بخشی از مقاله
چکیده:
اجرای طرحهای نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده شهری بدلیل تعدد در منشاء پیدایش و عوامل شکل گیری و تکوین آنها با مسائل و پیچیدگی های خاص مواجه است. ارائه هرگونه راه حل و یا طرحهای مرتبط جهت بازسازی و مناسب سازی این قبیل محیط های شهری مستلزم آگاهی و شناخت عوامل به وجود آورنده بوده تا ضمن بکارگیری روشهای علمی و منطقی جهت مقابله با این عوامل، تمهیدات مناسب جهت تعدیل و کاهش روند فرسودگی را در پیش گرفت.
مسئله عمده در این پژوهش چگونگی برخورد با بافتهای فرسوده ای می باشد که غالبا فاقد ارزش های تاریخی بوده و از دید مدیریت شهری به دور مانده اند. در طرحهای مربوط به نوسازی شهر تبریز نیز این مورد مشهود است و کمتر توجهی به کیفیت های محیطی بطور خاص و طراحی شهری بطور عام شده است و غالبا بهصورت صرفا برنامه ریزی به موضوع احیاء بافتهای فرسوده نگاه شده است.
یکی از روشهای پیاده سازی بهسازی شهری، برنامه ریزی گردشگری بافتهای فرسوده میباشد .محدوده مورد مطالعه در پژوهش حاضر میدان کاه تبریز - سامان میدانی - بوده و هدف اصلی، بهبود شرایط محدوده مذکور از طریق طراحی و بهسازی برای ساکنان و ارتقاء آن با برنامه ریزی و اجرای پروژه های محرک توسعه جهت فراهم آوردن بسترهای لازم برای جذب ساکنان و گردشگران میباشد.
روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است که با تکیه بر مرور ادبیات تحقیق در زمینه های بازسازی و گردشگری سعی در تبیین نقش فرهنگ و اقتصاد در تعامل بین آنها برای رسیدن به شهری جذاب از طریق پروژه های محرک توسعه دارد. جهت تدقیق موضوع، راهبردهای مبتنی بر اصل رویکرد بازآفرینی در بافت های تاریخی مبتنی بر رویکرد گردشگری ارائه شده است که با اعمال این راهبردها و سیاست ها به ارتقاء و توسعه زیرساختها و شبکه معابر از طریق تعریف و تقویت مسیر پیاده گردشگری و تجهیز و گسترش فضاهای عمومی و بازآفرینی عرصه های فضای شهری در ورودی این خیابان - سامان میدانی - و توسعه و تأمین خدمات شهری از طریق معاصرسازی و یا ایجاد کاربری های جدید و همچنین الگوسازی با استفاده از مفاهیم و الگوهای باارزش موجود در بافت تاریخی- فرهنگی تبریز کمک میکند، که نهایتا اجرای چنین راهبردهایی امکان حضور و مشارکت ساکنان و سرمایه گذاران برای جذب گردشگران را نیز ارتقاء خواهد داد.
مقدمه
بافتهای مسئله دار شهری چندی است که موضوع مباحث زیادی در عرصه شهرسازی کشور گردیده است. لزوم مداخله در بافت شهرها از هنگامی احساس گردید که کالبد شهرها نتوانستند همگام با زندگی جاری در آنها به پیش آیند. نخستین مداخلات خود ضربات جبران ناپذیری بر پیکر شهرهای ایرانی وارد آورد. این مداخلات تحت تاثیر مدرنیزاسیون وارداتی صورت پذیرفت که هیچ سنخیتی با شهر کهن ایرانی ندارد و باعث از هم گسستن شالوده شهرها گردید. شهرهای کهن با به وجود آمدن مظاهر زندگی مدرن و امروزی جذابیت سکونتی شان را از دست دادند و حومه ها محل توسعه و رشد شهرها گردیدند و بخشهای جدید بهصورت مدرن و فاقد هویت شکل گرفتند و شهر قدیمی به حال خود رها گردید.
ارتقای کیفی شهرهای ایرانی بدنبال عدم پیگیری مدیران شهری طی دو دهه گذشته، بخش فراموش شده اسناد هدایت ونظارت شهری بوده است، در حالیکه اخیرا ارزش های کیفی عرصه عمومی شهرها برای متولیان شهری از وزارتخانه گرفته تا شهرداری به موضوعی با اهمیت تبدیل شده است. هدف عمده در این تحقیق آگاهی از مجموعه عوامل و علل شکل گیری بافتها ی فرسوده شهری بخصوص در نمونه تبریز و نقد و بررسی عوامل تأثیر گذار در ابعاد مختلف و ارائه راه حلهای علمی و منطقی جهت کاهش سرعت فرسودگی و احیاء و بازگشت حیات مجدد به این بافتها با هدف تأمین حداقل نیازهای اساسی و ضروری است.
تعاریف عملیاتی بافتهای فرسوده بسته به نوع بافت و وضعیت موجودی که دارند، انواع مختلفی پیدا کرده و تعاریف متفاوتی خواهند داشت. برخی از مهمترین تعاریف فرسودگی عبارتاند از:
فرسودگی از مهمترین مسائل مربوط به بافتهای شهری است که موجب بی سازمانی، عدم تعادل و تناسب و بی قوارگی بافت می گردد.
فرسودگی شهری دارای معانی مرکبی است، متروکی زودرس، خرابی کالبدی، رو به زوال گذاشتن، وجود کمبود هایی در فضای شهری
فرسودگی عبارت است از عملکرد و تحول و تغییر کالبدی و اقتصادی و ثبات نسبی بناها و مکانها
دیدگاه ها و نظریات مرتبط با بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده در رابطه با برنامهریزی، ساماندهی و احیا بافتهای قدیمی از دیرباز تاکنون نظریههای گوناگونی مطرحشده است. برخی به دخالتهای شدید در بافتهای قدیمی اعتقاددارند، برخی دیگر به حفظ اصالت و هویت گذشته معتقدند، گروهی به تخریب و ساختن بناها به فرم قدیم معتقدند، برخی دیگر به مرمت و دخالت موضعی معتقدند، گروهی دیگر به حفظ تک بناهای قدیمی و تخریب فضاهای اطراف آن اصرار میورزند
در جدول زیر، به مهمترین نظریهها و مکاتب مطرحشده در راستای توسعه فیزیکی شهر و چگونگی برخورد با بافتهای قدیمی درروند توسعه شهری پرداختهشده است.
جدول :1 نظریات اندیشمندان در مورد بافت فرسوده
