بخشی از مقاله
چکیده
موفقیت آمیزترین پشتیبانی و حامی مدیر، ارتباطات موثری است که خوب برنامه ریزی و به طور کامل اجرا شود و سازمان ها بدون ارتباطات قادر به ادامه حیات خود نیستند . سدهای فراوانی در راه ارتباط درست و سازنده وجو د دارد که باید آنها را بشناسیم تا بهتر بتوانیم از آنها بگذریم و مدیران برای اینکه اطلاعات اثربخش در تیم ها، گروهها و واحدهای کاری، با همدیگر برقرار کنند نیاز به شبک ه های ارتباطی دارند. که در این مقاله ضمن اینکه به مفاهیم ارتباطات و فرایند ارتباطات اشاره شد ه تعریف شبکه های ارتباطی و انواع شبکه های ارتباطی میپردازد.
واژه های کلیدی: شبکه، ارتباط، سازمان
مقدمه
ارتباط فرایندی محوری در تبادل اطلاعات بین اعضا سازمان و بین سازمانی است که تعاملات قسمت های مختلف را برقرار می کند .بنابراین یک ابزار مؤثر در هماهنگ سازی و کاربرد اثربخش منابع انسانی تلقی می شود - میرسپاسی، َّ - .استقرار شبکه های ارتباطی مؤثر و توسعه مجاری ارتباطی در میان واحدهای گوناگون سازمان از وظایف مهم مدیران است. برقراری ارتباط موثر با کارکنان، موجب آشنایی با نیازها و خواسته ها و درک بهتر ا نگیزه های آنها می شود
- رضائیان، َّ - .اهمیت ارتباطات در سازمان ها بسیار زیاد است . سازمان ها بدون ارتباطات قادر به ادامه حیات خود نیستند .چرا که اگر ارتباطات وجود نداشته باشد، کارفرمایان نمی توانند کارکنانشان را بشناسند که چگونه کار را انجام می دهند . مدیریت نمی تواند داده های اطلاعاتی را دریافت کند. سرپرستان و رهبران تیم ها نمی توانند دستورات و رهنمودهای خود را به کارکنان اعلام نمایند در حقیقت می توان ادعا کرد که "شریان حیاتی" سازمان، شبکه ارتباطات و خون جاری در آن، اطلاعات می باشد - احمدی، َّ - .
مفاهیم و تعاریف ارتباطات
"ارتباطات" عبارت است از، فرآیند انتقال اطلاعات یا داده های به هم پیوسته و قابل استفاده، از شخصی به شخص یا گروه دیگر . ارتباط برقرارکنندگان منطقی، تلاش دارند که به یک فهم مشترک یا توافق درباره معنی و مفهموم پیام، برسند - احمدی، َّ - .ارتباطات یعنی انتقال مقصود بین اعضا، تنها از طریق انتقال مقصود از یک شخص به شخص دیگر است که اطلاعات و عقاید مبادله میشود - رابینز، ،ترجمه اعرابی - .
ارتباطات فرایندی است که دو یا چند بخش توسط آن اطلاعات مورد نیاز خود را مبادله و با یکدیگر تبادل نظر می کنن د - گریفین ، مورهد،ٌُُِ، ترجمه الوانی و معمارزاده، ٌُ - .ارتباطات عبارتنداز " انتقال و تبادل اطلاعات، معانی و مفاهیم و احساس ها بین افراد در سازمان با واسطه یا بی واسطه" - الوانی، ََ - . ارتباطات فرایندی است پویا که زیربنای بقاء رشد و تحولات تمام سیستم های زنده در سازمان است ". ارتباطات یکی از سیستم های حیاتی انسان و سازمان است که توسط آن، انسان و سازمان ارگانهای داخلی خود را با هم مرتبط می سازند. - میرسپاسی، َّ - .
َ- فرایند ارتباطات
ارتباطات یک فرایند اجتماعی است که در آن اطلاعات مبادله شده و نوعی تفاهم بین طرف های ذینفع ایجاد می شود . نخست، ارتباطات یک فرایند اجتماعی است به دلیل اینکه دو یا چند نفر در ان دخالت دارند . دوم، ارتباطات یک فرایند دو طرفه است و در یک لحظه به وقوع نمی پیوندد بلکه در طول زمان تحقق می یابد - گریفین، مورهد،ٌُُِ، ترجمه الوانی و معمارزاده، ٌُ - .پیش از آن که ارتباطات بتواند انجام گیرد، به یک هدف نیاز دارد که در قالب یک پیام باید ارسال شود. این پیام از فرستنده به یک گیرنده می رسد.به صورت رمز در می آید - به یک شکل نمادی تبدیل می شود - و به کمک نوعی واسطه - کانال - به گیرنده می رسد که پیامی را که به وسیله فرستنده ارسال شده است، مجدداً به شکل اول برمی گرداند - رمزگشایی می کند - . حاصل کار، انتقال منظور از یک شخص به شخص دیگر است - رابینز وتیموتی ای. جاج، َ - .
فرایند ارتباط را می توانیم به طور ساده در الگویی سه جزء اصلی ارتباط : یعنی فرستنده پیام، پیام، و گیرنده پیام است - الوانی، ََ - .فرایند ارتباط شامل: "فرستنده"، "گیرنده"،"پیام"، "کانال یا وسیله" و"بازخورد" می باشد. فرستنده. کسی که در ابتدا می خواهد اطلاعات را به دیگران انتقال دهد و یا ارتباط برقرار کند. گیرنده. شخص یا گروهی که مخاطب بوده و در نظر است، با آن ارتباط برقرار شود. پیام. اطلاعاتی که فرستنده می خواهد برای گیرنده ارسال نماید.کانال یا وسیله. را انتقال پیام و یا بزاری که، فرستنده می خواهد پیام را از طریق آن به گیرنده منتقل کند .
بازخورد. در نهایت فرایند ارتباطی بایستی سازوکاری را فراهم کند که نشان دهد آیا پیام دریافت شده است یا خیر؟ این مکانیسم را بازخورد می نامند - احمدی، َّ - .
مفاهیم شبکه های ارتباطی در سازمان
شبکه ارتباطات در سطح سا زمانی انگاره ای برای تماس میان مراکز تصمیم گیری به شمار می رود . علاوه بر عوامل روانشناسی و عوامل مربوط به معناشناسی متناسب بودن این شبکه در توفیق ارتباطات تأثیر می گذارد - کازمایر، َّ ،ترجمه زمردیان و مهروژان، َّ - . "شریان حیاتی" سازمان "شبکه ارتباطات" و خون جاری در آن "اطلاعات" تشکیل می دهد - احمدی، َّ - .
ارتباطات افراد و گروهها را در یک سیستم اجتماعی به یکدیگر وصل می کند. در ابتدای امر ارتباطات مرتبط با وظیفه به شکلی در سازمان ایجاد می شوند که کارکنان بتوانند اطلاعات مورد نیاز خود برای انجام وظایف و هماهنگ کردن کارشان با دیگر اجزای سیستم را به دست آورند این گونه روابط ارتباطی در طی یک مدت زمان طولانی تبدیل به سیستم اجتماعی پیچیده متشکل از شبکه های ارتباطی گروههای کوچک و شبکه سازمانی بزرگتر می شوند . این شبکه ها ساخت دهی جریان و محتوای ارتباطات را تسهیل می کنند و ساختار سازمان را قوام می بخشند - گریفین ، مورهد،ٌُُِ،ترجمه الوانی و معمارزاده ،ٌُ - .
شبکه ارتباطی مثل یک مدار الکتریکی است . در هر جا و به هر علت در جریان مدار مزبور اختلال به وجود آید ارتباط ضعیف یا قطع می شود. در این شرایط کار تفهیم و تفاهم متقابل مشکل می گردد . به همین جهت سیستم ارتباطی یک سازمان را به سلسله اعصاب بدن انسان تشبیه کرده اند - میرسپاسی، َّ - .
انواع شبکه های ارتباطی در سازمان
شبکه های ارتباطی سازمان از حیث شکل، و عملکرد بر دو نوعند:
ٌ- شبکه های غیر رسمی و سیستم هایی که در اثر تعامل افراد ایجاد می شوند.
ٍ- شبکه های رسمی و سیستم هایی که در اثر فراگودهای رسمی سازمان به وجود می آیند.
توسعه روابط غیررسمی در میان اعضای سازمان، شبکه های ارتباطی خاصی شکل می گیرند که سیستم های غیررسمی نامیده می شوند . این گونه سیستم های ارتباطی به چهار نوع کلی تقسیم می شوند : شبکه های رشته ای، انشعابی، تصادفی، خوشه ای در شبکه های رشته ای، عوامل انتقال اطلاعات در امتداد یک خط قرار می گیرند در شبکه ها ی انشعابی، یکی از عوامل انتقال اطلاعات، اطلاعات را به دست می آورد و آنها را بین اعضا منتشر می سازد. در شبکه های تصادفی، عوامل انتقال دهنده به طور تصادفی اطلاعات را دریافت می کنند و به همین ترتیب منتشر می سازند. در شبکه های خوشه ای، هر عامل انتقال اطلاعات، عوامل دیگری را انتخاب می کند و اطلاعات مورد نظر را به آنها می دهد. آن عوامل انتقال دهنده جدید نیز به همین منوال اطلاعات خود را منتقل می کنند - رضائیان، َّ - .
ارتباط رسمی متاثر است از ساخت رسمی سازمان و روابط رسمی بین کارکنان به عبارت دیگر ارتباط رسمی را خط اختیارات و سلسله مراتب بوجود می آورد. خطوط ارتباط رسمی باعث می شود دستورات، خط مشی ها و سایر اطلاعات لازم از بالای سازمانی به طرف پایین حرکت کند و در مقابل کارکنان نظریات، عقاید، پاسخ ها و عکس العمل های خود را در زمینه وظایف و ماموریت های محوله به بالای سازمان منتقل نمایند. یکی ازتقسیم بندی های شبکه های رسمی ارتباطات تقسیم آنها به ارتباط دایره ای، زنجیره ای، هرمی است. ارتباط غیررسمی از روابط خصوص و فعل و انفعالات طبیعی بین افراد به وجود می آید انسان بنابر اقتضای طبیعتش با اشخاصی که در کنارش هستند نوعی ارتباط برقرار می کند - میرسپاسی، َّ - .
شبکه چرخی شمایی از ارتباطات یک گروه نوعی است که در آن ارتباطات اولیه بین مدیر و هر یک از اعضا ایجاد می شود.شبکه دایره ای هر یک از اعضا فقط با اعضای طرفین خود تماس می گیرد، الگوی دایره ای بیشتر در گروه های وظیفه ای و کم یته ها مشاهده می شود. شبکه همه جانبه بیشتر در گروههای غیررسمی که بدون ساختار، رهبر یا وظیفه ای برای انجام آن می باشند شبکه زنجیری نوعی ارتباط در سلسله مراتب عمودی است که در آن بیشتر ارتباطات در امتداد خط فرماندهی حرکت می کنند. ارتباطات را می توان در هریک از انواع شبکه های گروههای کوچک در قالب چهار ویژگی توصیف کرد .
