دانلود مقاله برنامه ریزی درسی و و چگونگی استفاده از وقت

بخشی از مقاله

برنامه ريزي درسي و و چگونگي استفاده از وقت

وقت كالايي گرانبهاست كه چون از دست رود، قابل برگشت نيست. استفاده موثر از وقت در كليه شئونات زندگي، از جمله تحصيل عاملي سرنوشت ساز در موفقيت و كاميابي است.
از اين روست كه تمامي متخصصان برنامه ريزي درسي تربيتي بر برنامه ريزي تحصيلي، خصوصا نحوه استفاده از زمان در يادگيري تاكيد دارند. شايد هيچ كس به اندازه اليزابت اول ملكه انگليس(1603-1533) اين حقيقت را به طور خلاصه و جالب بيان نكرده باشد. وي هنگامي كه در بستر مرگ قرار داشت چنين گفت:«هر چه دارم فداي يك لحظه وقت».

موفقيت يا شكست در مدرسه تابعي از نحوه استفاده از وقت است، در صورتي كه از وقت خود به طور سنجيده، منطقي و هوشمندانه استفاده كنيد، موفق خواهيد شد، در غير اينصورت ممكن است در انجام وظايف خود با شكست مواجه شويد، به اين دليل باور عمومي بر آن است كه هر دانش آموز بايد مهارت لازم را براي كنترل و مديريت زمان دارا باشد.

عليرغم اهميت استفاده صحيح از وقت در تحصيل، تحقيقات نشان داده اند كه بسياري از دانش آموزان اغلب خود را تلف مي كنند. براي مثال در يكي از تحقيقات كه در سال 1987 انجام شد، معلوم گرديد كه افراد حدودا 3/1 از وقت خود را به بطالت يا فعاليتهاي غيرضروري مي گذرانند و زمان صرف شده در چنين اموري تقريبا دو برابر زمان مطالعه و درس خواندن آنهاست. در پايان هفته و روزهاي تعطيل معمولا افراد تنها 6/1 وقت خود را به مطالعه و يادگيري سپري مي كنند و بقيه را صرف ساير امور يا بيكاري مي كنند. اگر چه دانش آموزان شركت كننده در اين تحقيق عادت كرده اند كه وقت خود را تلف كنند، اما شما نبايد همانند آنها عمل كنيد. به جاي آن سعي كنيد، از وقت خود به نحو صحيح استفاده بعمل آوريد.

به طور كلي شما مي توانيد از طريق وقت بيشتري را براي مطالعه و تحصيل اختصاص مي دهيد:
1- از طريق انجام امور مختلف در مدت زماني كمتر از حد معمول
2- از طريق استفاده از زماني كه معمولا تلف مي كنيد.
راه اول مستلزم آن است كه به طور صحيح مطالعه كنيد.(ما در اينجا تكنيك ها و روشهاي متعددي را براي اينكار معرفي خواهيم كرد).
راه دوم مستلزم آن است كه از طريق تغيير عادت روزمره، استفاده صحيح از وقت پنهان، مديريت و كنترل وقت براساس جداول زماني، وقت خود را به درستي ذخيره يا استفاده كنيد.
ذخيره وقت

همه ما اغلب ادعا مي كنيم كه براي اجراي كارهايمان وقت كافي نداريم، اما حقيقت امر آن است كه همه ما 24 ساعت وقت در يك روز داريم و براساس عادت آن را سپري مي كنيم(منظور اين است كه كمتر به نحوه گذراندن آن توجه داريم) تلف كردن وقت به صورت عادت عمدتا منجر به اتلاف وقت مي شود مگر آنكه موجب اتلاف وقتمان مي گردد شناسايي و حذف كنيم و عادات خوبي را كه سبب ذخيره و استفاده بهينه از وقت مي شود را تشخيص مي دهيم و آنها را پرورش دهيم.

براي شروع بهتر است ابتدا گزارشي از كليه فعاليتهاي روزانه خود تهيه كنيد. براي اينكار بايد از زماني كه از خواب بر مي خيزيد تا زماني كه مجددا به رختخواب مي رويد، تمام فعاليتهاي اصلي خود را همراه با زمان شروع و اتمام هر فعاليت و ميزان وقتي كه صرف هر يك از اين فعاليتها مي شود را يادداشت كنيد. اگر اينكار را به صورت دقيق انجام دهيد، تصويري روشن از شيوه گذراندن وقت و نيز امور و كارهاي مختلف خود بدست خواهيد آورد. براساس اين نوشته مي توانيد بفهميد كه وقت شما بيشتر صرف چه اموري مي شود، در كجا از وقت خود درست استفاده مي كنيد و كجا وقت خود را تلف مي كنيد. تنها براساس اين روش مي توانيد براي استفاده بهتر از وقت خود تصميم بگيريد.

عادات مربوط به نحوه گذراندن وقت را تغيير دهيد.
در صورتي كه نوشته اي از فعاليتهاي روزانه خود داشته باشيد، مي توانيد بفهميد، كه كجا وقت را بايد ذخيره كنيد. براي اينكار ابتدا بايد عاداتي كه منجر به اتلاف وقت مي شود را ترك كنيد و عاداتي را كه منجر به استفاده بهينه از وقت مي شود، در خود پرورش دهيد.

قانون دفي پاركينسون
براساس قانون پاركينسون، هر كاري خود را با زمان تعيين شده براي آن منطبق مي سازد. براي مثال اگر شما براي مطالعه يك فصل، يك روز وقت معين كنيد(حتي اگر براي آن فصل تنها چند ساعت كافي باشد) آن كار را در همان مدت يك روز انجام مي دهيد. براي اجتناب از اين اتلاف وقت شما بايد به شكل زير عمل كنيد:

«براي انجام هر كاري يك سقف زماني تعيين كنيد، به نحوي كه اتمام آن كار در زمان تعيين شده، مشكل باشد. سپس سعي كنيد كار مورد نظر را در زمان تعيين شده به اتمام برسانيد.»
هر وقت كه توانستيد اينكار را انجام دهيد، به خودتان پاداش دهيد. اين پاداش مي تواند چيزي كوچك اما خوشايند و لذت بخش باشد براي مثال براي مدتي كوتاه استراحت كنيد. با دوستتان تلفني صحبت كنيد. در داخل اتاق قدم بزنيد،

يا چيزي را كه دوست داريد. بخوريد اما اگر در انجام كار مورد نظر در زمان تعيين شده شكست خورديد، خودتان را تنبيه نكنيد، بلكه تنها خود را از پاداش محروم سازيد. تجربه نشان داده است كه تقويت مثبت در بهبود عملكرد افراد بسيار موثر است.
از ساعت شماطه اي استفاده كنيد:

براي مديريت و استفاده بهينه از وقت، شما بايد ساعتي زنگ دار داشته باشد و براساس زماني كه تعيين مي كنيد، فعاليتهايتان را انجام دهيد. براي مثال براي برخاستن از خواب اگر سرعت را روي 5 صبح تنظيم كرده ايد، با زنگ ساعت از خواب برخيزيد. متاسفانه بسياري از افراد حتي مدتي پس از زنگ ساعت به چرت زدن ادامه مي دهند و مدتها طول مي كشد تا از خواب برخيزند، بنابراين سعي كنيد ساعت خود را روي زماني تنظيم كنيد كه مي خواهيد از خواب برخيزيد، نه هنگامي كه مي خواهيد شروع به بيدار شدن نمائيد! اگر نتوانيد براساس ساعت عمل كنيد، در مديريت وقت خود دچار مشكل اساسي خواهيد شد.

سعي كنيد به صورت متناسب درس بخوانيد.
در هنگام مطالعه بايد استراحت كوتاه داشته باشيد. تحقيقات نشان داده اند كه مطالعه از طريق جلسات متعدد و كوچك بيشتر از جلسات مداوم و طولاني، ميزان يادگيري را افزايش مي دهد. در يك تحقيق، دانش آموزاني كه لغات زبان خارجي را مي آموختند، به دو دسته تقسيم شوند. يك دسته از آنها لغات مورد نظر را در طي سه جلسه مجزا تمرين كردند و دسته دوم اين لغات را در يك جلسه طولاني و پيوسته تمرين كردند.

نتيجه نشانگر آن بود كه دانش آموزاني كه به صورت جلسات كوتاه و مجزا مطالعه كرده بودند 35 درصد بهتر از دانش آموزاني كه لغات را در يك جلسه طولاني و پيوسته تمرين كرده بودند، ياد گرفتند.

به اين دليل سعي كنيد در هر ساعت 10 دقيقه تنفس و استراحت داشته باشيد و يا اينكه هر نيم ساعت 5 دقيقه را به استراحت اختصاص دهيد. هر يك از اين دو روش را كه برگزينيد، حتما به استراحت توجه داشته باشيد. با چنين شيوه اي با انرژي بيشتري درس خواهيد خواند و هنگامي كه پس از استراحت مجددا شروع به مطالعه مي كنيد، احساس نشاط و تجديد قوا مي نمائيد.
افكار خود را در دفترچه يا كاغذ مجزايي بنويسيد.

معمولا همه ما وقتي كه مشغول درس خواندن هستيم، افكار مختلفي به ذهنمان خطور مي كند كه برخي از آنها مربوط به درس و برخي ديگر مربوط به ساير امور است و متاسفانه در صورتي كه اين افكار را دنبال كنيم، از مطالعه باز مي مانيم. براي اجتناب از اين امر سعي كنيد در هنگام مطالعه، يك دفترچه كوچك يا كاغذ سفيد در كنار خود داشته باشيد و هر فكري كه به صورت ناگهاني به ذهنتان مي رسد، روي آن يادداشت كنيد. با نواشتن آنها در كاغذ، مي توانيد ذهن خود را با آزادي كامل بر روي درس خواندن متمركز كنيد. در چنين وضعيتي شما مي توانيد بهتر درس بخوانيد و از وقت خود درست استفاده كنيد.

اگر افكاري را كه به ذهنتان مي رسد و يادداشت مي كنيد، به درس تان مربوط نمي باشد، مي توانيد پس از اتمام مطالعه و يا حتي در وقت استراحت بين درس به آنها بپردازيد، اما اگر آنچه را كه يادداشت كرده ايد مربوط به درستان باشد، مي توانيد از آنها براي شروع مطالعه در وقت ديگر و يا تكميل مطالعات خود استفاده كنيد.
همان طور كه مي دانيد مشكل ترين قسمت يادگيري عبارت است از زماني كه يك درس را تمام مي كنيم و مي خواهيم درس ديگري را شروع كنيم. در چنين وضعيتي يادداشتهاي شما مي تواند در شروع به مطالعه درس جديد كمك زيادي نمايد.

از وقت پنهان استفاده بهينه به عمل آوريد.
صرف نظر از موارد فوق، راه ديگري را مي توانيد از وقت خود حداكثر استفاده را ببريد عبارت است از بهره گيري از وقت پنهان كه اغلب بدون استفاده تلف مي شود. منظور از وقت پنهان زماني است كه شما برنامه خاصي را دنبال نمي كنيد، براي مصال در اتوبوس نشسته ايد و به مدرسه مي رويد يا در مكان خاصي بهره ببريد. براي استفاده بهينه از وقت پنهان مي توانيد به شرح زير عمل كنيد:

1- استفاده از وقت غيرمنتظره: در بسياري از موقعيت ها زمان زيادي به صورت غيرمنتظره در اختيار شما قرار مي گيرد. براي مثال هنگام نشستن در اتاق انتظار پزشك و... در اين موقع اگر شما يك كتاب يا جزوه فتوكپي شده يا كاغذهاي يادداشت كلاسي را كه در آن مفاهيم و نكات اساسي را نوشته ايد به همراه داشته باشيد، مي توانيد از اين زمان آزاد استفاده كنيد. اينگونه مواقع خصوصا براي مرور دروس خوانده شده بسيار مفيد مي باشد.

2- از ذهن خود در هنگامي كه آزاد است و مشغله ندارد، استفاده كنيد: در صورتي كه آمادگي لازم را داشته باشيد مي توانيد در برخي از فعاليتها، علاوه بر انجام كار خاصي به مطالعه نيز بپردازيد. براي مثال اگر، در حال اصلاح كردن و مرتب كردن موي سر، شستن ظروف و كارهايي از اين دست باشيد، دليلي وجود ندارد كه در همان حال به مطالعه نيز نپردازيد. با استفاده از گيره هاي فلزي يا پلاستيكي، برگ هاي يادداشت را نزديك آينه يا بر روي ديوار بچسبانيد به نحوي كه در معرض ديد شما قرار داشته باشند و در حين انجام كار به آنها نيز نگاه كنيد. يا اينكه وقتي مشغول خوردن ساندويچ يا چيز ديگري هستيد به ياداشتهايتان نيز نگاه كنيد.

3- اطلاعات مهم را روي نوار ضبط كنيد؛ راه ديگر استفاده از وقت پنهان عبارت است از ضبط كردن اطلاعات و مفاهيم بر روي نوار ضبط صوت. اطلاعات ضبط شده به شما اين امكان را مي دهد كه در هنگام حركت يا زماني كه مشغول كاري هستيد، به مطالعه نيز بپردازيد(براي مثال زماني كه مشغول پوشيدن لباس هستيد) علاوه بر اين، اطلاعات ضبط شده در يادآوري اطلاعات و يادگيريهاي قبلي بسيار سودمند هستند.

4- استفاده از فكر كردن در اوقات بيكاري؛ به محض اينكه ازكلاس درس خارج شديد، سعي كنيد مطالبي را كه معلم تدريس كرده در ذهن خود مرور كنيد يا اينكه زماني كه مي خواهيد وارد كلاس شويد، سعي كنيد نكات اساسي جلسه قبل را در ذهن خود مورد بررسي قرار دهيد.
اينكار به يادگيري شما كمك بسياري مي كند. براساس تحقيقات روان شناسان يادگيري، اگر مطالبي را كه هر جلسه مي آموزيم به مطالبي كه قبلا آموخته ايم. مرتبط سازيم، ميزان يادگيري ما افزايش مي يابد. بنابراين سعي كنيد همواره ميان اطلاعات قبلي و اطلاعات جديد خود ارتباط برقرار كنيد و به آنها نظم ببخشيد و هنگامي كه معلم مطلب جديدي را تدريس مي كند، سعي كنيد مطالب جديد را در ارتباط با مطالب قبلي درك نمائيد.

از جدول زماني استفاده نماييد.
يكي ديگر از راههاي استفاده بهينه از وقت، استفاده از جدول زماني است. جدول زماني در واقع يك طرح كار است كه به موجب آن شما به صورت مكتوب دقيقا تعيين مي كنيد كه چه كاري را در طي يك روز، يك هفته يا كل سال تحصيلي(ترم) مي خواهيد انجام دهيد. معمولا تجربه نشان داده است كه طراحي يك جدول زماني و عمل كردن براساس آن در ابتدا قدري مشكل و خسته كننده است، اما به مرور عادت مي كنيد كه مطابق برنامه عمل كنيد. و در نتيجه مبدل به دانش آموزي دقيق و هوشمتد شويد.

براي جدول زماني فوايد زيادي را بر شمرده ايد كه مهترين آنها عبارتند از:
1- جدول زماني به شما امكان مي دهد تا كنترل بيشتري بر كارها و وقتتان داشته باشيد.
2- جدول زماني راحتي بيشتري را برايتان به ارمغان مي آورد.
3- جدول زماني موجب صرفه جويي در وقتتان مي شود.
4- جدول زماني آزادي بيشتري در اختيارتان قرار مي دهد.

1- جدول زماني به شما اين امكان را مي دهد كه كنترل بيشتري بر كارها و وقتتان داشته باشيد. اگر موفق شويد جدولي هوشمندانه و قابل اجرا طراحي كنيد، اينكار به چهار طريق كنترل شما را بر امور و وقت افزايش مي دهد.
الف) چون جدول شما به صورت مكتوب است، بهتر مي توانيد بر اوضاع تسلط داشته باشيد و بدون هدر رفتن وقت، كارهايتان را شروع كنيد.

ب) چون همه ما به برخي از موضوعات علاقه وافري داريم و به برخي از موضوعات درسي داشته باشيم، تمامي آنها را مورد مطالعه قرار خواهيم داد.
ج) جدول زماني تعلل را ماهش مي دهد، زيرا در آن وقت شروع و پايان هر درس يا كار به دقت پيش بيني شده است.
د) وقتي كه براساس جدول زماني دروس خود را مطالعه كنيد، به مرور و با گذشت هفته ها و ماهها بر دروس، مسلط مي شويد و همه آنها را براي شب امتحان جمع نمي كنيد.

2- جدول زماني، راحتي بيشتري را برايتان به ارمغان مي آورد، در عين حال چون طرح و برنامه به جاي ذهني بودن، روي كاغذ نوشته شده است، ذهن شما براي پرداختن به امور ديگر آزاد است. ديگر نگراني در خصوص اينكه بعدا چه كاري را بايد انجام دهيد موردي ندارد. همه چيز روي كاغذ است. هيچ گونه بهانه اي وجود ندارد. هم كار و هم بازي در جدول پيش بيني شده است. اين بدان معناست كه اگر شما براي مدت اندكي استراحت كوتاه مي كنيد، واقعا سزاوار و درخور آن هستيد.
عليرغم مزاياي فوق، بسياري از دانش آموزان نسبت به استفاده از جدول زماني اكراه دارند، آنها احساس مي كنند كه نه تنها جدول زماني فايده كمي براي آنها دارد، بلكه حتي دنبال كردن جدول و برنامه زماني، اعصابشان را خرد مي كند.

3- جدول زماني موجب صرفه جويي در وقت شما مي گردد. بله، تهيه و تدوين يك جدول زماني، وقت گير است. اما زمان صرف شده در اين راه به نحو ديگري جبران مي شود. شما مي توانيد پس از پايان كار، به كار ديگري بدون هيچ گونه معطلي بپردازيد.

4- جدول زماني آزادي بيشتري در اختيارتان قرار مي دهد. تهيه جدول زماني شما را از استرس آزاد مي كند. افرادي به سرعت از كلاس به كتابخانه و از آنجا به محل ديگري مي روند يا در حين دويدن، غذا مي خورند، بنده زمان هستند، اما دانش آموزاني كه زمان خود را برنامه ريزي مي كنند و درخصوص نحوه استفاده از آن تصميم مي گيرند، بر زمان تسلط دارند.

از جدول زماني سه گانه استفاده كنيد.
اگر شما در كلاسهاي درس روزانه شركت مي كنيد، بهترين استراتژي براي شما استفاده از برنامه زماني سه گانه است. اين برنامه داراي سه جدول زماني كلي، هفتگي و روزانه است و به شما كمك مي كند تا هر روز خود را بعلاوه كل ترم، كنترل و رهبري كنيد. اگر مجبور باشيد تحصيل و مطالعه خود را با مسئوليت هاي ديگري كه در محيط خانواده داريد(نظير همكاري با پدر و مادر) يا شركت در يك فعاليت فوق برنامه در بعد ازظهرها(نظير كلاسهاي ورزشي، علمي و...) انطباق دهيد، باز هم استفاده از برنامه ارزشمند است.

جدول زماني سه گانه براي اداره و رسيدگي به تكاليف و فعاليتهايي كه زندگي روزانه شما را تشكيل مي دهد، نظم خاصي را فراهم مي سازد. اين جدول، جزئيات ويژه اي را به برنامه كلي شما مي افزايد و سرانجام برنامه روزانه را به شكل قابل اجرا در مي آورد.

1- زمان خود را در قالب اجزاء كوچك زماني تنظيم كنيد:
روزي پدري، مجموعه اي از چوب هاي نازكي كه با ريسمان محكم بسته شده بود را به پسر جوانش داد و از او خواست كه آن را از وسط بشكند، پسر از دستها و زانوهايش براي اينكار كمك گرفت، اما موفق نشد و با ناراحتي آن را به پدرش پس داد. پدر بدون كوچكترين حرفي، ريسمان را از دور چوبها بازكرد و با انگشتانش خود يكي يكي آنها را شكست.

هنگامي كه كارها و وظايف و نيز تكاليف درسي، شما بيش از حد درگير مي سازد، بهتر است تا حد ممكن آنها را در قالب واحدهاي كوچك و قابل كنترل تقسيم كنيد. از طريق تقسيم هر روز در قالب اجزاي كوچكتر زماني، جدول زماني تفكيك خحاصي را براي ايفاي مسئوليتها در اختيارتان قرار خواهد داد.

2- وقت را هدر ندهيم:
نوعي تمايل در ما وجود دارد كه كارهاي كوچك را كنار بگذاريم تا وقت كافي و آزاد را براي تكاليف بزرگ مهيا سازيم. اين يك تصميم نادرست است، به جاي اينكار بايد تكاليف و كارهاي كوچك را در زمانهاي كوتاهي كه در دسترسمان قرار دارد، انجام دهيم.

3- در ساعات اوليه روز مطالعه كنيد:
تحقيقات و مطالعات نشان داده اند كه هر ساعت مطالعه در روز مساوي است با يك ساعت و نيم مطالعه در شب
4- قبل از شروع كلاس و پس از پايان كلاس مطالعه كنيد:
مطالعه قبل از كلاس، آمادگي شما را براي يادگيري افزايش مي دهد. هنگامي كه وارد كلاس مي شويد، مطالب و مواد درسي در ذهن شما، تازه و جديد هستند. به همين منظور در پايان كلاس، وقتي را براي اصلاح يادداشتها و بررسي و بازبيني مطالبي كه يادگرفته ايد، اختصاص دهيد.
5- زمان خود را به صورت موثر برنامه ريز كنيد:

بدون آن كه بيش از حد وارد جزئيات شويد، كل زمان خود را محاسبه كنيد. باريك بيني و محاسبه دقيق براي مطالعه كتب درسي اگر چه بسيار مفيد و موثر است اما سعي نكنيد در اين زمينه دچار وسواس شويد. اينگونه عملكرد بر يادگيري شما اثر منفي مي گذارد.
6- فعاليتهاي غيردرسي را در برنامه منظور كنيد.

هميشه زماني را براي غذذا، خواب، تفريح و سرگرمي و ساير فعاليتهاي زندگي كنار بگذاريد، محروم كردن خود را غذا، خواب، شنا، ديدار دوستان و ملاقات با همكلاسيها، موجب ذخيره و صرفه جويي وقت شما در بلند مدت نمي شود. در حقيقت تمام وقتي كه صرف چنين فعاليتهايي مي كنيد، براي سلامت جسمي و روحي شما ضروري هستند. شما بايد براي زندگي نيز برنامه ريزي كنيد نه فقط براي مطالعه و درس خواندن.

شالوده برنامه كلي در پي ريزي كنيد:
يك برنامه كلي، فعاليتهاي اصلي را كه بايد انجام دهيد، مشخص مي سازد. در صورتي كه تغييري در برنامه اساسي شما رخ ندهد، يك بار تدوين برنامه در هر ترم كافي است. يك برنامه كلي، مشتمل بر فهرست روزهاي هفته و ساعات روز است.
شكل 1-2 نمونه اي از يك برنامه كلي را نشان مي دهد، اين برنامه كلي را مي توانيد بر روي يك كارت 8*5 بنويسيد و روي ميز كار خود بچسبانيد و يا بر روي دفترچه يادداشت خود انتقال دهيد تا اينكه ذهنتان را مشغول نسازد.

جمعه پنجشنبه چهارشنبه سه شنبه دوشنبه يكشنبه شنبه ساعت
8-7
صبحانه زيست شناسي فيزيك زيست شناسي فيزيك زيست شناسي 9-8
ادبيات آزمايشگاه ادبيات آزمايشگاه ادبيات فيزيك 10-9
بينش اسلامي تاريخ بينش اسلامي تاريخ بينش اسلامي تاريخ 11-10
زبان شناسي زبان انگليسي ورزش زبان انگليسي ورزش 12-11
1-12

رياضيات كامپيوتر رياضيات كامپيوتر رياضيات 2-1
عربي عربي عربي 3-2
در راه منزل 4-3
استراحت 5-4
6-5

7-6
صرف شام و نماز 9-8
10-9
11-10
خواب 12-11

شكل(1-2) نمونه يك برنامه كلي
برنامه هفتگي
هنگامي كه برنامه كلي تدوين شد، بايد تدوين برنامه هفتگي را آغاز كرد. براي اينكار ابتدا برنامه كلي خود را فتوكپي كنيد و سپس فعاليتهايي را كه براي هفته آينده برنامه ريزي كرده ايد، در جاهاي خالي بنويسيد. براي مثال اگر در روز شنبه، امتحان رياضي داريد، بايد وقت بيشتري براي مطالعه رياضي اختصاص دهيد.

در هفته آينده ممكن است بخواهيد يك گزارش عملي تدوين كنيد، در اين صورت شما احتمالا مي خواهيد در برنامه خود جايي را به تحقيقات كتابخانه اي اختصاص دهيد. برنامه هفتگي به شما كمك مي كند وقت خود را با اولويت هاي درسي انطباق دهيد، اين برنامه هفتگي را بر روي ميز مطالعه قرار دهيد يا در داخل دفترچه يادداشت خود بچسبانيد. يك برنامه هفتگي براي نمونه در شكل 2-2 نشان داده شده است. سعي كنيد با الهام از آن براي خود يك برنامه هفتگي بنويسيد.

جمعه پنجشنبه چهارشنبه سه شنبه دوشنبه يكشنبه شنبه ساعت
8-7
9-8
10-9
11-10

12-11
1-12
2-1
3-2
4-3
5-4
6-5

7-6
8-7
9-8
10-9
11-10
12-11
شكل(2-2) نمونه برنامه هفتگي كه بايستي توسط خودتان تكميل شود.
برنامه روزانه
يك برنامه كاري قابل اجرا را در قالب روزانه تدوين كنيد. برنامه روزانه يك فهرست خلاصه وار و در عين حال ويژه از وظايف و كارهاي روزانه و مقدار زماني است كه براي انجام هر كار اختصاص داده ايد.

شما مي توانيد تمام اين اطلاعات را كارهاي 5*3 بنويسيد و آنها را با خود به همراه داشته باشيد. برنامه زماني خود را هر شب قبل از رفتن به همراه داشته باشيد. برنامه زماني خود را هر شب قبل از رفتن به رختخواب بنويسيد. هنگامي كه تمام مسائل و نگراني هاي خود را بر روي كاغذ منعكس كنيد، براي خوابيدن آرامش خواهيد داشت.

شكل 3-2 برنامه روزانه يك دانش آموز را بطور عيني نشان مي دهد.
روز جمعه
9-8 روانشناسي(مرور)
10-9 مطالعه فصل 5 درس تاريخ
11-10 انجام تكاليف رياضي
12-11 حل تمرينهاي كامپيوتر
2-12 نماز و نهار و استراحت

5-2 تماشاي تلويزيون
6-5 ورزش
7-6 فعاليتهاي جنبي
8-7 نماز و شام
10-8 مرور يادداشتهاي زبان انگليسي
شكل 3-2 نمونه برنامه روزانه
برنامه هاي خود را تكميل كنيد:
يكي از دانشمندان مي گويد كه 80 درصد موفقت ما از 20 درصد مطالعاتمان ناشي مي شود. دانش آموزان بايد دقت بيشتري را بر روي موضوعاتي كه داراي اولويت زيادي هستند و زمان كمي براي موضوعاتي كه كم اهميت هستند اختصاصي دهند.
با استفاده از اين توصيه، شما مي توانيد وقت خود را به وظايفي كه داراي اولويت بالايي هستند، اختصاص دهيد اما در عين حال مراقب باشيد كه ساير وظايف را با توجه به زمان موعود آن مورد غفلت قرار ندهيد.

برنامه هفتگي خود را وظيفه محور كنيد.
اگر هدف يا تكليف شما به يك هفته يا كمتر وقت نياز دارد، شما مي توانيد از يك برنامه هفتگي، اما تكليف- محور به عنوان مكمل برنامه كلي استفاده كنيد. شكل 4-2 اين برنامه را نشان مي دهد و شكل آن ساده است. براي اين كار يك ورقه كاغذ را بوسيله يك خط افقي به دو نيم تقسيم كنيد. در بالاي نيمه اول عناوين، تكاليف پيوست، زمان مورد نياز براي مطالعه و تاريخهاي مورد نظر را فهرست كنيد. سپس با استفاده از تاريخ هاي موعود و زمان تعيين شده براي مطالعه به عنوان عوامل كنترل، برنامه كلي را براي بررسي زمان در دسترس چك كنيد. ساعات كافي را براي انجام كارهايتان در نظر بگيريد و آنها را در جاي مناسب خود، يعني در نيمه دوم صفحه بنويسيد. هنگامي كه زمان مطالعه را به اولويت هاي مهم اختصاص داديد، ساعات آزاد شما مشخص خواهد شد.

آماده شدن براي مسابقات كشتي 1 دي ماه امتحان روانشناسي 21 آذرماه
تمرين مرور اوليه 7 مهر
تمرين مطالعه فصل اول 10 مهر
تمرين مطالعه فصل دوم 14 مهر
تمرين مطالعه فصل سوم 18 مهر
تمرين مطالعه فصل چهارم 15 آبان
- مطالعه يادداشتهاي كلاسي 18 آبان
- مرور كلي 21 آذر
شكل 4-2
اگر زمان در دسترس شما غيرقابل پيش بيني است، برنامه مطالعه روزانه شما بايد مشتمل بر يك فهرست از چيزهايي باشد كه برحسب اولويت بر روي يك كارت نوشته شده باشد. در چنين مواردي تعيين تعيين زمانهاي ويژه احتمالا منجر به اتلاف و هرز رفتن وقت مي شود.

شكل 4-2 يك فهرست روزانه فرضي را نشان مي دهد، براي موفق شدن شما بايد ضرورتا به فهرست خود رجوع كنيد و هر وقت كه زمان داشته باشيد، به مطالعه بپردازيد، سپس هر وظيفه اي را كه به اتمام رسانديد. آن را خط بزنيد.

براي تدوين و ترسيم فهرست خود، از اصل پارتو استفاده كنيد.
پارتو، يك جامعه شناس و اقتصاددان ايتاليايي است كه اصل ويژه اي را در اين زمينه مطرح مي كند. وي گويد كه موارد مهم در يك فعاليت روزانه، تنها به چند مورد خاص محدود مي شود. اين اصل به عنوان قانون 20/80 نيز معروف است.

به طور مثال در بين تقريبا تمام فروشندگان 80 درصد كار توسط 20 درصد آنها جمع مي شود. در هر كميته اي 80 درصد وقت معلم توسط 20 درصد دانش آموزان گرفته مي شود.

در هر فهرستي از كارها كه بايد انجام شود، 80 درصد اهميت در 20 درصد موارد فهرست است. در يك فهرست 20 آيتمي 80 درصد اهميت به دو مورد معطوف است. پس اگر شما تنها موفق به انجام چند آيتم اول فهرست شويد، موفق خواهيد شد مهمترين وظايف فهرست خود را به انجام رسانيد.

هر وقت كه بواهيد فهرست بنويسيد، برنامه اي تدوين كنيد يا درباره انتخاب موضوعي براي مطالعه تصميم گيري كنيد. اصل پارتو را در ذهن داشته باشيد و با فهرست كردن اولين و مهمترين چيزها در ابتداي فهرست، اين اصل را به كار ببريد.

چگونه بر اضطراب امتحان غلبه كنيم؟
مقدمه
تنها نيت پيروزي داشتن، بدون تلاش در جهت كسب آمادگي، هيچ فايده اي ندارد.
جوما ايكانگا، دونده ماراتون
رفتن سرجلسه امتحان مي تواند ترس آور باشد؛ رفتن به جايي كه ناشناخته است ولي اگر قبل از رفتن به جلسه امتحان آمادگي لازم را كسب نموده باشيد، هر ترس و اضطرابي كه اضطرابي كه قبلا احساس مي نموديد از بين رفته و فروكش مي كند. اين فصل با تشريح مطالب ذيل، شما را در راه كسب آمادگي براي امتحان كمك مي كند.

- كسب آمادگي درسي
- كسب آمادگي ذهني
تنها راه درمان اضطراب امتحان، كسب آمادگي است. آمادگي قبلي يافتن، شبيه تمرينات اطفاء حريق است. در آنجا ياد مي گيرند كه چگونه با موقعيتهاي دشوار روبرو شوند. احتمالا شما نيز در موارد زيادي درگير اين مسئله بوده ايد يا خواهيد بود، پس بهتر است پيش از رفتن به جلسه امتحان خود را به لحاظ درسي و ذهني آماده كنيد.

خودتان را به لحاظ درسي آماده كنيد.
هر چه سريعتر كار خود را شروع كنيد. درسها را مشخص كرده و سپس برنامه مطالعاتي خود را تدوين كنيد. شروع به موقع باعث مي شود و بتوانيد امتحانات خود را راحت و خوب پشت سربگذاريد، انگار كه هيچ اجبار زماني نداشته ايد.

خيلي زود شروع كنيد.
در شروع سال تحصيلي هنوز فشار درسي شما زياد نيست. پس هر چه سريعتر كتابها را تهيه كنيد. و فهرست مواد و موضوعاتش را مطالعه كنيد. هر چه سريعتر كتابها را تهيه كنيد.

برخي دانش آموزان براي تهيه كتب درسي عجله اي ندارند، اين اشتباه است. دليلي براي اين همه تعلل وجود ندارد. پس از آنكه ثبت نام كرديد، هر چه سريعتر كتابهاي درسي را بخريد. تهيه به موقع كتب درسي به شما اجازه مي دهد كه با آهستگي و فراغت به متن آنها نگاه كنيد و دريابيد كه آن كتاب در پي چيست.

دانش آموزاني كه كتابهايشان را به موقع نمي خرند، اين فرصت را از دست مي دهند. آنها نمي توانند بطور منظم وارد مباحث كتاب شوند، محتواي آن را مرور كنند و پيشگفتار و مقدمه اش را مطالعه كنند و تصويري از كل كتاب شوند، محتواي آن را مرور كنند و پيشگفتار و مقدمه اش را مطالعه كنند و تصويري از كل كتاب بدست آورند. در واقع شروع به موقع، مبنايي براي درك و فهم بهتر كتاب پديد مي آورد.

كمك بگيريد، اگر به آن نياز داريد.
اگر فكر مي كنيد در يكي از دروس مشكل داريد، براي گرفتن كمك از سايرين ترتيد نكنيد. خوب است كه سعي كنيد خودتان مشكل را حل كنيد ولي اگر تا دقايق پاياني سال و شروع امتحانات صبر كنيد، امكان دارد فرصت را از دست بدهيد. زيرا اين امكان هست كه در آن وقت ديگر كسي را براي كمك گرفتن پيدا نكنيد. بهتر است هر چه سريعتر از وضعيت خود مطلع شويد. همچنين خوب است در خصوص كساني كه مي توانند به شما كمك بدهند از طريق مدرسه و همكلاسيها، اطلاعاتي را بدست بياوريد و در صورت ضرورت از آنها استفاده كنيد.

كاملا درسهايتان مسلط شويد.
كسب آمادگي براي موفقيت در امتحانات بايستي از اولين جلسه كلاسها شروع شده و تا پايان سال تحصيلي ادامه يابد. براي كسب آمادگي بايستي اطاق و ميز مطالعه شما تميز و مرتب باشد. اگر نتوانيد به خوبي از وقت خود استفاده كنيد، عملكردتان را در امتحانات به مخاطره انداخته ايد. ولي اگر در طول سال مطالعه كنيد، يادداشت برداري كنيد و سپس آنها را مرور كنيد و نهايتا به خوبي بر يادداشتها مسلط شويد، مطمئن باشيد هنگامي كه براي امتحانات نهايي آنها را مرور مي كنيد، هرگز مطالب از يادتان نمي رويد.

يادداشت برداري كنيد
در امتحانات از شما خواسته مي شود ميزان زيادي از اطلاعات را بياد بياوريد. برخي مواقع نيز از شما انتظار دارند بتوانيد پاسخ درست را تشخيص بدهيد. مطمئن باشيد بدون يادداشت برداري امكان ندارد شما بتوانيد همه آنچه را كه در كتاب درسي يا در كلاس بيان شده، به خاطر بياوريد. يادداشت برداري كرنل، همانطوري كه ديديد، چارچوب موثري است براي ثبت انديشه ها، جزئيات و مثالها كه در كتاب درسي يا كلاس درس بيان شده است.

روش خلاصه برداري كه در فصل پنجم گفته شد، شما را در جهت يادگيري مهمترين انديشه ها ياري مي دهد. اگر شما عادات منظمي براي يادداشت برداري بوسيله سيستم كرنل و روش خلاصه برداري در خود ايجاد كنيد، مي توان گفت در راه كسب آمادگي براي امتحانات قدم مهمي برداشته ايد. قدم بعدي مسلط شدن بر يادداشتهايي است كه تهيه نموده ايد.

بر مطالب و موضوعات مسلط شويد
همانطوري كه در فصل پنجم گفته شد، از برخواني، كليد مسلط شدن بر مطالب و موضوعات است. اگر در يادداشت برداري سئوالاتي را در حاشيه بنويسيد، اين سئوالات به از برخواني شما كمك مي كند. حتي شما مي توانيد از برخواني را توسعه بدهيد،

بدين صورت كه ستون چپ را بپوشاند و به وسيله سئوالات ستون راست از برخواني كنيد. اين روش سنتي از برخواني هنگامي كه شما آن را با صداي بلند به كار ببريد و از كلمات و عبارات خودتان نيز استفاده كنيد، موثر خواهد بود. به خاطر داشته باشيد ناتواني در پاسخ دهي به سئوالات به معناي آن است كه در امتحان هم موفق به پاسخ دهي نخواهيد شد. پس تمرين را ادامه دهيد.

براي فعاليتهاي خود نظم داشته باشيد
كسب آمادگي درسي با شروع به موقع مطالعه آغاز شده، به وسيله حضور مرتب در كلاسها و انجام تكاليف درسي تكميل خواهد شد. البته اگر از جدول زماني استفاده كنيد كار شما نتيجه بخش تر خواهد بود.
برنامه ريزي زماني داشته باشيد.
برنامه ريزي مهمترين ركن در طول سال تحصيلي است. سه شكل طرحهاي برنامه ريزي شده(در فصل دوم شرح داده شده) به شما امكان مي دهد، زمان كافي براي مرور موضوعات داشته باشيد. پس آمادگي خود را براي امتحانات بين ثلث، پايان ثلث و نهايي از دست نمي دهيد. نزديك به پايان سال تحصيلي، برنامه ريزي زماني مهمتر خواهد شد. اگر تا به حال برنامه ريزي نداشته ايد، اكنون زمان خوبي براي شروع مي باشد و اگر برنامه ريزي داشته ايد، مي توانيد حس كنيد كه بسياري از مطالب را مي دانيد. پس اكنون زمان مناسبي است كه به وسيله برنامه ريزي نهايي، مهمترين هفته پيش از امتحانات نهايي را طي كنيد.

هنگامي كه هفته امتحانات نزديك است، برنامه ديگري تدوين كنيد كه مخصوص هر يك از امتحانات باشد و شما را براي غذا خوردن، خوابيدن و بازخواني كردن در خلال هفته مهم است، ياري دهد.
براي دور آخر يك برنامه تدوين كنيد.

براي تدوين برنامه دور آخر از چارچوب نشان داده شده در تصوير 1-9 استفاده كنيد. اين برنامه با شبكه چهار خانه اي كه در فصل دوم بحث شد كار مي كند. در ابتدا به پركردن چهارخانه هايي كه به غذا خوردن، خوابيدن و كار و سرگرمي مربوط است، اقدام كنيد.

چهارخانه هاي بعدي به كلاس و مدرسه مربوط است. كلاسهايتان را به هر دليل از دست ندهيد، چون در كلاس مي توانيد پاسخهاي معلم را به دانش آموزان در خصوص سئوالات امتحان بشنويد. سرانجام چهارخانه هاي پاياني را با انجام تكاليف درسي اختصاص بدهيد و مطمئن شويد كه آنها را قبل از امتحان انجام مي دهيد.

هيچ گاه تكاليف درسي را ناقص نگذاريد چون موجب حواس پرتي شما در مطالعه و امتحانات مي شود. به تدريج به اواخر هفته مي رسيد. از اين زمان براي مطالعه امتحانات استفاده كنيد. زمانهاي مطالعه و موضوع مورد مطالعه را به درستي بررسي كنيد و در چارچوب بنويسيد. فراموش نكنيد كه برنامه اي تنظيم كنيد كه قادر به پيروي از آن باشيد و سپس آنرا اجرا كنيد.
يك برنامه براي هفته امتحان تدوين كنيد.

چند روز قبل از شروع هفته امتحانات برنامه آن هفته را تنظيم كنيد. در اين برنامه، زمانهايي را براي امتحانات، غذاخوردن، استراحت و سرگرمي قرار بدهيد. فراموش نكنيد كه بايستي در بهترين وضعيت ذهني، عاطفي و رواني باشيد. اگر در پي آن هستيد كه بهترين فرد در امتحانات شويد، غذاي خوب بخوريد، به اندازه كافي بخوابيد و ورزش كنيد. ورزش از مهمترين ابزارهايي است كه نه تنها به حفظ سلامت شما كمك مي كند بلكه در رفع انواع استرسهاي زمان امتحان نيز مفيد مي باشد.

هيچگاه براي مطالعه بيشتر اموري چون تفريح، ورزش، غذاخوردن و خوابيدن را حذف نكنيد. در اين هفته بايستي به حداكثر آمادگي برسيد. چهار خانه قبل از هر امتحان را خالي بگذاريد. اين چهارخانه مخصوص مرور كردن مهمترين اطلاعات است. هر چه فاصله مرور نهايي و امتحان كمتر باشد، فراموشي كمتر است. مرور شما بايد در كمال آرامش و متفكرانه باشد. اين رفتار متفكرانه را در طول امتحان نيز حفظ كنيد.

جمعه پنجشنبه چهارشنبه سه شنبه دوشنبه يكشنبه شنبه ساعت
7
8
9
10
11
12
13

14
15
16
17
18

19
20
21
22
شكل(1-9) چارچوب ويژه براي مطالعه در زمان
خلاصه اي از يادداشتهايتان تهيه كنيد.
بهترين روش سازماندهي و تركيب يادداشتها قبل از امتحان، تهيه خلاصه اي از آنها مي باشد. در واقع شما بايستي به وسيله گزينش كردن، يعني توجه به انديشه هاي اساسي و كنار گذاشتن بقيه اين كار را انجام دهيد. اين كار باعث مي شود كه بهتر بتوانيد دروس و مطالب را به ياد آوريد، چون هرگز حافظه شما قادر نيست آن همه درس را بدون اينكه پيوندي بين آنها برقرار باشد حفظ كند.

چرا بايد برگهاي خلاصه تهيه كنيد.
ابتدا اينكه اين برگها باعث مي شوند يادداشتهاي شما مختصرا جمع شوند و امكان مرور آنها بيشتر شود. دوم اينكه، اين خلاصه هاي جديد امكان تمركز فوق العاده اي براي شما پديد مي آورد. در واقع، پيش از شروع امتحان به ذهن شما طراوت و تازگي مي بخشد. و سرانجام اين برگه ها به شما كمك مي دهد تا مطالب را تقسيم بندي نموده صورت امكان يادآوري آنها در طول جلسه امتحان بيشتر شود.