بخش به چند مورد اشاره می کنیم:
رضوینژاد به نقش مهم اینترنت در صرفه جویی وقت محققان برای گردآوری اطلاعات می پردازد.
به نظر وی از طریق اینترنت افراد می توانند بارها مطالب مورد علاقه خود را مطالعه نموده و در اسرع وقت و در کمترین زمان مطالب خاص مورد علاقه خود را جستجو و در یکجا ذخیره نمایند.٣
لشکری به سازماندهی محیط کار در ابعاد فردی اشاره میکند. به نظر وی سازماندهی محیط کار تا حد زیادی وقت و انرﮊی را ذخیره می کند.٤
موسوی کریمی به بررسی فلسفی زمان می پردازد. او آراﺀ فلاسفه یونان و ایران باستان را بررسی می کند. او ساخت ساعت در قرون وسطی را عاملی می داند که موجب شده است تا رویدادها بر اساس زمان تنظیم شوند نه آنکه زمان بر اساس رویدادها تنظیم شود. به نظر وی ساعت بشریت را به زمان خطی قابل شمارشی پیوند زد.٥
به نظر نوری زاده علت اصلی اتلاف وقت به تعویق انداختن کارها و جمع شدن آنها روی هم است.٦
کحال زاده به ارزیابی زمان اشاره میکند. وی روش ارزیابی زمان برای انجام کار معینی را پیشنهاد می کند، حداقل زمان لازم برای انجام کار معین را زمان پایه مینامد. به نظر وی هرچه زمان انجام کار از زمان پایه بیشتر باشد اتلاف وقت صورت گرفته است.٧
ارزش وقت در حال حاضر
در جوامع پیشرفته وقت ارزش زیادی دارد تمام کارها براساس برنامه از قبل اعلام شده اجرا می شود برای وقت افراد ارزش فوق العادهای قائل هستند. چنانچه سازمان یا فردی وقت شخصی را هدر دهد با پرداخت هزینه زیان ناشی از اتلاف وقت جبران می شود.
در جوامع توسعه نیافته وقت ارزش زیادی ندارد ممکن است برای انجام کارها برنامه ای از قبل اعلام شود ولی در اجرا بندرت مطابق برنامه پیش می رود. چنانچه سازمان یا فردی وقت شخصی را هدر دهد پاسخگوی زیان ناشی از اتلاف وقت نیست.
مدل
در تابع تولید سنتی وقت به عنوان یک عامل تولید در نظر گرفته نمی شود ولی به صورت ضمنی در عامل نیروی انسانی وجود دارد چون میزان عامل نیروی انسانی از روی تعداد نیروی کار و ساعات کار هر کارگر محاسبه می شود. در این بخش از دو سناریو برای محاسبه وقت استفاده می شود.
سناریوی اول: تابع تولید
ساده ترین مدل تولید تابع تولید کاب‐ داگلاس٨ است. تابع کاب‐ داگلاس به طور وسیعی در کارهای تجربی مورد استفاده قرار میگیرد٩. شکل کلی مدل به صورت زیر است:
=A ضریب تکنولوﮊی، =Q مقدار تولید، =L نیروی کار، =K سرمایه، α و = β پارامتراست.
به عنوان مثال اگر فرض کنیم در تابع کاب‐ داگلاس۰۱A= و۵/۰α=β= است تابع به صورت زیر در می آید:
اگر فرض کنیم ۸L= و۰۲K= باشد میزان تولید برابر است با:
حال اگر فرض کنیم نیروی کار به طور متوسط روزی ۲ ساعت وقت خود را در ترافیک، صف نانوایی و سایر جاها تلف می کند در این صورت به جای ۸ ساعت ۶ساعت کار می کند و میزان تولید برابر خواهد شد با:
مقایسه (۳) و (۴) نشان می دهد که در صورت روزی ۲ساعت اتلاف وقت کارگر تولید حدود ۷۱ واحدکاهش می یابد. اگر ۰۲ میلیون نفر هر روز ۲ ساعت وقت خود را بیهوده هدر دهند آن وقت:
(۵) ۰۰۰۰۰۰۰۴ ساعت=۲* ۰۰۰۰۰۰۰۲= وقت تلف شده در یک روز
(۶) ۰۰۳ روز کاری= (۳۱ تعطیلی دیگر + ۲۵ جمعه)‐ ۵۶۳
(۷) ۰۰۰۰۰۰۰۰۰۲۱ ساعت = ۰۰۳* ۰۰۰۰۰۰۰۴= وقت تلف شده در یک سال
(۸) ۰۰۰۰۰۰۰۴۳ واحد=۰۰۰۰۰۰۰۲* ۷۱ =کاهش تولید کل جمعیت در یک روز
(۹) ۰۰۰۰۰۰۰۰۰۲۰۱ واحد =۰۰۳* ۰۰۰۰۰۰۰۴۳ = میزان کاهش تولید در یک سال همان طور که ملاحظه می شود در مثال فوق در یک سال حدود ۲۱ میلیارد ساعت وقت هدر می رود و تولید حدود ۰۰۱ میلیارد واحد کاهش می یابد. این یک مثال فرضی است. برای محاسبه دقیق و حتی برآورد تقریبی اوقات تلف شده نیروی کار کشور نیاز به انجام حداقل یک طرح تحقیقاتی
در سطح ملی است.
سناریوی دوم: تابع هزینه
هزینه تولید در حقیقت قیمت عوامل تولیدی است که برای ساختن کالاها و خدمات به کار می روند. معمولاﹰ اقتصاد دانان با توجه به کمیابی و محدودیت عوامل تولید، هزینه ها را بر اساس هزینه فرصت های مناسب١٠ ارزیابی می کنند که در این صورت هزینه یک عامل تولید مساوی ارزش محصولی است که از بهترین شیوه به کار گیری آن عامل تولید به دست می آید. تابع هزینه رابطه تبعی بین مقدار تولید و هزینه کل را نشان میدهد.١١ فرض کنید تابع هزینه کل یک بنگاه اقتصادی
به صورت زیر است:
=TC هزینه کل تولید، = Q مقدار تولید، a، b و = c پارامتر و مقدار آنها مثبت است.
اگر وقت تلف شده را نسبتی از میزان تولید به حساب آوریم تابع هزینه کل بنگاه به صورت زیر
در می آید:
= d نسبتی از تولید که به صورت وقت تلف شده و مقدار آن مثبت است. برای محاسبه سود هر واحد باید هزینه متوسط هر واحد را به دست آوریم.تابع هزینه متوسط معادلات هزینه کل(۰۱) و (۱۱) به
ترتیب برابر است با:
=AC هزینه متوسط
مقایسه (۲۱) و (۳۱) نشان می دهد که هزینه متوسط هر واحد کالا در صورت اتلاف وقت به اندازه d افزایش می یابد. در صورت ثابت بودن سایر عوامل از جمله قیمت کالا سود هر واحد کالا به میزان d واحد کاهش می یابد چون تولید کننده در پی حداکثر کردن سود خود است انگیزه اش برای تولید بیشتر کاهش می یابد. هزینه اتلاف وقت در حال حاضر به صورت آشکار محاسبه نمی شود ولی در هر حال به صورت هزینه پنهان خود را در هزینه کل تولید نشان می دهد. اگر فرض کنیم d برابر ۵۲درصد است آنوقت هزینه های تولید ۵۲ درصد میزان تولید افزایش می یابد و منحنی هزینه کل متوسط (Ac) به اندازه d به بالا منتقل می شود.
