بخشی از مقاله
چکیده
معدن خاک نسوز استقلال در 10کیلومتری شمال شرق آباده واقع می باشد. سکانس رسوبات دونین پسین در شمال معدن استقلال 197 متر ضخامت دارد و شامل: ماسه سنگ ، ماسه سنگ آهکی، آهک ماسه ای و آهک های ضخیم لایه می باشد. با توجه به مشاهدات صحرایی و مقاطع نازک میکروسکوپی ریز رخساره در برش مورد مطالعه شناسایی گردید که شامل: ریز رخساره تخریبی و ریز رخساره کربناته می باشد. این نهشته ها در چهار کمربند رخساره ای دریای باز کم ژرفا - A - ، سد - B - ، لاگون - C - و ساحلی - D - رسوبگذاری نموده اند. بر اساس تجزیه و تحلیل ریز رخساره ها، رسوبات دونین پسین در شمال معدن استقلال در یک رمپ نهشته گردیده اند.
واژههای کلیدی:ریز رخساره، محیط رسوبی، دونین پسین، آباده، ایران مرکزی.
1مقدمه
2معدن استقلال یکی از بزرگترین معادن خاک نسوز پیرو فیلیتی کائولن دار کشور می باشد که میزان ذخیره آن حدود 300 میلیون تن است. رسوبات دونین زیرین و میانی در محدوده معدن وجود ندارد و در قسمتهای شمالی و جنوبی معدن رسوبات دونین پسین گسترش دارند که بیشتر شیل ماسه ای می باشند. شیلها از نوع شیل هیدرومیکای پیرو فیلیتی کائولن دار می باشد که مقدار کمی در آنها ذغال دیده می شود. علاوه بر شیل، ماسه سنگ کوارتزیتی، کوارتزیت، ماسه سنگ آهکی، آهک ماسه ای و آهک تخریبی نیز در محدوده معدن وجود دارد. آهک خاکستری تیره رنگ متعلق به کربونیفر، رسوبات دونین را به طور هم شیب می پوشاند - بخشایی، . - 62به طور کلی رسوبات دونین پسین شمال معدن استقلال از آهک، شیل، کوارتز آرنایت و سیلهای نفوذی تشکیل شده است - منانی و یزدی، . - 1393 معدن استقلال از نظر موقعیت جغرافیایی در 10 کیلومتری شمال شرق آباده - جاده آسفالته - واقع می باشد و دارای مختصات جغرافیایی 28 31 14 عرض شمالی و 52 41 58 طول شرقی می باشد و متعلق به زون ایران مرکزی می باشد - شکل. . - 1 برش مورد مطالعه در شمال معدن استقلال واقع شده است. شناخت ریز رخساره ها و محیط رسوبی نهشته های دونین پسین معدن استقلال آباده موضوع اصلی این تحقیق است.
3روش تحقیق
در ابتدا با استفاده از نقشه زمین شناسی آباده - مهدوی، - 1375، رسوبات دونین پسین شمال شرق آباده - شمال معدن استقلال - ، مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات صحرایی با ثبت خصوصیات لایه های رسوبی - رنگ، ضخامت، لایه بندی، گسترش جانبی، ساختهای رسوبی، امتداد و شیب لایه - و نمونه برداری سیستماتیک و منظم در فواصل 1 متری و در شرایط تغییر رخساره ای، در فواصل کمتر انجام شد. در این برش مقطع نازک میکروسکوپی توسط میکروسکوپ پلاریزان مطالعه گردید. براینامگذاری سنگهای رسوبی آهکی از طبقه بندی - Dunham, 1962 - وسنگهای تخریبی از طبقه بندی - Pettijohn, 1975 - جهت نامگذاری ریز رخساره ها از مدلهای - Willson, 1975 - و - Flügel, 2010 - استفاده گردیده است.
4 بحث
سکانس چینه شناسی دونین پسین شمال معدن استقلال 197 متر ضخامت دارد. مشاهدات صحرایی و میکروسکوپی - تعیین درصد هر یک از عناصر اسکلتی و غیر اسکلتی، ماتریکس و سیمان در هر مقطع نازک - سبب تفکیک ریز رخساره گردید که شامل: ریز رخساره تخریبی و ریز رخساره کربناته می باشد - شکل. . - 2 این نهشته ها در چهار کمربند رخساره ای دریای باز کم ژرفا - A - ، سد - B - ، لاگون - C - و ساحلی - D - رسوبگذاری نموده اند. این ریز رخساره ها از قسمت کم عمق دریای باز به سمت ساحل عبارتند از:
- ریز رخساره :A اکینودرم/ براکیوپود بیوکلاستیک پکستون - گرینستون
عناصر تشکیل دهنده اصلی این ریز رخساره شامل: خرده های اکینودرم، براکیوپود و بیوکلاست میباشد. از پدیده های دیاژنتیکی می توان به نئومورفیسم افزایشی ورگههای کلسیت و استیلولیت - انحلال فشاری - در بعضی مقاطع نام برد. دانه های کوارتز نیز که متعلق به عناصر غیر اسکلتی است در این مقاطع نازک مشاهده می شود. این ریز رخساره متعلق به بخش کم عمقتر دریای باز می باشد.
- ریز رخساره :B اکینودرم گرینستون
قطعات صدف خارپوستان به خصوص کرینوئید ها، فراوان ترین آلوکم در این ریز رخساره بوده که در زمینه ای از اسپاریت قرار دارند. با توجه به سیمان اسپاریت و جور شدگی بسیار خوب قطعات کرینوئید، انرژی محیط زیاد بوده است. محل تشکیل این میکرو فاسیس بخشی از سد که به دریای باز مرتبط است، تعیین میگردد.
- ریز رخساره :C1 پلوئیدال - بیوکلاستیک وکستون- پکستون
در این ریز رخساره دانههای اسکلتی شامل بیوکلاستهای میکریتی شده و به مقدار کمتر خرده های براکیوپود و اکینودرم می باشد، دانه های غیر اسکلتی شامل پلوئید و کوارتز میباشد. از پدیدههای دیاژنتیکی می توان میکریتی شدن بیوکلاستها و نئومورفیسم افزایش را نام برد. محیط رسوبی این ریز رخساره متعلق به بخش عمیق لاگون میباشد.
- ریز رخساره :C2 پلوئیدال وکستون- پکستون
در این ریز رخساره دانههای اسکلتی قابل توجهی وجود ندارد. دانه غیر اسکلتی شامل پلوئید و کوارتز می باشد. تنها پدیده دیاژنتیکی پدیده نئومورفیسم میباشد . محیط رسوبی این میکروفاسیس بخش کم عمقتر لاگون به سمت پهنه کشندی در نظر گرفته شده است.
- ریز رخساره :C3 مادستون کوارتز دار
این ریز رخساره فاقد دانههای اسکلتی، فسیل و ساختار رسوبی است و از دانه های غیراسکلتی فقط کوارتز دانه ریز مشاهده می شود. اجزاء اصلی تشکیل دهنده این ریزرخساره ماتریکس آهکی دانه ریز یعنی میکریت است. ماهیت ریز دانه این ریزرخساره و حضور دانه های ریز کوارتز و فقدان فسیل پیشنهاد یک محیط رسوبگذاری محدود و کم انرژی از کم عمق لاگونی تا بخش پایینی زون بین جزر و مدی کشیده می شود - Wilson .and Evans, 2002 -
- ریز رخساره :D کوارتز آرنایت - تخریبی -
اجزای اصلی این ریز رخساره بیش از %95 کوارتز دارد و بر اساس طبقه بندی - Pettijohn, 1975 - کوارتز آرنایت نامگداری شده است. مقدار خیلی کم از خردههای اکینودرم و چرت در بعضی مقاطع مشاهده میشود. فضای بین این دانه ها را سیمان سیلیسی و اسپاریتی پر کرده است. رنگ این رخساره قهوه ای تا قهوه ای سوخته است. ساخت رسوبی چینه بندی متقاطع پشته ای - HCS - در این ماسه سنگها مشاهده می شود. این نوع ساخت رسوبی نشان دهنده عمق بسیار کم آب دریا می باشد. - Homewood and Allen 1981, Basilici et. al. 2012 - رسوبات ماسه ای کم عمق دریا به علت تشکیل در یک محیط پر انرژی از جورشدگی خوبی برخوردار است. این ریز رخساره در بخش ساحلی و کم عمق دریا تشکیل گردیده است.
3-1 مدل رسوبی
سکانس رسوبات دونین پسین در شمال معدن استقلال 197 متر ضخامت دارد و شامل: ماسه سنگ ، ماسه سنگ آهکی، آهک ماسه ای و آهک های ضخیم لایه می باشد. با توجه به مشاهدات صحرایی و مقاطع نازک میکروسکوپی ریز رخساره در برش مورد مطالعه شناسایی گردید که شامل: ریز رخساره تخریبی و ریز رخساره کربناته می باشد. این نهشته ها در چهار کمربند رخساره ای دریای باز کم ژرفا - A - ، سد - B - ، لاگون - C - و ساحلی - D - رسوبگذاری نموده اند. بر اساس تجزیه و تحلیل ریز رخساره ها، رسوبات دونین پسین در شمال معدن استقلال در یک رمپ نهشته گردیده اند - شکل. . - 3 ریز رخساره - A - اکینودرم/ براکیوپودبیوکلاستیک پکستون - گرینستون در ابتدای دریای باز تشکیل شده است. حضور گل میکریتی تا سیمان اسپاریتی و بافت پکستون تا گرینستون در این ریز رخساره نشاندهنده انرژی متغیر محیط بوده است. ریز رخساره اکینودرم گرینستون - B - معرف بخشی از سد می باشد که به دریای باز مرتبط استدر. رخساره سد مقدار گل آهکی کاملاً کاهش یافته و سیمان اسپاریت افزایش یافته است.
این رخساره احتمالاً در محدوده خط اثر امواج رسوب گذاری کرده است و سیمان شفاف اسپاریت نشانگر آن است که گل کربناته در اثر افزایش انرژی محیط کاملاً شسته شده و فضای خالی توسط سیمان اسپاریت پرشده است. در محیط لاگون و پهنه کشندی انرژی آب کم بوده است و براثر چرخش محدود آب، شوری آن افزایش یافته است. بافت در این محیط از مادستون، وکستون، پکستون تا گرینستون متغیر است. در این محیط سه ریز رخساره C 1 ، C2 و C 3 مشخص میشود که به ترتیب از انرژی محیط آنها کاسته میشده، به طوری که در رخساره C 3 بافت مادستون دیده می شود و به دلیل انرژی بسیار کم گل آهکی فراوان میباشد و فقط مقدار کمی کوارتز ریز دانه مشاهده می شود. در محیط ساحلی نیز کوارتز آرنایت - D - که بیش از %95 کوارتز با جورشدگی خوب مشاهده می شود. حضور چینه بندی متقاطع پشته ای نیز تأییدی بر ته نشست این ریز رخساره در محیط کم عمق ساحلی است.
4 نتیجه گیری
سکانس رسوبات دونین پسین در شمال معدن استقلال 197 متر ضخامت دارد. با مطالعه صحرایی و مقاطع نازک این سکانس رسوبی ریز رخساره تخریبی و ریز رخساره کربناته شناسایی گردید. ریز رخساره های رسوبات دونین پسین معدن استقلال آباده در چهار کمربند رخساره ای دریای باز کم ژرفا، سد، لاگون و ساحلی رسوبگذاری نموده اند. بر اساس پخش و پراکندگی ریز رخساره ها، نهشته های مذکور در یک رمپ نهشته گردیده اند.
مراجع
