بخشی از مقاله
چکیده:
سازند آسماری در دره ده شیخ واقع در شمال شرق یاسوج، به سن اولیگوسن - روپلین – چاتین و چاتین - به منظور شناسایی ریز رخساره ها و محیط رسوبی آن مطالعه گردید. مطالعات آزمایشگاهی منجر به شناسایی ریز رخساره های رسوبی: -1 بایوکلاست پلاژیک فرامینیفرا وکستون -پکستون؛ -2 بایوکلاست پلاژیک فرامینیفرا نومولیتیده وکستون-پکستون؛ - 3 بایوکلاست لپیدوسیکلینیده اوپرکولینا پکستون؛ -4 بایوکلاست روتالیا نمولیتیده کورالیناسهآ پکستون؛ -5 بایوکلاست نئوروتالیا کورالیناسهآ پکستون؛ -6 فرامینیفر منفذدار و بدون منفذ کورالیناسهآ پکستون- وکستون؛ -7 بایوکلاست کورالیناسهآ فرامینیفر بدون منفذ میلیولید پکستون؛ -8 بایوکلاست فرامینیفر بدون منفذ پکستون- وکستون؛ -9 بایوکلاست میلیولید وکستون؛ -10 سندی مدستون. ریز رخسارههای شناسایی شده نشان دهنده محیط رسوبی بخش های دیستال و پروکسیمال از لاگون میانی و لاگون محصور و نیمه محصور و از شلف داخلی میباشد.
واژه های کلیدی: سازند آسماری، ریز رخساره، محیط رسوبی، شلف داخلی و میانی
مقدمه :
سازند آسماری به سن الیگو میوسن، در جنوب غرب ایران گسترش یافته و از نظر سنگ شناسی شامل آهکهای دریایی کم عمق میباشد. این سازند برای نخستین بار در تنگ گل ترش واقع در کوه آسماری مورد شناسایی قرار گرفت که در این برش ضخامت سازند 314 متر می باشد و بخش پائینی سازند آسماری با سن الیگوسن دیده نمیشود و به نظر میرسد که با شیل و مارن پابده جانشین شده است - مطیعی، . - 1382از جمله مطالعاتی که در گذشته در مورد زیست چینه نگاری سازند آسماری انجام شده مربوط به گزارشات منتشر نشده وایند - Wynd, J ., 1965 - و آدامز و بورژوا - - Adams and Bourgeois., 1967 میباشد.طی بررسیهای انجام شده بر روی سازند آسماری از طریق ایزوتوپ استرانسیم، پنج حادثه زیست چینه نگاری که در تعیین سن و تطابق حائز اهمیت هستند تشخیص داده شد - Ehrenberg et al., 2007 - و بر اساس این اطلاعات ون بوخم و همکاران - van Buchem et al., 2010 - زون بندیهای زیستی قبلی را اصلاح کردند.همچنین تحقیقات دیگری در زمینه رخسارهها و محیط رسوبی سازند آسماری در حوضهی رسوبی زاگرس انجام شده که میتوان به مطالعات صورت گرفته در شمال غرب حوضه زاگرس - Vaziri-Moghaddam et al., 2010 - در ناحیهی فارس - Sadeghi et al ., 2010 - و در مقیاس وسیعتر - Seyrafian et al., 2011 - اشاره کرد.
بحث:
برش مورد مطالعه از سازند آسماری در دره ده شیخ، یک کیلومتری پاتاوه، شمال شرق یاسوج و با مختصات جغرافیایی N 51˚ 14' 86'' و E 30˚ 57 ' 94'' قرار دارد؛ سازند آسماری در این ناحیه عمدتًا شامل آهکهای نازک و متوسط لایه مارنی، ضخیم لایه و تودهای بوده و دارای ضخامت270 متر میباشد. دسترسی به این برش از طریق جاده پاتاوه به مارگون امکان پذیر است - شکل -1 الف - . در این ناحیه مرز سازند آسماری در قاعده با سازند پابده به صورت هم شیب قرار گرفته و رأس برش مورد مطالعه پوشیده است - شکل-1 ب - . بررسی دقیق این برش منجر به شناسایی ده ریزرخساره گشت.
شکل الف شکل ب شکل -1 الف - نقشه راه های دسترسی به منطقه - 1/250000 - و ب - نقشه زمین شناسی منطقه - 1/100000 - پس از مطالعه نقشههای زمین شناسی و مطالعات صحرائی، سازند آسماری در دره ده شیخ انتخاب گردید. تعداد 88 نمونه سنگی براساس خصوصیات رخنمون برداشت گردید. از نمونهها مقاطع نازک میکروسکوپی تهیه و در آزمایشگاه مورد مطالعه قرارگرفتند.مطالعه روزن داران و پراکندگی آنها جهت تعیین زونهای تجمعی با توجه به لارسن و همکاران - Laursen et al ., 2009 - و ون بوخم و همکاران - van Buchem et al., 2010 - انجام شده و سن برش مورد مطالعه الیگوسن - روپلین - چاتین - تعیین گردید.ریز رخساره های شناسایی شده سازند آسماری - شکل 2و - 3 در دره ده شیخ به شرح زیر می باشد:
ریز رخساره :1 بایوکلاست پلاژیک فرامینیفرا وکستون-پکستون
این میکروفاسیس اجتماعی از فرامینیفرهای پلانکتون - گلوبیژرینا و گلوبوروتالیدها - همراه با فرامینیفرهای بنتیک کوچک و قطعاتی از صدف نرمتنان، بریوزوئر، اکینید و استراکودهای بسیار کوچک آبهای عمیق می باشد که در یک زمینه گلی با بافت وکستون- پکستون حضور دارد. مجموع عوامل موجود در این میکروفاسیس نظیر فراوانی میکرایت، بافت دانه ریز، فقدان ذرات آواری، حضور پلانکتون ها و جانداران کوچک کفزی همراه با بایوکلاست هایی که در شوری عادی دریا زندگی می کنند - مانند بریوزوئر و اکینید - نشاندهنده تهنشست در محیط عمیق تر و کم انرژیتر در پایین بخش دیستال از یک شلف میانی میباشد
ریز رخساره :2 بایوکلاست پلاژیک فرامینیفرا نومولیتیده وکستون-پکستون
ویژگی مهم این میکروفاسیس هم یافتی فرامینیفرهای بنتیک بزرگ - خانواده نومولیتیده - با دیواره هیالین نازک و کشیده و پلانکتونها - گلوبی ژرینها و گلوبوروتالیدها - میباشد. به بیان دیگر نماینده عمیقترین بخش زون نوری میباشد - Geel, 2000 & Romero et al., 2002 - - شکل . - 2-2 به عبارت دیگر ریزرخساره مذکور نیز در بخش دیستال و کمی بالاتر از ریزرخساره 1 تهنشست شده است.
ریز رخساره :3 بایوکلاست لپیدوسیکلینیده اوپرکولینا پکستون
اجزای اصلی این ریز رخساره شامل بایوکلاستها و فرامینیفرهای بزرگ و کشیده است. بایوکلاستها شامل خردههای اکینوئید، آمفیستژینا و فرامینیفرها شامل نومولیتیدهآ - اوپرکولینا، هتروستژینا - و لپیدوسیکلینیدها - یولیپیدینا و نفرولیپیدینا - میباشد. این ریز رخساره مربوط به بخش پایین سازند آسماری است. مشابه این ریز رخساره در شمال غرب حوضه زاگرس - Vaziri et al ., 2010 - و در تنگ خویز - Rahmani et al., 2009 - و در ناحیه فارس - Sadeghi et al., 2010 - از سازند آسماری گزارش شده است.محتوای فسیلی این ریز رخساره حاکی از نهشته شده آن در محیط دریای باز با شوری عادی - - Romero, 2002 و پوسته کشیده و مسطح فرامینیفرها حاکی از رسوبگذاری در زون الیگوفوتیک میباشد - - - Bassi et al ., 2007 & Brandano and Corda 2002شکل. - 3-2 با این حال تنوع فرامینیفرهای منفذدار حاکی از رسوبگذاری در پایین بخش پروکسیمال از شلف میانی است.
ریز رخساره :4 بایوکلاست روتالیا نمولیتیده کورالیناسهآ پکستون
اجتماع بایوتا با تنوع بالا شامل فرامینیفرهایی همچون نومولیتیدههای بزرگ و کشیده - اپرکولینا - ، آمفیستژینا، نئوروتالیا همراه با بایوکلاستهایی نظیر خرده دو کفهای، اکنید، بریوزوئر و جلبکهای کورالیناسهآ در یک زمینه گلی تا اسپاریتی با بافت وکستون- پکستون میباشد . این اجتماع دلالت بر رسوبگذاری در محیط دریای باز و نزدیک به قاعده امواج طوفانی با انرژی کم تا زیاد و همچنین نزدیک قاعده ناحیه نوری رخ داده است.
ریز رخساره :5 بایوکلاست نئوروتالیا کورالیناسهآ پکستون
این میکروفاسیس دارای تنوع بالایی از فرامینیفرهای بنتیک با دیواره هیالین میباشد که شامل نئوروتالیا، خانواده نومولیتیده نظیر هتروستژینا و اپرکولیناهای بزرگ و کشیده است. از دیگر اجزای اسکلتی میتوان به قطعات اکنید، جلبکهای کورالیناسهآ و نیز قطعات نرم تنان و بریوزوئر اشاره کرد.حضور نئوروتالیا که معرف آبهای نسبتاً کم عمق هستند. بافت پکستون نشان دهنده ته نشست فونی این میکروفاسیس در محیط کم عمق دریای باز میباشد. حضور جلبکهای قرمز کورالیناسهآ و فرامینیفرهای بزرگ نماینده محیط الیگوفوتیک میباشد - - Brandano and Corda, 2002& 2003 - شکل . - 5-2 جایگاه ریزرخساره مذکور قسمت بالاتر بخش پروکسیمال شلف میانی است.
