بخشی از مقاله
چکیده
جهت بررسی ریزرخساره ها و محی رسوبی نهشته های کرتاسه فوفانی - سنومانین-مائیستریشتین - ، برشی مناسب در نواحی شمال غرب راین انتخاب و از آن نمونه برداری به عمل آمد. توالی مورد مطالعه 168 متر ضخامت داشته و متشکل از سنگ آهک، آهک ماسهای و آهک دولومیتی می باشد که با ناپیوستگی زاویهدار بر روی نهشتههای آواری کرتاسه زیرین قرار گرفته و توس یک سطح فرسایشی با رسوبات عهد حاضر پوشیده میشود. درصد اجزاء آلوکم موجود در مقاطع نازک، حاکی از ته نشست این نهشته ها درون محی های لاگونی و سدی می باشد که بر روی یک پلاتفرم کربناته از نوع شلف حاشیه دار واقع شده است.
مقدمه
به طور کلی آنچه که در تاریخ زمین شناسی منطقه کرمان قابل ملاحظه است، تغییرات منظم عمق و تغییر رخسارههای رسوبی دریای کرتاسه از شمال به جنوب است. در واقع از شمال غرب به سمت جنوب شرق این حوضه، عمق این دریا، که احتمالاً به کلی مستقل از دریای ایران مرکزی بوده، افزایش یافته تا به گودال بسیار عمیقی که از آمیزههای رنگین تشکیل شده منتهی می گردد. به طرف جنوب شرق منطقه اسفندقه - سبزواران، که در حقیقت بخشی از ساحل این دریای عمیق بوده مجدداً از عمق دریا کاسته شده که این تغییرات عمق و همچنین تغییر رخسارهها کمابیش با تقسیمبندی کمربندهای زمین شناسی منطقه منطبق است.
در این منطقه، سنگهای متعلق به کرتاسه با روند عمومی شمالغربی - جنوبشرقی گسترش زیادی داشته و در نقاط مختلفی قابل مشاهده میباشند. این ردیفها در اکثر نقاط این استان، در بخش زیرین با رخسار تبخیری- آواری قرمز رنگ بر روی ردیفهای قدیمیتر قرار گرفته و در بخشهای آهکی زیرین، از نظر سنی متفاوت میباشند. عدم وجود فسیلهای شاخص در بخشهای زیرین و مورفولوژی ستیغ ساز آهکهای کرتاس موجود، تعیین لیتولوژی و سن دقیق این واحدها را در بعضی مناطق با مشکل روبرو کرده است. اگرچه رسوبات کرتاسه در کرمان مکرراً از دیدگاه دیرینه شناسی مورد مطالعه قرار گرفته اند اما در اغلب مناطق این استان مورد مطالعات رسوب شناسی قرار نگرفته اند، لذا در این تحقیق برای اولین بار به بحث و بررسی ریزرخساره ها و محی رسوبی نهشته های کرتاسه در نواحی شمال غرب راین پرداخته شده است.
بر طبق تقسیم بندی های انجام شده - Dimitrijevic, 1973 - نهشتههای مورد مطالعه در کمربند چینهای رفسنجان واقع می شوند. در این پهنه، واحدهای سنگ چینه ای کرتاسه پیشین با آواری های دانه ریز قرمز رنگ به همراه سنگهای کربناته قابل رویت بوده و رسوبات آلبین - سنومانین اکثراً کربناته و با اربیتولین های فراوان همراه هستند. توالی مورد مطالعه با مختصات جغرافیایی 54 َ 57 20 طول شرقی و 42 َ 29 41 عرض شمالی در جنوب استان کرمان و شمال غرب شهرستان راین واقع گردیده است. راه اصلی دسترسی به برش مورد مطالعه، جاده آسفالته کرمان- راین است که جاده فرعی گزک- گودر دسترسی به برش مورد مطالعه را امکان پذیر می سازد. - شکل . - -1-1
بحث
از آنجا که توالی رخساره های کربناته حاصل تغییرات محیطی در طی زمان هستند - Tucker & Wright, - 1990، بنابراین میتوان با شناسایی ریز رخسارهها - شکل - 3 و شرای تشکیل آنها، محی رسوبگذاری را تفسیر و الگویی برای ته نشست رسوبات ارائه نمود - شکل . - 4 بر اساس مطالعات مقاطع نازک ، 9 ریزرخساره آهکی از نهشته های توالی موردنظر، متعلق به دو زیرمحی لاگون و سد شناسایی گردید. ریزرخساره های B1 - Bioclast Wackestone - ، Pelloid Bioclast Wackeston - B2 - Sandy، - Bioclast Pelloid Wackestone - B3، B4 - Bioturbidite Pelloid Bioclast Wackestone - ، - Orbitolina Packestone - B5، Bioclast Intraclast Wackestone / - B6 - grainstone و - Pelloid Bioclast Intraclast Packestone / Grainstone - B7 و Algal Bioclast Wackstone / - B8 - Packstone متعلق به محی لاگونی و ریزرخساره - Boundstone - C متعلق به محی سد ریفی می باشند.
وجود موجودات گلخوار و همچنین پلت و فرامینیفرهایی از قبیل تکستولاریدز و میلیولیدز با دیواره پورسولانوز در ریزرخساره های گروه B نشاندهنده محی کم انرژی و آرام، با چرخش محدود آب بوده - Hottinger, 1983 - و به محی لاگونی نسبت داده میشوند. حضور ذرات ماسه در ریزرخساره B2 نشان میدهد که این ریزرخساره در محیطی نزدیکتر به خ ساحلی تهنشست گردیده است. همچنین حضور اوربیتولینهای با دیواره آگلوتینا و بدون منفذ در اغلب ریزرخساره های گروه B و بالاخص ریزرخساره B5` حاکی از تهنشست آنها در محی لاگون محصور شده میباشد.
- . - Geel, 2000 با توجه به وجود بافت گرینستون و حضوراینتراکلاست در ریزرخساره های B6 وB7 می توان تشکیل آنها را به محیطی با انرژی متوس تا بالا در لاگون پیشنهاد نمود. حضور فرامینیفرهای بدون منفذ با دیواره پورسلانوز در ریزرخساره B8 نشانگر محی لاگونی و حضور جلبکهای انتقال یافته از محی دریای باز به این محی ، آن را به لاگون غیرمحصور نسبت میدهد. وجود مرجان های ریف ساز در ریزرخساره C، نشانگر محی ریفی در توالی مورد مطالعه میباشد.
نتیجه گیری
به منظور تعیین و تفکیک ریزرخسارهها و همچنین ارائه یک مدل رسوبی برای نهشتههای کرتاسه بالایی شمال غرب راین، 32 مقطع نازک مورد مطالعه دقیق میکروسکوپی قرار گرفت. پس از آن با شناسایی انواع آلوکمها و تعیین میزان درصد آنها در مقاطع نازک و با در نظر گرفتن عوامل بافتی و دیرینهشناختی، ریزرخسارههای مورد نظر شناسایی و محی رسوبی نهشتههای مورد مطالعه شلف حاشیه داری تعیین گردید که متشکل از زیرمحی های، لاگون - محصور شده و غیرمحصور - و سد می باشد - شکل . - 4
